Thực trạng và giải pháp phát triển nền kinh tế số tại Việt Nam

TÓM TẮT:

Những năm gần đây, cách mạng công nghiệp 4.0 (CMCN 4.0) đang vẽ lại bản đồ kinh tế thế giới theo hướng có lợi cho các nền kinh tế “thâm dụng” công nghệ và làm giảm vị thế của các nền kinh tế “thâm dụng” tài nguyên khoáng sản, hay “thâm dụng” lao động. Sự xuất hiện của những tiến bộ vượt bậc như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ in 3D,… của CMCN 4.0 đã tạo nên làn sóng chuyển đổi số và đưa kinh tế số lan tỏa khắp các thành phần kinh tế. Do vậy, “kinh tế số” chính là đích mà Việt Nam phải đến và sẽ phải đến trước các quốc gia khác. Bài viết đề cập đến thực trạng và giải pháp phát triển nền kinh tế số tại Việt Nam.

Từ khóa: kinh tế số, công nghệ số, Internet, di động, Việt Nam.

1. Đặt vấn đề

Trên thế giới, kinh tế số đang tăng trưởng rất nhanh, trở thành chìa khóa cho không ít nền kinh tế vươn ra toàn cầu. Tại Trung Quốc, từ năm 2008, kinh tế số đã chiếm 15% GDP, đến năm 2019 chiếm đến 37% GDP. Nhiều doanh nghiệp kinh tế số Trung Quốc đã trở thành những “gã khổng lồ” công nghệ, với năng lực phát triển và khả năng cạnh tranh toàn cầu mạnh mẽ.

Tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, năm 2017, kinh tế số chiếm khoảng chừng 6 % GDP, đến 2019 đã chiếm tới 25 % GDP. Còn tại Việt Nam năm 2021, kinh tế số chiếm khoảng chừng 8,2 % GDP, với khoảng chừng 163 tỷ USD. Dư địa tăng trưởng của những cấu phần kinh tế số Internet và kinh tế số đang rất lớn. Khơi thông được nguồn lực này sẽ góp thêm phần vào tăng tưởng kinh tế cũng như nâng cao năng lượng cạnh tranh đối đầu vương quốc. Quyết định số 749 / QĐ-TTg phê duyệt “ Chương trình Chuyển đổi số vương quốc đến năm 2025, khuynh hướng đến năm 2030 ” được Thủ tướng nhà nước phát hành ngày 3/6/2020 đã đưa ra tiềm năng : Việt Nam thuộc nhóm 50 nước đứng vị trí số 1 về chính phủ nước nhà điện tử, tương quan đến tăng trưởng kinh tế số, nâng cao năng lượng cạnh tranh đối đầu của nền kinh tế. Đến năm 2025, kinh tế số chiếm 20 % GDP ; tỷ trọng kinh tế số trong từng ngành, nghành nghề dịch vụ đạt tối thiểu 10 %. Đến năm 2030, kinh tế số chiếm 30 % GDP ; tỷ trọng kinh tế số trong từng ngành, nghành nghề dịch vụ đạt tối thiểu 20 %. Tương tự, văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII cũng xác lập, đến năm 2025, kinh tế số đạt tỷ trọng 20 % GDP ; đến năm 2030, kinh tế số chiếm khoảng chừng 30 % GDP .

2. Thực trạng phát triển nền kinh tế số tại Việt Nam

Báo cáo ” Nền kinh tế số Đông Nam Á năm 2019 ” do Google, Temasek và Bain triển khai nhấn mạnh vấn đề những khuynh hướng điển hình nổi bật nhất của ngành Công nghiệp số được ghi nhận trong năm 2019, nghiên cứu và phân tích tiềm năng hiện tại và tương lai của nền kinh tế số Đông Nam Á tại 6 thị trường lớn nhất gồm có Indonesia, Malaysia, Philippines, Nước Singapore, Vương Quốc của nụ cười và Việt Nam. Số liệu cho thấy, nền kinh tế số của khu vực vừa đạt một cột mốc mới, chạm ngưỡng 100 tỷ USD lần tiên phong vào 2020, tăng 72 tỷ USD so với năm 2019. Nền kinh tế số tại Malaysia, Philippines, Nước Singapore và Vương Quốc của nụ cười đang tăng trưởng ở mức từ 20 % đến 30 % hằng năm. Trong khu vực ASEAN, theo Báo cáo e-Conomy SEA 2020, chỉ tính riêng cấu phần kinh tế số Internet / nền tảng năm 2020 đã đạt khoảng chừng 105 tỷ USD ( tăng 5 % so với năm 2019 ) và dự kiến đến năm 2025 sẽ đạt 309 tỷ USD. Indonesia là nước có lệch giá kinh tế số Internet / nền tảng cao nhất với 44 tỷ USD năm 2020, tiếp theo là xứ sở của những nụ cười thân thiện với 18 tỷ USD và Việt Nam với 14 tỷ USD .
Hai đại diện thay mặt đứng vị trí số 1 trong khu vực là Indonesia và Việt Nam có vận tốc tăng trưởng vượt mức 40 % / 1 năm. Đến năm 2025, nền kinh tế số trong khu vực dự báo sẽ tăng gấp 3 lần, chạm mức 300 tỷ USD, rút ngắn khoảng cách với những thị trường tăng trưởng hơn về tỷ suất góp phần vào GDP. Theo Báo cáo e-Conomy SEA năm 2020, chỉ tính riêng cấu phần kinh tế số Internet / nền tảng, Việt Nam đã đạt 14 tỷ USD, đứng thứ 3 ASEAN, nhưng là nước có vận tốc tăng trưởng trong nghành nghề dịch vụ này cao nhất với mức tăng 16 %, nước có mức tăng cao tiếp theo là Indonesia với 11 %, và Vương Quốc của nụ cười 7 %. Báo cáo này cũng dự báo đến năm 2025, kinh tế số Internet / nền tảng Việt Nam sẽ đạt mức 52 tỷ USD. Riêng năm 2021, Tổng cục Thống kê ước tính kinh tế số Việt Nam đạt khoảng chừng 163 tỷ USD, chiếm khoảng chừng 8,2 % GDP cả nước, trong đó cấu phần kinh tế số ICT / VT đạt 126 tỷ USD, chiếm 5,5 % GDP, kinh tế số Internet / nền tảng đạt 14 tỷ USD, chiếm 1 % GDP và kinh tế số ngành / nghành nghề dịch vụ đạt khoảng chừng 23 tỷ USD, chiếm 1,7 % GDP. ( Hình 1 )

Theo báo cáo của Worldbank đưa ra năm 2021, Việt Nam đạt kết quả tốt về kết nối, với thứ hạng cao về sử dụng điện thoại di động và có kết nối internet, mặc dù tốc độ kết nối vẫn chưa bằng các quốc gia đi trước. Việt Nam cũng đạt được tiến bộ trong việc sử dụng các công cụ số mới của doanh nghiệp và Chính phủ, mặc dù mới chủ yếu cho các chức năng cơ bản. Cụ thể, với khả năng kết nối internet tốc độ cao, Việt Nam đã đạt những bước tiến lớn trong việc mở rộng kết nối internet từ mức gần như bằng 0 từ cuối thập niên 1990, đến bao phủ được 64% dân số như hiện nay. Năm 2021, Việt Nam sở hữu 68,72 triệu người dùng Internet,  chiếm 70,3% dân số, theo số liệu từ của Trung tâm Internet Việt Nam. Trung bình, người Việt dành 3 giờ 12 phút mỗi ngày sử dụng Internet trên thiết bị di động như điện thoại thông minh (smartphone) và theo tỷ lệ trung bình trong khu vực, việc sử dụng tập trung vào nhóm các ứng dụng mạng xã hội và truyền thông tin liên lạc (52%), ứng dụng xem video (20%) và game (11%), cùng các ứng dụng cho công việc. Theo Cục Viễn thông – Bộ Thông tin và Truyền thông, từ cuối năm 2020 đến tháng 10/2021, lưu lượng Internet tại Việt Nam tăng hơn 30%. Cụ thể, tổng lưu lượng Internet băng rộng tháng 12/2020 là hơn 5.234 petabyte, nhưng đến tháng 10 năm 2021 đã đạt 6.977 petabyte. Cao điểm vào tháng 8 năm 2021, tổng lưu lượng Internet băng rộng đạt 7.824 petabyte, cao nhất từ trước đến nay. (Hình 2)

Nền kinh tế số cũng yên cầu phải có mạng lưới hệ thống thanh toán giao dịch điện tử bảo mật thông tin và hiệu suất cao. Hầu hết những thanh toán giao dịch thanh toán giao dịch ở Việt Nam hiện đang thực thi bằng tiền mặt và tăng trưởng kinh tế tài chính tổng lực còn chậm. Chỉ có 22 % người Việt Nam thực thi hoặc nhận thanh toán số vào năm 2017 và chỉ có 41 % người trưởng thành có thông tin tài khoản ngân hàng nhà nước vào năm 2019. Khả năng tiếp cận và tăng trưởng kinh tế tài chính tổng lực đặc biệt quan trọng hạn chế ở những vùng nông thôn. Tuy nhiên, sự thông dụng của điện thoại di động và internet giá rẻ tạo thời cơ lớn cho sự tăng trưởng của ngân hàng nhà nước số nếu Việt Nam hoàn toàn có thể thu hẹp khoảng cách trong tăng trưởng kinh tế tài chính tổng lực. Trong những năm gần đây, ngành Thương Mại Dịch Vụ kinh tế tài chính đã khởi động 1 số ít đề án mới, tạo điều kiện kèm theo thuận tiện cho sự tăng trưởng của thanh toán số, những kênh cung ứng dịch vụ kinh tế tài chính mới, lan rộng ra những quy mô cho vay và tài liệu báo cáo giải trình tín dụng thanh toán, những giải pháp giao dịch thanh toán từ chính quyền sở tại đến người dân ( G2P ) và thương mại điện tử. Hiện nay, có khoảng chừng 32 nhà sản xuất dịch vụ tư nhân đang phân phối những dịch vụ thanh toán số trải qua thông tin tài khoản ngân hàng nhà nước, gồm có những dịch vụ thanh toán giao dịch điện tử, thu ngân, tiền điện tử và ví điện tử. Chương trình thử nghiệm tiền di động của nhà nước, được tiến hành qua Quyết định số 316 vào tháng 3/2021 đã tương hỗ củng cố cho khuynh hướng này bằng cách nhằm mục đích đến một bộ phận lớn dân cư Việt Nam chưa sử dụng dịch vụ ngân hàng nhà nước .
Nhờ có nền kinh tế số, những ngành nghề kinh doanh thương mại sôi động hẳn lên, từ thương mại điện tử, quảng cáo trực tuyến trên những trang mạng xã hội ( Facebook, instagram ), vui chơi ( Netflix, Pinterest ), giao thông vận tải vận tải đường bộ ( Uber, Grab, GoViet ) đến phân phối, bán sỉ và kinh doanh bán lẻ ( Lazada, Shopee ), … Cụ thể, quy mô thị trường thương mại điện tử khoảng chừng 5 tỷ USD, trong khi du lịch trực tuyến khoảng chừng 4 tỷ USD, tiếp thị quảng cáo trực tuyến đạt 3 tỷ USD, gọi xe công nghệ tiên tiến khoảng chừng 1 tỷ USD. Nước ta cũng trở thành nơi tiếp đón nguồn vốn góp vốn đầu tư đứng thứ 3 trong khu vực vào những công ty hoạt động giải trí trên nền tảng công nghệ thông tin, internet ; với 0,35 tỷ USD cho 137 thương vụ làm ăn trong năm 2018 và 0,26 tỷ USD cho 54 thương vụ làm ăn trong năm 2019. Một số thương vụ làm ăn góp vốn đầu tư vào MoMo, Sendo, Topica từ những nhà đầu tư quốc tế, góp thêm phần đưa Việt Nam trở thành điểm đến mê hoặc của những nhà đầu tư cả trong và ngoài nước .

Tuy nhiên, mức độ chủ động tham gia phát triển nền kinh tế số nước ta còn không ít hạn chế, có phần tự phát. Thể chế, chính sách còn nhiều bất cập. Cơ cấu và chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu. Khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa thực sự là động lực phát triển kinh tế – xã hội; hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia mới được hình thành, chưa đồng bộ và hiệu quả. Quá trình chuyển đổi số quốc gia còn chậm, thiếu chủ động do hạ tầng phục vụ quá trình chuyển đổi số còn nhiều hạn chế; nhiều doanh nghiệp còn bị động, năng lực tiếp cận, ứng dụng, phát triển công nghệ hiện đại còn thấp. Kinh tế số có quy mô còn nhỏ. Việc đấu tranh với tội phạm, bảo đảm an ninh mạng còn nhiều thách thức.

Bên cạnh đó, lực lượng lao động của Việt Nam còn thiếu những kỹ năng và kiến thức thiết yếu để trọn vẹn làm chủ kinh tế số. So với những vương quốc so sánh, tỷ suất nhập học giáo dục sau đại trà phổ thông và kiến thức và kỹ năng số của bộ phận dân số tham gia những hoạt động giải trí kinh tế – xã hội ở Việt Nam còn thấp. Chỉ có 40 % doanh nghiệp cho biết có đủ kỹ năng và kiến thức công nghệ thông tin và truyền thông online ( CNTT&TT ) để duy trì và khai thác vừa đủ những mạng lưới hệ thống công nghệ tiên tiến số của họ và mức độ thiếu vắng kiến thức và kỹ năng được dự báo sẽ lên đến 1 triệu lao động ngành Công nghệ tin tức và Truyền thông vào năm 2023. Tình trạng thiếu vắng nhân tài còn trầm trọng hơn do chảy máu chất xám khi nhiều người lao động có kỹ năng và kiến thức trong nước đi thao tác ở những thị trường quốc tế .

3. Giải pháp phát triển kinh tế số tại Việt Nam

Nâng cấp kiến thức và kỹ năng số bằng cách tăng cường giáo dục và đào tạo và giảng dạy công nghệ thông tin ( CNTT ) ở những cấp, đặc biệt quan trọng trải qua mạng lưới hệ thống những trường kỹ thuật và dạy nghề ( TVET ), đang trở thành cấp thiết với Việt Nam. Điều này yên cầu phải cải cách nền móng mạng lưới hệ thống huấn luyện và đào tạo kỹ thuật và dạy nghề, gồm có quy mô hoạt động giải trí ( ví dụ, cấp vốn dựa trên tác dụng thực thi trách nhiệm, đối tác chiến lược công – tư ), phong cách thiết kế chương trình học ( ví dụ, ngành khoa học và nghiên cứu và phân tích tài liệu ), liên kết hiệu suất cao với giáo dục phổ thông và giáo dục cao đẳng, ĐH. Cải cách mạng lưới hệ thống giảng dạy kỹ thuật và dạy nghề cũng rất là quan trọng để ship hàng kế hoạch tăng trưởng xanh trong thời hạn tới .
Việt Nam cũng cần cải tổ kỹ năng và kiến thức mềm cho người lao động, qua đó củng cố năng lực thích ứng của họ trong một môi trường tự nhiên mà thực chất việc làm và việc làm đơn cử đang biến hóa nhanh gọn. Nhiều kỹ năng và kiến thức nghề nghiệp truyền thống lịch sử đang trở nên lỗi thời. Cùng lúc đó, những thời cơ mới đang Open trải qua những hoạt động giải trí và quy mô kinh doanh thương mại mới, ví dụ điển hình ngày càng có nhiều thời cơ về việc làm cộng tác dựa trên CNTT&TT trên những mạng xã hội, về tạo dựng tên thương hiệu mẫu sản phẩm trên những nền tảng thương mại điện tử và nghiên cứu và phân tích tài liệu tích lũy từ những website .
Xây dựng một khung pháp lý hợp nhất về công nghệ tiên tiến số để pháp luật về mức phí tiếp cận những bộ tài liệu khác nhau, như tài liệu đất đai, môi trường tự nhiên, tài liệu cảm ứng từ xa, hoặc tài liệu map. Trong thời đại số, thời đại mà những tài liệu như map số và hình ảnh vệ tinh được coi như yếu tố sản xuất mới, việc đưa yếu tố sản xuất mới này vào diện bí hiểm là giải pháp hạn chế không thiết yếu và sẽ cản trở dòng lưu chuyển tài liệu số thông suốt giữa những cơ quan nhà nước. Điều này tác động ảnh hưởng đến năng lực phát hành những quyết định hành động kịp thời và có địa thế căn cứ của chính quyền sở tại những cấp, nhất là trong những nghành nghề dịch vụ như đô thị hóa và ô nhiễm môi trường tự nhiên. Bên cạnh đó, cần phải tiến hành thực thi chủ trương về tăng trưởng kinh tế số kinh khủng hơn .

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. Google, Temasek và Bain (2019), Báo cáo “Nền kinh tế số Đông Nam Á năm 2019” .
2. World Bank. (2021). “Capturing the impacts of digitalization on jobs through a CGE model – an application to Vietnam.”
3. World Bank, Washington, DC, July. World Bank Group. (2021). World Development Report 2021: Data for Better Lives. Washington, DC: World Bank.

 Current situation and solutions for the development of digital economy in Vietnam

Master. Phung Thi Hien

Faculty of Accounting, University of Economics – Technology for Industries

ABSTRACT:

Xem thêm: Giá Vàng Hôm Nay 10/11: Vàng Trong Nước Và Thế Giới Mới Nhất

In recent years, the Fourth Industrial Revolution ( Industry 4.0 ) is reshaping the global economy and it is in favor of technology-intensive economies and reducing the role of labor and natural resource-intensive economies. The emergence of breakthrough technologies such as the Internet of Things ( IoT ), artificial intelligence ( AI ), 3D printing, etc. has created a digital transformation trend and has facilitated the development of digital economies. For Vietnam, developing a digital economy is also one of the top national economic development priorities. This paper presents the current digital economic development in Vietnam and proposes some solutions to tư vấn its growth .

Keywords: digital economy, digital technology, the Internet, mobile, Vietnam.

[Tạp chí Công Thương – Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 2, tháng 2 năm 2022]

Source: https://suanha.org
Category : Thị Trường