Cơ chế thị trường trong nền kinh tế thị trường ịnh hướng XHCN: những khuyết tật và biện pháp khắc phục

Kinh tế thị trường là trình độ tăng trưởng cao của kinh tế sản phẩm & hàng hóa, trong đó hàng loạt những yếu tố “ đầu vào ’ và “ đầu ra ” của sản xuất đều trải qua thị trường. Kinh tế sản phẩm & hàng hóa và kinh tế thị trường là hai khái niệm không như nhau với nhau, chúng khác nhau về trình độ tăng trưởng. Nhưng về cơ bản, chúng có cùng nguồn gốc, cùng thực chất .
Cho đến nay, xung quanh việc nhận thức về kinh tế thị trường còn rất nhiều yếu tố phức tạp, chưa và khó đi tới sự thống nhất. Nhưng hoàn toàn có thể khẳng định chắc chắn rằng : “ Kinh tế thị trường là quá trình lịch sử dân tộc có tính tất yếu và phổ cập trong tiến trình tăng trưởng của mọi vương quốc ”. Đó là nền kinh tế quản lý và vận hành theo cơ chế thị trường. Trong nền kinh tế này, việc xu thế sản xuất, lưu thông sản phẩm & hàng hóa đều do thị trường quyết định hành động. Nói cách khác, nền kinh tế này hoạt động theo những quy luật vốn có như : quy luật cạnh tranh đối đầu, quy luật giá trị, cung và cầu … Giá cả, việc phân phối những nguồn lực kinh tế vào những ngành, những nghành nghề dịch vụ của nền kinh tế do thị trường quyết định hành động. Như vậy, ở đây, thị trường chính là yếu tố mang đặc thù TT. Tồn tại trên quốc tế lúc bấy giờ có hai hình thái kinh tế thị trường đa phần : “ Kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa ( TBCN ) ”, và “ Kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa ( XHCN ) ”. Nền tảng của kinh tế thị trường TBCN chính là chính sách tư hữu về tư liệu sản xuất. Trong khi đó, kinh tế thị trường XHCN lại được tạo dựng trên cơ sở chính sách công hữu về tư liệu sản xuất .

Kinh tế thị trường XHCN ( hay kinh tế thị trường xu thế XHCN ) thực ra là nền kinh tế sản phẩm & hàng hóa nhiều thành phần, hoạt động theo cơ chế thị trường có sự quản trị của Nhà nước, theo khuynh hướng XHCN .
Các nhà kinh tế học văn minh phân biệt kinh tế thị trường và kinh tế chỉ huy, hai kiểu tổ chức triển khai kinh tế tân tiến, dựa trên chính sách quản lý và vận hành của chúng. Kinh tế chỉ huy là nền kinh tế có sự hoạt động giải trí theo chính sách kế hoạch hóa tập trung chuyên sâu. ở đó, những nhu yếu : sản xuất cái gì, sản xuất như thế nào và sản xuất cho ai đều được phát ra từ một TT, mang tính pháp lệnh và luôn được thực thi theo những chỉ tiêu, kế hoạch định sẵn. Các nước XHCN Đông Âu, Liên Xô, Nước Ta và một số ít nước khác, từ sau Cách mạng tháng 10 Nga năm 1917 đến những năm 90 của thế kỷ XX, đã vận dụng kiểu tổ chức triển khai kinh tế này .
Sản xuất sản phẩm & hàng hóa tăng trưởng sẽ phá vỡ dần kinh tế tự nhiên và chuyển thành kinh tế sản phẩm & hàng hóa, thôi thúc quy trình tích tụ và tập trung chuyên sâu những nguồn lực cho sản xuất, tạo điều kiện kèm theo sinh ra của kinh tế thị trường .
Nói đến kinh tế thị trường, thực ra là nói tới cơ chế thị trường .
Trong bài này, chúng tôi xin được trao đổi xung quanh yếu tố cơ chế thị trường và những mặt trái ( xấu đi ) của cơ chế thị trường trong nền kinh tế thị trường xu thế XHCN .
Trước tiên, phải hiểu đúng về cơ chế thị trường. Trong những yếu tố về kinh tế nói chung, kinh tế thị trường nói riêng, tất cả chúng ta hay phát hiện khái niệm “ Cơ chế thị trường ”. Trong những nghành, những góc nhìn của đời sống đời thường, đôi lúc người ta có sử dụng cụm từ “ Cơ chế thị trường ”. Vậy thế nào là cơ chế thị trường ? .
Theo nghĩa chung nhất, cơ chế thị trường là chính sách tự điều tiết của nền kinh tế thị trường, do sự tác động ảnh hưởng bởi với những quy luật khách quan vốn có của nó. Cụ thể hơn, cơ chế thị trường là mạng lưới hệ thống hữu cơ của sự thích ứng lẫn nhau, tự điều tiết lẫn nhau, của mối quan hệ biện chứng, qua lại, gắn bó giữa những yếu tố Ngân sách chi tiêu, cung và cầu, cạnh tranh đối đầu, v.v … Trên thị trường, toàn diện và tổng thể những tác nhân, những quan hệ cơ bản hoạt động dưới sự chi phối của quy luật thị trường, trực tiếp phát huy công dụng để điều tiết nền kinh tế, cạnh tranh đối đầu đặt tiềm năng doanh thu lên số 1 .
Trong nền kinh tế thị trường xu thế XHCN, cơ chế thị trường luôn quy tụ vừa đủ những nét chung đó. Song, lại có những nét riêng đặc trưng thực chất. Đó chính là khuynh hướng cho sự quản lý và vận hành của kinh tế thị trường : Định hướng XHCN. Việc khuynh hướng này có ý nghĩa rất là quan trọng, nó mang đặc thù quyết định hành động tới mục tiêu, tiềm năng hoạt động giải trí của nền kinh tế, và cho cả một vương quốc. Bởi lẽ, bản thân nền kinh tế thị trường, với cơ chế thị trường không hề tự đi theo hướng XHCN hay TBCN. Việc nó hoạt động theo hướng nào là trọn vẹn phụ thuộc vào vào ý chí của Nhà nước .
Như đã nói ở trên, cơ chế thị trường là chính sách tự điều tiết hoạt động giải trí của nền kinh tế thị trường. Chính cho nên vì thế, cơ chế thị trường mang đặc thù năng động, tích cực. Trong cơ chế thị trường, sống sót một quy luật, ai là người tiên phong đưa ra thị trường một loại sản phẩm & hàng hóa mới và sớm nhất, rất đầy đủ sức thuyết phục về giá trị và giá trị sử dụng thì có năng lực thu được nhiều doanh thu. Cơ chế thị trường kích thích tối đa hoạt động giải trí của những chủ thể kinh tế, hướng đến tiềm năng tối đa hóa doanh thu, tối thiểu hóa ngân sách. Cơ chế thị trường luôn yên cầu những chủ doanh nghiệp phải linh động, phát minh sáng tạo, tìm hiểu và khám phá nhu yếu thị hiếu trên thị trường để cung ứng mẫu sản phẩm, sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ có chất lượng .
Trong nền kinh tế thị trường xu thế XHCN, sức ép của cạnh tranh đối đầu chưa phải là quá quyết liệt. Song, nếu muốn sống sót và tăng trưởng với xu thế toàn thế giới hóa kinh tế như lúc bấy giờ, bắt buộc người sản xuất phải giảm ngân sách riêng biệt đến mức tối thiểu. Muốn làm được điều đó doanh nghiệp phải liên tục nâng cấp cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, thay đổi khoa học công nghệ tiên tiến ứng dụng, lực lượng sản xuất yên cầu phải có trình độ, có năng lượng. Do đó, chính sách thị trường thôi thúc giảng dạy nhân lực như thể một nhu yếu khách quan. Cơ chế thị trường mang tính năng động, tích cực, đó là điều tất yếu .
Song, có một giả thuyết được đặt ra. Nếu cơ chế thị trường chỉ bao hàm những tác nhân tích cực, những ưu điểm to lớn, thì Nhà nước có đóng vai trò gì không ? Trong lịch sử vẻ vang những học thuyết kinh tế, có hai quan điểm : “ Nhà nước có can thiệp vào nền kinh tế hay không ? và nếu có thì ở mức độ nào ? ” đã từng được những nhà kinh tế học thuộc những phe phái kinh tế tranh luận khá nóng bức .
Nhưng ở đây, đặt ra giả thuyết đó để chứng minh và khẳng định rằng : “ Cơ chế thị trường trong nền kinh tế thị trường xu thế XHCN luôn mang tính hai mặt : tích cực và xấu đi ”. Nhà nước XHCN chính là người điều tiết vĩ mô nhằm mục đích phát huy tính năng tích cực và hạn chế tác động xấu đi của cơ chế thị trường, bảo vệ sự hòa giải, thống nhất trong chính sách quản lý và vận hành, theo những quy luật kinh tế khách quan của cơ chế thị trường. Vì cơ chế thị trường luôn sống sót những khuyết tật vốn có của nó .

Cụ thể, trong nền kinh tế thị trường XHCN, mặc dầu có sự quản trị và khuynh hướng xuyên thấu của Nhà nước, tuy nhiên không vì vậy mà hiện tượng kỳ lạ độc quyền trong nền kinh tế không Open. Ngược lại, nhiều lúc chính sự khuynh hướng lại là cơ sở để mầm mống đó phát sinh. Độc quyền ép chế cạnh tranh đối đầu, làm mất tính năng động hiệu suất cao của nền kinh tế. Độc quyền làm cho nền kinh tế trở nên ngưng trệ. Độc quyền là hiện tượng kỳ lạ một doanh nghiệp độc chiếm việc sản xuất và đáp ứng sản phẩm & hàng hóa, dịch vụ thuộc một nghành nào đó trên thị trường, nhờ đó mà doanh nghiệp độc quyền định giá cả và thu được doanh thu độc quyền. Khi độc quyền Open, những nhà độc quyền hoàn toàn có thể giảm sản lượng, nâng cao Chi tiêu. Độc quyền Open, thì không có sức ép cạnh tranh đối đầu so với việc thay đổi kỹ thuật. Trong những nghành cung ứng những mẫu sản phẩm, dịch vụ Giao hàng quyền lợi và nhu yếu thiết yếu của người tiêu dùng như những dịch vụ về điện lực, bưu chính viễn thông, vật tư kiến thiết xây dựng, dệt may v.v … độc quyền luôn làm hạ thấp quyền lợi của người tiêu dùng. Bởi vì, nhờ lợi thế độc quyền nên những tổ chức triển khai độc quyền không coi trọng việc nâng cao năng lực cạnh tranh đối đầu mà vẫn thu được doanh thu cao. Trong nền kinh tế thị trường khuynh hướng XHCN, mầm mống độc quyền thường Open trong những doanh nghiệp, tập đoàn lớn kinh tế của nhà nước, nắm giữ những ngành nghề sản xuất, kinh doanh thương mại trọng điểm. Các tổ chức triển khai độc quyền, rất hoàn toàn có thể, dùng doanh thu độc quyền mua chuộc ảnh hưởng tác động của chính phủ nước nhà nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi cho mình. V.I.Lênin gọi độc quyền là hiện tượng kỳ lạ “ ăn bám ” .
Cơ chế thị trường mang tính năng động, hiệu suất cao, tuy nhiên tác động ảnh hưởng của cơ chế thị trường so với xã hội là một yếu tố không nhỏ. Sự tác động ảnh hưởng của cơ chế thị trường sẽ dẫn tới thực trạng phân hóa giàu nghèo, bất bình đẳng trong xã hội, tác động ảnh hưởng xấu đến đạo đức và tình người. Sự quản lý và vận hành tốt nhất của cơ chế thị trường trong nền kinh tế thị trường XHCN mở ra những thời cơ tích cực cho sự tăng trưởng và phong phú về vật chất của những những tầng lớp dân cư trong xã hội, tuy nhiên cũng làm khoảng cách giữa những những tầng lớp đó ngày càng tăng lên. Trong xã hội, sự vi phạm quyền con người, vi phạm chủ quyền lãnh thổ vương quốc, thực trạng bất công, sự rình rập đe dọa về bảo mật an ninh, nạn nghèo khó có rủi ro tiềm ẩn tăng lên .
Trong kinh tế thị trường, tiềm năng doanh thu nhiều lúc có tác động ảnh hưởng xấu đi. Nhiều doanh nghiệp sản xuất hàng giả, kém chất lượng, làm giảm giá trị sản phẩm & hàng hóa, mất niềm tin của người tiêu dùng. Mặt khác, có một bộ phận người do suôn sẻ, hay tài năng, làm giàu, trái chiều với bộ phận người kém cỏi, không gặp may bị thua lỗ phá sản, bần cùng hóa. Từ đó dẫn đến sự phân hóa xã hội thâm thúy : chủ – thợ, tư sản – vô sản, thống trị – bị thống trị, bóc lột – bị bóc lột .
Công bằng xã hội hay là một sự xa vời ? Trên quốc tế, mỗi phút qua đi có 29 trẻ nhỏ chết đói, và cũng trong phút ấy, người ta bỏ ra gần 2 triệu đôla vào chạy đua vũ trang : nguyên do chính của sự tiêu diệt loài người. Quá trình tích góp tư bản, tích góp sự giàu sang về phía giai cấp tư sản, thống trị và tích góp sự nghèo nàn về phía những người vô sản, làm thuê, bị thống trị đã tạo nên một xích míc thâm thúy. Về cơ bản, nó lạ lẫm hay đi ngược lại trọn vẹn với những lý tưởng tươi tắn của con người, của chủ nghĩa nhân đạo ; nó tàn khốc, không thương xót, không tình cảm ; nó hờ hững, tỉnh táo đến mức thô bạo. ở đó, công minh xã hội không hề nảy nở .
Cơ chế thị trường trong nền kinh tế thị trường XHCN mang những đặc trưng cơ bản của cơ chế thị trường thuần túy, nên khó tránh khỏi những thăng trầm, khủng hoảng kinh tế, thất nghiệp. Khủng hoảng kinh tế đồng nghĩa tương quan với thực trạng dư thừa trong sản xuất, sản xuất tăng lớn hơn tiêu dùng, còn tiêu dùng giảm, dẫn đến thực trạng sản phẩm & hàng hóa không bán được, doanh nghiệp không bù đắp ngân sách và thực thi tái sản xuất, phá sản … Khủng hoảng kinh tế, nếu có diễn ra thì mang tính chu kỳ luân hồi, gồm 4 tiến trình : khủng hoảng cục bộ, tiêu điều, hồi sinh, hưng thịnh .
Khủng hoảng kinh tế làm cho doanh nghiệp suy sụp, người lao động không có việc làm. Thất nghiệp như thể “ con đẻ ” của khủng hoảng kinh tế. Tỷ lệ thất nghiệp ngày càng lớn, vì trong cơ chế thị trường, là nền kinh tế mở, hội nhập, kinh tế tri thức, yên cầu người lao động phải có trình độ, có năng lượng thao tác. Nạn thất nghiệp đưa người lao động tới những mặt trái trong đời sống xã hội. ở đây, nguyên do hầu hết là yếu tố tâm ý. Không có việc làm, việc làm không tương thích năng lực, dẫn tới tâm ý chán nản, bất mãn, thao tác không tích cực, không hiệu suất cao, những gánh nặng về vật chất, những yên cầu từ phía mái ấm gia đình, xã hội v.v … đã đưa đẩy nhiều người lao động tới sự tự hủy hoại. Tệ nạn xã hội như : ma túy, mại dâm, tham nhũng v.v … ; những suy đồi, tha hóa về đạo đức tăng lên với vận tốc ghê gớm. Mặt trái của cơ chế thị trường len lỏi vào trong tổng thể những ngõ ngách nhỏ nhất của xã hội, của quan hệ xã hội. Một bộ phận giới trẻ không có việc làm, dư thừa tiền tài, lười lao động, ham tận hưởng, tất yếu, luôn “ đi đầu ” trong việc hấp thụ văn hóa truyền thống ô nhiễm .
Trong nền kinh tế thị trường khuynh hướng XHCN, nếu không biết khai thác tài nguyên vạn vật thiên nhiên một cách hài hòa và hợp lý, sẽ dẫn tới cạn kiện và khó hoàn toàn có thể tái sinh. Mặt khác, quy trình công nghiệp hóa – văn minh hóa luôn mang tính hai mặt. Khí thải, chất thải công nghiệp, nếu không được giải quyết và xử lý một cách khoa học, thì ô nhiễm thiên nhiên và môi trường là điều khó tránh khỏi. Nguyên nhân chính bắt nguồn từ phía những doanh nghiệp, do chạy theo doanh thu mà không chăm sóc tới yếu tố môi trường tự nhiên, làm ô nhiễm bầu không khí, làm bẩn nguồn nước, tàn phá rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ v.v … Vấn đề trên chính là một khuyết tật nan giải của cơ chế thị trường .
Tất cả những khuyết tật trên do cơ chế thị trường sinh ra, tuy nhiên bản thân cơ chế thị trường không hề tự khắc phục được. Vì vậy, cần phải có những ảnh hưởng tác động từ bên ngoài cơ chế thị trường. ở đây, chính là vai trò kinh tế của Nhà nước XHCN. Nhà nước can thiệp vào kinh tế, ở những mức độ khác nhau, để sửa chữa thay thế những “ thất bại ” của thị trường. Muốn vậy, trước hết Nhà nước XHCN phải dựa trên nhu yếu của những quy luật khách quan trong kinh tế thị trường, với mục tiêu nhằm mục đích phát huy những mặt tích cực và hạn chế những mặt xấu đi của cơ chế thị trường .
Cụ thể :
Thứ nhất, trải qua mạng lưới hệ thống pháp luật, Nhà nước bảo vệ sự không thay đổi về chính trị, kinh tế, xã hội, có chính sách thông thoáng trong góp vốn đầu tư, tạo ra những hành lang pháp lý rõ ràng trong hoạt động giải trí kinh tế. Mặt khác, Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc cung ứng những thông tin kinh tế cho những doanh nghiệp. Nhà nước khuyến khích tư nhân vận động và di chuyển cơ cấu tổ chức góp vốn đầu tư, sản xuất, kinh doanh thương mại và kiểm soát và điều chỉnh hành vi kinh tế của họ, sao cho có hiệu suất cao .
Thứ hai, Nhà nước XHCN sử dụng những chủ trương kinh tế vĩ mô, đặc biệt quan trọng là những chủ trương kinh tế tài chính, tiền tệ để điều tiết hoạt động giải trí của nền kinh tế. Trong một quá trình kinh tế nhất định, nền kinh tế thị trường khó tránh khỏi những chấn động bởi những cuộc khủng hoảng kinh tế và lạm phát kinh tế. Một kế hoạch kinh tế tài chính vĩ mô, một chủ trương tiền tệ không thay đổi sẽ góp thêm phần điều hòa những mặt trái đó của cơ chế thị trường. Bên cạnh đó, luôn đấu tranh, ngăn ngừa thực trạng độc quyền, nhất là độc quyền trong những nghành ngành nghề kinh tế cơ bản .

Thứ ba, để nền kinh tế thị trường không đi chệch định hướng XHCN, Nhà nước cần khắc phục, hạn chế tối đa những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường đối với xã hội. Đây là một vấn đề có ý nghĩa quan trọng. Theo chúng tôi, cơ chế thị trường có thể đem lại hiệu quả kinh tế cao, song nó không tự đem lại những giá trị mà xã hội vươn tới, hay sự phân phối lợi ích công bằng trong các tầng lớp dân cư. Vì vậy, Nhà nước đóng vai trò to lớn trong việc điều chỉnh thu nhập, cải cách tiền lương, cải thiện đời sống văn hoá tinh thần cho nhân dân; Nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo con người mới XHCN, để có thể làm chủ khoa học công nghệ và tiến hành hội nhập kinh tế quốc tế.

Tóm lại, cơ chế thị trường trong nền kinh tế thị trường khuynh hướng XHCN là một khái niệm, một yếu tố kinh tế mang tính hai mặt. Cơ chế thị trường tự phát sinh, sống sót và tăng trưởng cùng với sự tăng trưởng của kinh tế thị trường. ở đâu có sản xuất và trao đổi sản phẩm & hàng hóa, ở đó có cơ chế thị trường hoạt động giải trí. Cơ chế thị trường luôn mang trong mình những khuyết tật vốn có của nó. Nhà nước XHCN, với vai trò điều tiết kinh tế vĩ mô, sẽ hạn chế và thay thế sửa chữa những khuyết tật của cơ chế thị trường, nhằm mục đích không thay đổi, nâng cao hiệu suất cao kinh tế, đồng thời thực thi công minh xã hội. Đó cũng chính là mục tiêu tăng trưởng của hầu hết những vương quốc trên quốc tế, đặc biệt quan trọng là ở những nước XHCN, trong đó có Nước Ta. /.

Source: https://suanha.org
Category : Thị Trường