Nam Định: Độc đáo kiến trúc nhà vườn Điền Xá

–
“Tài thụ, chủng hoa, Tô tướng thủ. Nguyễn trang, Vỵ xã, hiệu chi tiên” (Tạm dịch: Trồng cây, ươm hoa là nghề do tướng công họ Tô khởi đầu. Trang ấp họ Nguyễn ở thôn Vỵ là tên gọi thuở trước) là đôi câu đối khắc trên hai cây cột ngoài cổng Đình Điền Xá (Nam Trực), nhắc nhở con cháu đời sau ghi nhớ công ơn người truyền nghề cây cảnh khi xưa. Giữ gìn, phát triển nghề ông cha, dưới đôi bàn tay tài hoa, óc thẩm mỹ của những nghệ nhân lành nghề đất Vị Khê đã dựng xây lên lối kiến trúc nhà vườn, “vườn trong nhà, nhà trong vườn” độc đáo, đẹp đẽ để bao khách thăm phải trầm trồ, ngưỡng mộ.- ” Tài thụ, chủng hoa, Tô tướng thủ. Nguyễn trang, Vỵ xã, hiệu chi tiên ” ( Tạm dịch : Trồng cây, ươm hoa là nghề do tướng công họ Tô khởi đầu. Trang ấp họ Nguyễn ở thôn Vỵ là tên gọi thuở trước ) là đôi câu đối khắc trên hai cây cột ngoài cổng Đình Điền Xá ( Nam Trực ), nhắc nhở con cháu đời sau ghi nhớ công ơn người truyền nghề hoa lá cây cảnh khi xưa. Giữ gìn, tăng trưởng nghề ông cha, dưới đôi bàn tay tài hoa, óc nghệ thuật và thẩm mỹ của những nghệ nhân tay nghề cao đất Vị Khê đã dựng xây lên lối kiến trúc nhà vườn, ” vườn trong nhà, nhà trong vườn ” độc lạ, xinh xắn để bao khách thăm phải trầm trồ, ngưỡng mộ .

Quang cảnh làng quê Điền Xá ngày hôm nay .

Một sáng đầu xuân có nắng, đi dọc dải đê sông Hồng đoạn qua xã Điền Xá mới cảm nhận hết được vẻ đẹp thanh bình của làng quê nơi đây. Dưới nắng vàng, từng gốc cây, vườn hoa đều xanh lên rực rỡ, căng tràn sức sống. Nhà vườn của nghệ nhân Đỗ Văn Cường, xóm 19 được bao phủ bởi vườn cây xanh mênh mông điểm xuyết sắc đỏ tươi của những cây mẫu đơn cổ thụ đang thời kỳ bung hoa. Sinh năm 1985 nhưng anh Cường đã có gần 20 năm làm nghề cây cảnh; trong đó đầu năm 2021, anh được công nhận nghệ nhân sinh vật cảnh quốc gia. Yêu cây, xác định gắn bó với nghề làm cây cảnh nên sau khi học xong THPT anh Cường bắt tay ngay vào làm cây. Sau nhiều năm tích lũy vốn nghề, năm 2011, anh Cường lên ý tưởng thiết kế nhà vườn theo phong cách “nhà trong vườn, vườn trong nhà” gần gũi với thiên nhiên. Theo đó, trên diện tích 3.600m2, anh xây lầu trà, là nơi để khách đến tham quan nhà vườn có dịp nghỉ ngơi, ngồi thưởng trà, ngắm cây; trước mặt lầu có hồ thả nhiều giống cá Koi quý. Trong nhà vườn “đi mỏi chân” của anh có trên 1.000 cây cảnh quý hiếm thuộc nhiều chủng loại khác nhau, chủ yếu là sanh lá bóng, sanh Nam Điền, tùng kim, tùng la hán… được nhiều thế hệ trong gia đình chăm chút, tạo tác thành các tác phẩm xuất sắc với nhiều dáng thế khác nhau như: long, trực, lão, quần thụ… Trong khu vườn, ngoài các loại cây cảnh lâu năm, anh Cường còn có vài trăm cây cảnh bon sai; trong số đó nhiều cây có giá trị cao như bộ ba cây tùng la hán, cây đào tiên có tuổi cây lên đến vài chục năm. Bên cạnh nhà vườn của anh Cường, ở làng nghề Vị Khê, dân làng có thể kể vanh vách hàng chục nhà vườn có kiến trúc đẹp, thiết kế công phu và giá trị thẩm mĩ cao như nhà vườn Minh Hoạt xóm 3, có diện tích 1ha trồng các loại sanh cảnh quý hiếm; nhà vườn Anh Tưởng, xóm 2 có diện tích trên 2.000m2; nhà vườn Minh Hải xóm 15 chuyên trồng các loại cây sanh có tiếng khu vực miền Bắc; nhà vườn Đức Nga xóm 3 chuyên các mặt hàng long sanh được đánh giá có quy mô lớn nhất miền Bắc… Theo anh Cường, “kiến trúc nhà vườn” của làng nghề cây cảnh ở đây chủ yếu tuân theo quy luật cân bằng sinh thái hài hòa, thân thiện, gần gũi với thiên nhiên; trong đó các gia chủ thiết kế đảm bảo theo tỷ lệ 1 phần nhà, 4 phần vườn. Có đến hơn 90% các ngôi nhà ở làng nghề cây cảnh nổi tiếng này được người dân thiết kế theo lối kiến trúc trên.

Không phải ngẫu nhiên mà những nghệ nhân sành nghề lại chọn phong cách thiết kế nhà vườn theo phong thái “ vườn trong nhà, nhà trong vườn ”. Thông qua việc thiết kế xây dựng nhà vườn chứa đựng triết lý nhân sinh hài hòa trời đất, vạn vật thiên nhiên, con người. Cụ thể, vườn nhà được phong cách thiết kế theo kiểu “ nội công, ngoại bang ”, nhà được phủ bọc bởi vườn cây lớn ở hai bên hông, phía sau nhà thường trồng những loại cây ăn quả. Cây trong vườn được sắp xếp theo những tầng cây ( thượng, trung, hạ ) theo luật tử vi & phong thủy, tránh những loại cây độc mộc, cây huyết dụ, cây lưỡi hổ để tạo những luồng sinh khí luân chuyển trong khu vườn bảo phủ căn nhà, tạo khoảng trống thoáng đãng. Mặt tiền ngôi nhà là khoảng chừng khoảng trống nhỏ ship hàng những nhu yếu hoạt động và sinh hoạt thiết yếu của mái ấm gia đình như cho trẻ nhỏ đi dạo, phơi thóc lúa khi vào mùa vụ, phơi quần áo … Nhà thường gồm 3 gian, 2 chái, có hè để cản nắng đồng thời tạo độ thoáng đãng, thoáng mát. Mái nhà cũng thường lợp ngói nam chứ không đổ bê tông. Cổng được phong cách thiết kế không đi thẳng vào mặt tiền nhà mà thường được sắp xếp lệch sang bên hông xuyên qua vườn giúp cho việc quan sát cả vườn cây từ nhà được thuận tiện hơn .
Cũng như phần lớn những làng quê khác ở khu vực Bắc Bộ, mỗi chủ nhà vườn ở đây phần lớn đều chọn xây nhà theo hướng Nam hoặc Đông Nam, thoáng mát về mùa hè, ấm về mùa đông. Không chỉ nhà vườn có phong cách thiết kế độc lạ, việc thống kê giám sát thiết kế xây dựng những dong ngõ ở Vị Khê cũng rất là “ cầu kỳ ”, thích mắt không kém. Theo đó, những dong ngõ ở đây từ thời thời xưa đã được người dân trong làng xây theo ô bàn cờ. Đây là cách phong cách thiết kế rất “ mưu trí ”, tiết kiệm ngân sách và chi phí quỹ đất, thuận tiện cho việc giao thông vận tải, đặc biệt quan trọng giúp mọi con đường đều thông nhau, “ khoe ” được hết lợi thế, nét đẹp của làng .
Không gian sinh thái xanh xanh mát, trong lành của Vị Khê ngày thời điểm ngày hôm nay là tâm sức của bao thế hệ nghệ nhân, thợ làng nghề. Ở mỗi quy trình tiến độ, thời gian, người dân lại có những phát minh sáng tạo, đắp bồi, dựng xây không ngừng giúp khoảng trống sống của họ ngày càng đẹp, thuận tiện hơn trong hoạt động và sinh hoạt, tương thích với xu thế nhưng vẫn mang lại giá trị kinh tế tài chính cao. Từ trong làng cho đến ngoài đê, đâu đâu cũng phát hiện những vườn cây, ruộng hoa san sát. Thấp thoáng trong những khu vườn được quy hoạch xinh xắn không khác gì tranh vẽ là nhiều hoa lá cây cảnh có tuổi ngót cả đời người, đáng Chi tiêu một gia tài. Soi bóng xuống dòng sông những vườn hồng cổ, những vườn cúc, đào, quất mơn mởn chỉ chờ ngày xuân ấm rồi rộ nở. Trong những nhà vườn và ngoài ruộng những thợ nghề, nông phu cần mẫn vẫn mải miết với việc làm của mình bất kể sớm hôm. “ Nghề nối nghề ”, nhiều người trong làng đã tăng trưởng vùng đất phì nhiêu này thành cái nôi hoa lá cây cảnh nức tiếng xứ Việt, đồng thời dựng xây nên một khoảng trống sống xinh xắn, thơ mộng, thành miền quê đáng sống. / .

Bài và ảnh: Hoa Xuân

Nguồn Báo Nam Định

Source: https://suanha.org
Category : Sân Vườn