Máy xúc, còn gọi là máy đào, là một loại máy móc cơ giới sử dụng đa năng, chủ yếu dùng trong xây dựng, khai khoáng. Máy xúc là một loại máy đào một gầu, có thể coi là “xẻng máy”, dùng một cơ cấu tay cần gắn liền với gầu đào, thực hiện thao tác đào, xúc, múc, đổ đất đá rời hay liền thổ và các loại khoáng sản, vật liệu xây dựng rời (có thể vận chuyển trong cự ly ngắn hoặc rất ngắn). Trong xây dựng, máy xúc là một loại máy xây dựng chính trong công tác đất, ngoài ra nó còn tham gia vào các công tác giải phóng mặt bằng, phá dỡ công trình, bốc xếp vận chuyển vật liệu.
Máy xúc là loại thiết bị nặng gồm có một tay cần, gầu đào và ca-bin gắn trên một mâm quay .
“Máy xúc là một máy đào cơ giới (power-driven). Các loại chính của máy xúc được sử dụng trong hoạt động vận chuyển đất bao gồm máy xúc thủy lực và các thành viên của gia đình xẻng máy vận hành bằng cáp (như: máy xúc gầu thuận, máy đào gầu dây (gầu quăng), máy cuốc, và máy đào gầu ngoạm). Máy ủi, máy xúc lật, và máy cạp cũng có thể phục vụ như là máy đào.”[1]
Theo nguyên tắc thao tác[sửa|sửa mã nguồn]
Có thể phân chia máy đào thành 2 nhóm chính:
Bạn đang đọc: Máy đào – Wikipedia tiếng Việt
Máy đào gầu dây (gầu quăng).
Máy đào gầu nghịch.
Máy xúc ( đào ) gầu nghịch được dùng phổ cập trong thiết kế xây dựng. Máy xúc gầu nghịch thường dùng để đào những hố móng sâu hơn vị trí nền đất tự nhiên, máy thao tác hiệu suất cao khi đứng một chỗ đào đất đổ đống trên bờ hay đổ lên phương tiện đi lại luân chuyển đại trà phổ thông là xe hơi tải. Do khi khởi đầu đào máy xúc nghịch phải tiếp đất ở vị trí xa trọng tâm máy nhất, khác với máy xúc gầu thuận mở màn đào ở vị trí gần máy nhất, cho nên vì thế máy đào gầu nghịch thường có dung tích gầu không lớn, nhỏ hơn nhiều so với máy đào gầu thuận cùng hiệu suất. Tuy nhiên, máy đào gầu nghịch không chỉ dùng để đào hố sâu hơn mặt phẳng máy đứng mà chúng còn hoàn toàn có thể đào đất ở độ to lớn hơn cao trình máy đứng, tựa như như công dụng của máy đào gầu thuận ( thường gặp khi đào đất tầng hầm dưới đất trong Công nghệ xây đắp Top-down nhà nhiều tầng ). Loại máy xúc nghịch phổ cập dùng trong kiến thiết xây dựng có dung tích gầu trong khoảng chừng 0,15 – 0,5 m³. Các loại máy xúc gầu nghịch tinh chỉnh và điều khiển bằng thủy lực được sử dụng thoáng đãng hơn loại điều khiển và tinh chỉnh bằng cáp và hoàn toàn có thể có dung tích gầu đào tới 3,3 m³. Tuy khối tích gầu đào phân bổ trong rải giá trị nhỏ, hơn nhiều máy xúc gầu thuận, nhưng máy xúc gầu nghịch lại hoàn toàn có thể thao tác đa năng hơn máy đào gầu thuận. Do khi công tác làm việc đứng cao hơn vị trí công tác làm việc ( trên bờ ) nên không phải làm đường công vụ cho máy xuống vị trí công tác làm việc như máy đào gầu thuận. Đồng thời do có cấu trúc gầu đào thuận tiện cho việc tạo điểm tựa cho máy, ( cần và gầu khoan như một chân càng vững chãi thứ 5, ngoài hệ 4 bánh lốp hay bánh xích ), giúp cho máy hoàn toàn có thể thao tác trên mọi địa hình. Khi gặp sự cố như mất cân đối, lật máy xuống hố đào hay sa lầy, thì hoàn toàn có thể dùng cần gầu đào làm chân trụ chống đỡ để tự thân máy giải cứu cho máy. Máy xúc gầu nghịch loại bánh xích còn hoàn toàn có thể hoạt động giải trí trên mọi địa hình cả ở trên nền đất yếu .
chuỗi công tác và các thông số đào và đổ đất của máy xúc gầu nghịch (các vị trí làm việc khác nhau của một gầu đào duy nhất).
Các thông số trên là đặc trưng cho khả năng làm việc cho phép của máy đào gầu nghịch. Khi làm việc, hình dạng hố đào cùng các thông số công trình đất yêu cầu tương ứng, còn phụ thuộc vào biện pháp thi công: nếu là đào mở tự nhiên (vát ta-luy) thì thành hố đào phía máy đứng phải để vát với góc độ dốc cho phép (α) tương ứng với từng loại đất và cấp đất (trong hình vẽ α = A).
kỹ thuật đào đất và đổ đất lên ô tô tải của máy xúc gầu nghịch, làm việc theo sơ đồ đào ngang.
chuỗi công tác và các thông số đào và đổ đất của máy xúc gầu nghịch (mặt cắt hố đào khi máy làm việc theo sơ đồ đào dọc).
kỹ thuật đào đất và đổ đất lên ô tô tải của máy xúc gầu nghịch, làm việc theo sơ đồ đào dọc.
Máy xúc gầu nghịch hoàn toàn có thể thao tác với 2 sơ đồ đào, gần giống như máy xúc gầu thuận, là :
Dung tích gầu đào của máy đào gầu nghịch thường nhỏ, bằng khoảng chừng nửa so với máy đào gầu thuận cùng hiệu suất động cơ. Đối với máy đào gầu thuận, thì xe xe hơi tải hài hòa và hợp lý có dung tích thùng xe chứa được từ 3-5 gầu đào thuận. Sự phối hợp về mặt dung tích giữa máy đào gầu nghịch với xe xe hơi tải hài hòa và hợp lý là xe tải nên chọn là loại có dung tích thùng xe chứa được khoảng chừng từ 6-9 gầu đào của máy đào gầu nghịch .
Năng suất của máy đào gầu nghịch có thể được ước tính (với đơn vị tính là: m³ đất xới rời tơi xốp/8 giờ) theo công thức:
Trong đó :
Khi tính năng suất theo khối lượng đất liền thổ được đào đi (đơn vị tính là m³ đất liền thổ/Ca công tác), thì công thức tính năng suất phải được chuyển đổ với hệ số độ tơi ban đầu của đất đào, như sau:
Có thể quy đổi số chu kỳ đào-đổ trong mỗi giờ như sau: (SChuKỳ*KĐộSâu-GócQuay) = 3600/Tck
Bảng 1. Hệ số đầy gầu của máy đào, KĐầyGầu.
Loại đất của hố đào | Hệ số đầy gầu |
---|---|
Đất thường, đất phù sa | 0,80-1,10 |
Cát sỏi | 0,90-1,00 |
Đất sét cứng | 0,65-0,95 |
Đất sét nhão | 0,50-0,90 |
Đá nổ mìn văng xa | 0,70-0,90 |
Đá nổ mìn om | 0,40-0,70 |
Bảng 2. Số chu kỳ công tác (đào-đổ) tiêu chuẩn trong mỗi giờ công tác của máy đào gầu nghịch cơ cấu thủy lực, SChuKỳ.[3]
Loại đất của hố đào | Cỡ máy đào gầu nghịch theo dung tích gầu | |||
---|---|---|---|---|
Máy đào gầu nghịch loại đầu kéo bánh lốp (wheel tractor) | Máy đào gầu nghịch loại nhỏ (≤ 0,76 m³) | Máy đào gầu nghịch loại vừa (0,94-1,72 m³) | Máy đào gầu nghịch loại lớn (≥ 1,72 m³) | |
Loại đất mềm (cát, sỏi, đất phù sa) | 170 (chu kỳ/giờ) | 250 (chu kỳ/giờ) | 200 (chu kỳ/giờ) | 150 (chu kỳ/giờ) |
Loại đất cứng vừa (đất thường, đất sét mềm) | 135 (chu kỳ/giờ) | 200 (chu kỳ/giờ) | 160 (chu kỳ/giờ) | 120 (chu kỳ/giờ) |
Loại đất cứng (đất sét cứng, đá) | 110 (chu kỳ/giờ) | 160 (chu kỳ/giờ) | 130 (chu kỳ/giờ) | 100 (chu kỳ/giờ) |
Bảng 3. Hệ số ảnh hưởng, của độ sâu đào và góc quay máy từ nơi đào đến nơi đổ, tới năng suất của máy đào gầu nghịch, KĐộSâu-GócQuay.[3]
Độ sâu đào so với chiều sâu đào lớn nhất của máy | Góc quay máy từ nơi đào đến nơi đổ | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
45o | 60o | 75o | 90o | 120o | 180o | |
H = 30%Hmax | 1,33 | 1,26 | 1,21 | 1,15 | 1,08 | 0,95 |
H = 50%Hmax | 1,28 | 1,21 | 1,16 | 1,10 | 1,03 | 0,91 |
H = 70%Hmax | 1,16 | 1,10 | 1,05 | 1,00 | 0,94 | 0,83 |
H = 90%Hmax | 1,04 | 1,00 | 0,95 | 0,90 | 0,85 | 0,75 |
Máy xúc gầu thuận ít dùng trong xây dựng nhà cửa dân dụng (loại công trình thường có hố móng thấp hơn nền đất tự nhiên), nhưng lại dùng chủ yếu trong xây dựng công trình hạ tầng lớn (như công trình thủy điện,…) và trong khai thác mỏ đặc biệt là các mỏ lộ thiên. Do máy đào gầu thuận có cơ cấu tay gầu đào chỉ thích hợp cho việc đào đất đá ở độ cao lớn hơn độ cao máy đứng. Việc cho máy đào gầu thuận đào thấp hơn độ cao máy là rất kém hiệu quả (năng suất rất thấp). Khi đào các hố móng thấp hơn máy đào, thì máy đào gầu thuận phải tự đào đường xuống cho bản thân máy và cho ô tô tải chở đất, lúc đó máy đào gầu thuận làm việc không hiệu quả nhưng bắt buộc phải thực hiện. Hoặc để hiệu quả, phải tạo đường dốc công vụ ban đầu để cho máy đào và ô tô xuống được hố đào bằng một phương tiện đào khác như máy ủi,… Ngoài ra, trong trường hợp máy đào gầu thuận đào các hố đào sâu, phải đảm bảo mặt bằng tại vị trí máy công tác luôn được khô ráo (bằng các biện pháp tiêu thoát nước mặt trong hố đào). Nếu thoát nước không tốt, mưa ngập máy, máy đào gầu thuận không làm việc được.
Máy đào gầu thuận thao tác hiệu suất cao khi đào đất đá ở vùng đồi núi, địa hình không bằng phẳng, thuận tiện cho việc sắp xếp máy đào đứng thấp hơn khối đất cần đào. Máy đào gầu thuận thích hợp cho việc đào đất đổ lên phương tiện đi lại luân chuyển đi xa như xe hơi tải. Do trong mỗi thao tác đào, máy đào gầu thuận mở màn đào từ vị trí cánh tay đòn gần máy nhất, nên lực đào khỏe. Do vậy gầu đào của máy đào gầu thuận thường lớn hơn nhiều máy đào gầu nghịch, đồng thời hiệu suất cũng cao hơn rất nhiều .
Sơ đồ vận hành của máy đào (máy xúc) gầu thuận cơ cấu thủy lực. (загрузка ковша – nạp đất vào gầu), (Поворот платфoрмы – quay bệ mâm quay máy (quay máy)), (разгрузка ковша – đổ đất khỏi gầu), (Побьем рукоятц загрузка ковша – nâng tay gầu đào đất), (Побьем стрелы – nâng tay cần chính), (Опрокибывание и разгрузка ковша – lật gầu và đổ đất).
Máy đào gầu thuận hoàn toàn có thể công tác làm việc theo hai loại sơ đồ sau :
Mặt bằng công nghệ đào đất bằng máy đào gầu thuận, làm việc theo sơ đồ đào dọc đổ sau.
Mặt bằng công nghệ đào đất bằng máy đào gầu thuận, làm việc theo sơ đồ đào dọc đổ bên.
Máy đào gầu thuận đổ đất lên xe tải đứng trên bờ, khi máy đào bắt đầu đào một đường dốc công vụ đi xuống hố đào sâu. Lúc này độ sâu H của đường dốc so với mặt đất xe tải đứng là không lớn lắm, H ≤ Đđổ – (Hxe +0,8) (m).
Mặt bằng công nghệ đào đất bằng máy đào gầu thuận, làm việc theo sơ đồ đào dọc đổ bên di chuyển zíc-zắc.
Mặt bằng công nghệ đào đất bằng máy đào gầu thuận, làm việc theo sơ đồ đào ngang.
Sự phối hợp về mặt dung tích giữa máy đào gầu thuận với xe xe hơi tải hài hòa và hợp lý là xe tải là loại có dung tích thùng xe chứa được từ 3-5 gầu đào của máy đào gầu thuận. Nếu xe chỉ chứa được 1-2 gầu là xe bé so với gầu, đất đổ từ gầu dễ bị rơi vãi ra ngoài. Còn nếu xe được chọn là loại chứa được từ 6-8 gầu trở lên thì lại quá lớn, xe phải chờ đón lâu mới đầy thùng làm giảm hiệu suất luân chuyển .
Năng suất của máy đào gầu thuận có thể được ước tính (với đơn vị tính là: m³ đất xới rời tơi xốp/8 giờ) theo công thức:
Trong đó :
Khi tính năng suất theo khối lượng đất liền thổ được đào đi (đơn vị tính là m³ đất liền thổ/Ca công tác), thì công thức tính năng suất phải được chuyển đổ với hệ số độ tơi ban đầu của đất đào, như sau:
Có thể quy đổi số chu kỳ đào-đổ trong mỗi giờ như sau: (SChuKỳ*KGócQuay) = 3600/Tck
Bảng 4. Số chu kỳ công tác (đào-đổ) tiêu chuẩn trong mỗi giờ công tác của máy đào gầu thuận cơ cấu thủy lực, SChuKỳ.[4]
Loại đất của hố đào | Cỡ máy đào gầu thuận theo dung tích gầu | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
Máy đào gầu thuận loại nhỏ (≤ 3,8 m³) | Máy đào gầu thuận loại vừa (3,8-7,6 m³) | Máy đào gầu thuận loại lớn (≥ 7,6 m³) | ||||
Loại gầu đào trút đất xuống dưới đáy | Loại gầu đào đổ đất lên phía trước | Loại gầu đào trút đất xuống dưới đáy | Loại gầu đào đổ đất lên phía trước | Loại gầu đào trút đất xuống dưới đáy | Loại gầu đào đổ đất lên phía trước | |
Loại đất mềm (cát, sỏi nhỏ, đất phù sa) | 190 (chu kỳ/giờ) | 170 (chu kỳ/giờ) | 180 (chu kỳ/giờ) | 160 (chu kỳ/giờ) | 150 (chu kỳ/giờ) | 135 (chu kỳ/giờ) |
Loại đất cứng vừa (đất thường, đất sét mềm, đá nổ mìn bắn văng xa) | 170 (chu kỳ/giờ) | 150 (chu kỳ/giờ) | 160 (chu kỳ/giờ) | 145 (chu kỳ/giờ) | 145 (chu kỳ/giờ) | 130 (chu kỳ/giờ) |
Loại đất cứng (đất sét cứng, đá nổ mìn om) | 150 (chu kỳ/giờ) | 135 (chu kỳ/giờ) | 140 (chu kỳ/giờ) | 130 (chu kỳ/giờ) | 135 (chu kỳ/giờ) | 125 (chu kỳ/giờ) |
Bảng 5. Hệ số ảnh hưởng, của góc quay máy từ nơi đào đến nơi đổ, tới năng suất của máy đào gầu thuận, KGócQuay.[4]
Hệ số ảnh hưởng của góc quay máy tới năng suất máy đào gầu thuận | Góc quay máy từ nơi đào đến nơi đổ | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
45o | 60o | 75o | 90o | 120o | 180o | |
1,16 | 1,10 | 1,05 | 1,00 | 0,94 | 0,83 |
Máy đào gầu ngoạm thủy lực chuyên dùng đào cọc barete và tường vây, đang đào tường vây.
Construction Methods and Management, S. W. Nunnally, trang 41.
sửa mã nguồn]
Source: https://suanha.org
Category : Điện Máy