LUẬT

HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH

Căn cứ Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam;

Quốc hội ban hành Luật hôn nhân và gia đình.

CHƯƠNG I
NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG

Điều 1. Phạm vi điều chỉnh
Luật này quy định chế độ hôn nhân và gia đình; chuẩn mực pháp lý cho cách ứng xử giữa các thành viên gia đình; trách nhiệm của cá nhân, tổ chức, Nhà nước và xã hội trong việc xây dựng, củng cố chế độ hôn nhân và gia đình.

Điều 2. Những nguyên tắc cơ bản của chế độ hôn nhân và gia đình

1. Hôn nhân tự nguyện, tân tiến, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng .2. Hôn nhân giữa công dân Nước Ta thuộc những dân tộc bản địa, tôn giáo, giữa người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo, giữa người có tín ngưỡng với người không có tín ngưỡng, giữa công dân Nước Ta với người quốc tế được tôn trọng và được pháp lý bảo vệ .3. Xây dựng gia đình ấm no, văn minh, niềm hạnh phúc ; những thành viên gia đình có nghĩa vụ và trách nhiệm tôn trọng, chăm sóc, chăm nom, giúp sức nhau ; không phân biệt đối xử giữa những con .4. Nhà nước, xã hội và gia đình có nghĩa vụ và trách nhiệm bảo vệ, tương hỗ trẻ nhỏ, người cao tuổi, người khuyết tật thực thi những quyền về hôn nhân và gia đình ; trợ giúp những bà mẹ triển khai tốt công dụng cao quý của người mẹ ; thực thi kế hoạch hóa gia đình .5. Kế thừa, phát huy truyền thống lịch sử văn hóa truyền thống, đạo đức tốt đẹp của dân tộc bản địa Nước Ta về hôn nhân và gia đình .

Điều 3. Giải thích từ ngữ
Trong Luật này, các từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

1. Hôn nhân là quan hệ giữa vợ và chồng sau khi kết hôn .2. Gia đình là tập hợp những người gắn bó với nhau do hôn nhân, quan hệ huyết thống hoặc quan hệ nuôi dưỡng, làm phát sinh những quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm giữa họ với nhau theo lao lý của Luật này .3. Chế độ hôn nhân và gia đình là hàng loạt những pháp luật của pháp lý về kết hôn, ly hôn ; quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm giữa vợ và chồng, giữa cha mẹ và con, giữa những thành viên khác trong gia đình ; cấp dưỡng ; xác lập cha, mẹ, con ; quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố quốc tế và những yếu tố khác tương quan đến hôn nhân và gia đình .4. Tập quán về hôn nhân và gia đình là quy tắc xử sự có nội dung rõ ràng về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của những bên trong quan hệ hôn nhân và gia đình, được lặp đi, lặp lại trong một thời hạn dài và được thừa nhận thoáng rộng trong một vùng, miền hoặc hội đồng .5. Kết hôn là việc nam và nữ xác lập quan hệ vợ chồng với nhau theo pháp luật của Luật này về điều kiện kèm theo kết hôn và đăng ký kết hôn .6. Kết hôn trái pháp lý là việc nam, nữ đã đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhưng một bên hoặc cả hai bên vi phạm điều kiện kèm theo kết hôn theo pháp luật tại Điều 8 của Luật này .7. Chung sống như vợ chồng là việc nam, nữ tổ chức triển khai đời sống chung và coi nhau là vợ chồng .8. Tảo hôn là việc lấy vợ, lấy chồng khi một bên hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết hôn theo lao lý tại điểm a khoản 1 Điều 8 của Luật này .9. Cưỡng ép kết hôn, ly hôn là việc rình rập đe dọa, uy hiếp niềm tin, hành hạ, ngược đãi, yêu sách của cải hoặc hành vi khác để buộc người khác phải kết hôn hoặc ly hôn trái với ý muốn của họ .10. Cản trở kết hôn, ly hôn là việc rình rập đe dọa, uy hiếp niềm tin, hành hạ, ngược đãi, yêu sách của cải hoặc hành vi khác để ngăn cản việc kết hôn của người có đủ điều kiện kèm theo kết hôn theo pháp luật của Luật này hoặc buộc người khác phải duy trì quan hệ hôn nhân trái với ý muốn của họ .11. Kết hôn giả tạo là việc tận dụng kết hôn để xuất cảnh, nhập cư, cư trú, nhập quốc tịch Nước Ta, quốc tịch quốc tế ; hưởng chính sách khuyễn mãi thêm của Nhà nước hoặc để đạt được mục tiêu khác mà không nhằm mục đích mục tiêu thiết kế xây dựng gia đình .12. Yêu sách của cải trong kết hôn là việc yên cầu về vật chất một cách quá đáng và coi đó là điều kiện kèm theo để kết hôn nhằm mục đích cản trở việc kết hôn tự nguyện của nam, nữ .13. Thời kỳ hôn nhân là khoảng chừng thời hạn sống sót quan hệ vợ chồng, được tính từ ngày đăng ký kết hôn đến ngày chấm hết hôn nhân .14. Ly hôn là việc chấm hết quan hệ vợ chồng theo bản án, quyết định hành động có hiệu lực thực thi hiện hành pháp lý của Tòa án .15. Ly hôn giả tạo là việc tận dụng ly hôn để trốn tránh nghĩa vụ và trách nhiệm gia tài, vi phạm chủ trương, pháp lý về dân số hoặc để đạt được mục tiêu khác mà không nhằm mục đích mục tiêu chấm hết hôn nhân .16. Thành viên gia đình gồm có vợ, chồng ; cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha dượng, mẹ kế, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng ; con đẻ, con nuôi, con riêng của vợ hoặc chồng, con dâu, con rể ; anh, chị, em cùng cha mẹ, anh, chị, em cùng cha khác mẹ, anh, chị, em cùng mẹ khác cha, anh rể, em rể, chị dâu, em dâu của người cùng cha mẹ hoặc cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha ; ông bà nội, ông bà ngoại ; cháu nội, cháu ngoại ; cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột .17. Những người cùng dòng máu về trực hệ là những người có quan hệ huyết thống, trong đó, người này sinh ra người kia sau đó nhau .18. Những người có họ trong khoanh vùng phạm vi ba đời là những người cùng một gốc sinh ra gồm cha mẹ là đời thứ nhất ; anh, chị, em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha là đời thứ hai ; anh, chị, em con chú, con bác, con cô, con cậu, con dì là đời thứ ba .19. Người thân thích là người có quan hệ hôn nhân, nuôi dưỡng, người có cùng dòng máu về trực hệ và người có họ trong khoanh vùng phạm vi ba đời .20. Nhu cầu thiết yếu là nhu yếu hoạt động và sinh hoạt thường thì về ăn, mặc, ở, học tập, khám bệnh, chữa bệnh và nhu yếu hoạt động và sinh hoạt thường thì khác không hề thiếu cho đời sống của mỗi người, mỗi gia đình .21. Sinh con bằng kỹ thuật tương hỗ sinh sản là việc sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh nhân tạo hoặc thụ tinh trong ống nghiệm .22. Mang thai hộ vì mục tiêu nhân đạo là việc một người phụ nữ tự nguyện, không vì mục tiêu thương mại giúp mang thai cho cặp vợ chồng mà người vợ không hề mang thai và sinh con ngay cả khi vận dụng kỹ thuật tương hỗ sinh sản, bằng việc lấy noãn của người vợ và tinh trùng của người chồng để thụ tinh trong ống nghiệm, sau đó cấy vào tử cung của người phụ nữ tự nguyện mang thai để người này mang thai và sinh con .23. Mang thai hộ vì mục tiêu thương mại là việc một người phụ nữ mang thai cho người khác bằng việc vận dụng kỹ thuật tương hỗ sinh sản để được hưởng lợi về kinh tế tài chính hoặc quyền lợi khác .24. Cấp dưỡng là việc một người có nghĩa vụ và trách nhiệm góp phần tiền hoặc gia tài khác để cung ứng nhu yếu thiết yếu của người không sống chung với mình mà có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng trong trường hợp người đó là người chưa thành niên, người đã thành niên mà không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình hoặc người gặp khó khăn vất vả, túng thiếu theo lao lý của Luật này .25. Quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố quốc tế là quan hệ hôn nhân và gia đình mà tối thiểu một bên tham gia là người quốc tế, người Nước Ta định cư ở quốc tế ; quan hệ hôn nhân và gia đình giữa những bên tham gia là công dân Nước Ta nhưng địa thế căn cứ để xác lập, đổi khác, chấm hết quan hệ đó theo pháp lý quốc tế, phát sinh tại quốc tế hoặc gia tài tương quan đến quan hệ đó ở quốc tế .

Điều 4. Trách nhiệm của Nhà nước và xã hội đối với hôn nhân và gia đình

1. Nhà nước có chủ trương, giải pháp bảo lãnh hôn nhân và gia đình, tạo điều kiện kèm theo để nam, nữ xác lập hôn nhân tự nguyện, văn minh, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng ; thiết kế xây dựng gia đình ấm no, văn minh, niềm hạnh phúc và triển khai khá đầy đủ công dụng của mình ; tăng cường tuyên truyền, phổ cập, giáo dục pháp lý về hôn nhân và gia đình ; hoạt động nhân dân xóa bỏ phong tục, tập quán lỗi thời về hôn nhân và gia đình, phát huy truyền thống cuội nguồn, phong tục, tập quán tốt đẹp bộc lộ truyền thống của mỗi dân tộc bản địa .2. nhà nước thống nhất quản trị nhà nước về hôn nhân và gia đình. Các bộ, cơ quan ngang bộ thực thi quản trị nhà nước về hôn nhân và gia đình theo sự phân công của nhà nước. Ủy ban nhân dân những cấp và những cơ quan khác triển khai quản trị nhà nước về hôn nhân và gia đình theo pháp luật của pháp lý .3. Cơ quan, tổ chức triển khai có nghĩa vụ và trách nhiệm giáo dục, hoạt động cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, những thành viên của mình và mọi công dân thiết kế xây dựng gia đình văn hóa truyền thống ; kịp thời hòa giải xích míc trong gia đình, bảo vệ quyền, quyền lợi hợp pháp của những thành viên gia đình. Nhà trường phối hợp với gia đình trong việc giáo dục, tuyên truyền, thông dụng pháp lý về hôn nhân và gia đình cho thế hệ trẻ .

Điều 5. Bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình

1. Quan hệ hôn nhân và gia đình được xác lập, triển khai theo lao lý của Luật này được tôn trọng và được pháp lý bảo vệ .2. Cấm những hành vi sau đây :a ) Kết hôn giả tạo, ly hôn giả tạo ;b ) Tảo hôn, cưỡng ép kết hôn, lừa dối kết hôn, cản trở kết hôn ;c ) Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ ;d ) Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng dòng máu về trực hệ ; giữa những người có họ trong khoanh vùng phạm vi ba đời ; giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi ; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng ;đ ) Yêu sách của cải trong kết hôn ;e ) Cưỡng ép ly hôn, lừa dối ly hôn, cản trở ly hôn ;g ) Thực hiện sinh con bằng kỹ thuật tương hỗ sinh sản vì mục tiêu thương mại, mang thai hộ vì mục tiêu thương mại, lựa chọn giới tính thai nhi, sinh sản vô tính ;h ) Bạo lực gia đình ;i ) Lợi dụng việc thực thi quyền về hôn nhân và gia đình để mua và bán người, bóc lột sức lao động, xâm phạm tình dục hoặc có hành vi khác nhằm mục đích mục tiêu trục lợi .

3. Mọi hành vi vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình phải được xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật.
Cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền yêu cầu Tòa án, cơ quan khác có thẩm quyền áp dụng biện pháp kịp thời ngăn chặn và xử lý người có hành vi vi phạm pháp luật về hôn nhân và gia đình.

4. Danh dự, nhân phẩm, uy tín, bí hiểm đời tư và những quyền riêng tư khác của những bên được tôn trọng, bảo vệ trong quy trình xử lý vấn đề về hôn nhân và gia đình .

Điều 6. Áp dụng quy định của Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan
Các quy định của Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan đến quan hệ hôn nhân và gia đình được áp dụng đối với quan hệ hôn nhân và gia đình trong trường hợp Luật này không quy định.

Điều 7. Áp dụng tập quán về hôn nhân và gia đình

1. Trong trường hợp pháp lý không lao lý và những bên không có thỏa thuận hợp tác thì tập quán tốt đẹp bộc lộ truyền thống của mỗi dân tộc bản địa, không trái với nguyên tắc pháp luật tại Điều 2 và không vi phạm điều cấm của Luật này được vận dụng .2. nhà nước lao lý cụ thể khoản 1 Điều này .

CHƯƠNG II
KẾT HÔN

Điều 8. Điều kiện kết hôn

1. Nam, nữ kết hôn với nhau phải tuân theo những điều kiện kèm theo sau đây :a ) Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên ;b ) Việc kết hôn do nam và nữ tự nguyện quyết định hành động ;c ) Không bị mất năng lượng hành vi dân sự ;d ) Việc kết hôn không thuộc một trong những trường hợp cấm kết hôn theo pháp luật tại những điểm a, b, c và d khoản 2 Điều 5 của Luật này .2. Nhà nước không thừa nhận hôn nhân giữa những người cùng giới tính .

Điều 9. Đăng ký kết hôn

1. Việc kết hôn phải được đăng ký và do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện theo quy định của Luật này và pháp luật về hộ tịch.
Việc kết hôn không được đăng ký theo quy định tại khoản này thì không có giá trị pháp lý.

2. Vợ chồng đã ly hôn muốn xác lập lại quan hệ vợ chồng thì phải đăng ký kết hôn .

Điều 10. Người có quyền yêu cầu hủy việc kết hôn trái pháp luật

1. Người bị cưỡng ép kết hôn, bị lừa dối kết hôn, theo pháp luật của pháp lý về tố tụng dân sự, có quyền tự mình nhu yếu hoặc ý kiến đề nghị cá thể, tổ chức triển khai pháp luật tại khoản 2 Điều này nhu yếu Tòa án hủy việc kết hôn trái pháp lý do việc kết hôn vi phạm lao lý tại điểm b khoản 1 Điều 8 của Luật này .2. Cá nhân, cơ quan, tổ chức triển khai sau đây, theo pháp luật của pháp lý về tố tụng dân sự, có quyền nhu yếu Tòa án hủy việc kết hôn trái pháp lý do việc kết hôn vi phạm pháp luật tại những điểm a, c và d khoản 1 Điều 8 của Luật này :a ) Vợ, chồng của người đang có vợ, có chồng mà kết hôn với người khác ; cha, mẹ, con, người giám hộ hoặc người đại diện thay mặt theo pháp lý khác của người kết hôn trái pháp lý ;b ) Cơ quan quản trị nhà nước về gia đình ;c ) Cơ quan quản trị nhà nước về trẻ nhỏ ;d ) Hội liên hiệp phụ nữ .3. Cá nhân, cơ quan, tổ chức triển khai khác khi phát hiện việc kết hôn trái pháp lý thì có quyền ý kiến đề nghị cơ quan, tổ chức triển khai pháp luật tại những điểm b, c và d khoản 2 Điều này nhu yếu Tòa án hủy việc kết hôn trái pháp lý .

Điều 11. Xử lý việc kết hôn trái pháp luật

1. Xử lý việc kết hôn trái pháp lý được Tòa án thực thi theo lao lý tại Luật này và pháp lý về tố tụng dân sự .2. Trong trường hợp tại thời gian Tòa án xử lý nhu yếu hủy việc kết hôn trái pháp lý mà cả hai bên kết hôn đã có đủ những điều kiện kèm theo kết hôn theo lao lý tại Điều 8 của Luật này và hai bên nhu yếu công nhận quan hệ hôn nhân thì Tòa án công nhận quan hệ hôn nhân đó. Trong trường hợp này, quan hệ hôn nhân được xác lập từ thời gian những bên đủ điều kiện kèm theo kết hôn theo lao lý của Luật này .3. Quyết định của Tòa án về việc hủy kết hôn trái pháp lý hoặc công nhận quan hệ hôn nhân phải được gửi cho cơ quan đã triển khai việc đăng ký kết hôn để ghi vào sổ hộ tịch ; hai bên kết hôn trái pháp lý ; cá thể, cơ quan, tổ chức triển khai tương quan theo lao lý của pháp lý về tố tụng dân sự .4. Tòa án nhân dân tối cao chủ trì phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ Tư pháp hướng dẫn Điều này .

Điều 12. Hậu quả pháp lý của việc hủy kết hôn trái pháp luật

1. Khi việc kết hôn trái pháp lý bị hủy thì hai bên kết hôn phải chấm hết quan hệ như vợ chồng .2. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cha, mẹ, con được xử lý theo pháp luật về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cha, mẹ, con khi ly hôn .3. Quan hệ gia tài, nghĩa vụ và trách nhiệm và hợp đồng giữa những bên được xử lý theo lao lý tại Điều 16 của Luật này .

Điều 13. Xử lý việc đăng ký kết hôn không đúng thẩm quyền
Trong trường hợp việc đăng ký kết hôn không đúng thẩm quyền thì khi có yêu cầu, cơ quan nhà nước có thẩm quyền thu hồi, hủy bỏ giấy chứng nhận kết hôn theo quy định của pháp luật về hộ tịch và yêu cầu hai bên thực hiện lại việc đăng ký kết hôn tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Trong trường hợp này, quan hệ hôn nhân được xác lập từ ngày đăng ký kết hôn trước.

Điều 14. Giải quyết hậu quả của việc nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn

1. Nam, nữ có đủ điều kiện kèm theo kết hôn theo lao lý của Luật này chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn thì không làm phát sinh quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm giữa vợ và chồng. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm so với con, gia tài, nghĩa vụ và trách nhiệm và hợp đồng giữa những bên được xử lý theo lao lý tại Điều 15 và Điều 16 của Luật này .2. Trong trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng theo pháp luật tại khoản 1 Điều này nhưng sau đó triển khai việc đăng ký kết hôn theo lao lý của pháp lý thì quan hệ hôn nhân được xác lập từ thời gian đăng ký kết hôn .

Điều 15. Quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con trong trường hợp nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn
Quyền, nghĩa vụ giữa nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng và con được giải quyết theo quy định của Luật này về quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con.

Điều 16. Giải quyết quan hệ tài sản, nghĩa vụ và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn

1. Quan hệ gia tài, nghĩa vụ và trách nhiệm và hợp đồng của nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn được xử lý theo thỏa thuận hợp tác giữa những bên ; trong trường hợp không có thỏa thuận hợp tác thì xử lý theo lao lý của Bộ luật dân sự và những lao lý khác của pháp lý có tương quan .2. Việc xử lý quan hệ gia tài phải bảo vệ quyền, quyền lợi hợp pháp của phụ nữ và con ; việc làm nội trợ và việc làm khác có tương quan để duy trì đời sống chung được coi như lao động có thu nhập .

CHƯƠNG III
QUAN HỆ GIỮA VỢ VÀ CHỒNG

Mục 1
QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ VỀ NHÂN THÂN

Điều 17. Bình đẳng về quyền, nghĩa vụ giữa vợ, chồng
Vợ, chồng bình đẳng với nhau, có quyền, nghĩa vụ ngang nhau về mọi mặt trong gia đình, trong việc thực hiện các quyền, nghĩa vụ của công dân được quy định trong Hiến pháp, Luật này và các luật khác có liên quan.

Điều 18. Bảo vệ quyền, nghĩa vụ về nhân thân của vợ, chồng
Quyền, nghĩa vụ về nhân thân của vợ, chồng quy định tại Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan được tôn trọng và bảo vệ.

Điều 19. Tình nghĩa vợ chồng

1. Vợ chồng có nghĩa vụ và trách nhiệm yêu dấu, chung thủy, tôn trọng, chăm sóc, chăm nom, trợ giúp nhau ; cùng nhau san sẻ, thực thi những việc làm trong gia đình .2. Vợ chồng có nghĩa vụ và trách nhiệm sống chung với nhau, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận hợp tác khác hoặc do nhu yếu của nghề nghiệp, công tác làm việc, học tập, tham gia những hoạt động giải trí chính trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội và nguyên do chính đáng khác .

Điều 20. Lựa chọn nơi cư trú của vợ chồng
Việc lựa chọn nơi cư trú của vợ chồng do vợ chồng thỏa thuận, không bị ràng buộc bởi phong tục, tập quán, địa giới hành chính.

Điều 21. Tôn trọng danh dự, nhân phẩm, uy tín của vợ, chồng
Vợ, chồng có nghĩa vụ tôn trọng, giữ gìn và bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín cho nhau.

Điều 22. Tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của vợ, chồng
Vợ, chồng có nghĩa vụ tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của nhau.

Điều 23. Quyền, nghĩa vụ về học tập, làm việc, tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội
Vợ, chồng có quyền, nghĩa vụ tạo điều kiện, giúp đỡ nhau chọn nghề nghiệp; học tập, nâng cao trình độ văn hóa, chuyên môn, nghiệp vụ; tham gia hoạt động chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội.

Mục 2
ĐẠI DIỆN GIỮA VỢ VÀ CHỒNG

Điều 24. Căn cứ xác lập đại diện giữa vợ và chồng

1. Việc đại diện thay mặt giữa vợ và chồng trong xác lập, thực thi, chấm hết thanh toán giao dịch được xác lập theo pháp luật của Luật này, Bộ luật dân sự và những luật khác có tương quan .2. Vợ, chồng hoàn toàn có thể ủy quyền cho nhau xác lập, triển khai và chấm hết thanh toán giao dịch mà theo lao lý của Luật này, Bộ luật dân sự và những luật khác có tương quan phải có sự chấp thuận đồng ý của cả hai vợ chồng .

3. Vợ, chồng đại diện cho nhau khi một bên mất năng lực hành vi dân sự mà bên kia có đủ điều kiện làm người giám hộ hoặc khi một bên bị hạn chế năng lực hành vi dân sự mà bên kia được Tòa án chỉ định làm người đại diện theo pháp luật cho người đó, trừ trường hợp theo quy định của pháp luật thì người đó phải tự mình thực hiện quyền, nghĩa vụ có liên quan.
Trong trường hợp một bên vợ, chồng mất năng lực hành vi dân sự mà bên kia có yêu cầu Tòa án giải quyết ly hôn thì căn cứ vào quy định về giám hộ trong Bộ luật dân sự, Tòa án chỉ định người khác đại diện cho người bị mất năng lực hành vi dân sự để giải quyết việc ly hôn.

Điều 25. Đại diện giữa vợ và chồng trong quan hệ kinh doanh

1. Trong trường hợp vợ, chồng kinh doanh thương mại chung thì vợ, chồng trực tiếp tham gia quan hệ kinh doanh thương mại là người đại diện thay mặt hợp pháp của nhau trong quan hệ kinh doanh thương mại đó, trừ trường hợp trước khi tham gia quan hệ kinh doanh thương mại, vợ chồng có thỏa thuận hợp tác khác hoặc Luật này và những luật tương quan có lao lý khác .2. Trong trường hợp vợ, chồng đưa gia tài chung vào kinh doanh thương mại thì vận dụng pháp luật tại Điều 36 của Luật này .

Điều 26. Đại diện giữa vợ và chồng trong trường hợp giấy chứng nhận quyền sở hữu, giấy chứng nhận quyền sử dụng đối với tài sản chung nhưng chỉ ghi tên vợ hoặc chồng

1. Việc đại diện thay mặt giữa vợ và chồng trong việc xác lập, thực thi và chấm hết thanh toán giao dịch tương quan đến gia tài chung có giấy ghi nhận quyền sở hữu, giấy ghi nhận quyền sử dụng gia tài chỉ ghi tên vợ hoặc chồng được thực thi theo lao lý tại Điều 24 và Điều 25 của Luật này .2. Trong trường hợp vợ hoặc chồng có tên trên giấy ghi nhận quyền sở hữu, giấy ghi nhận quyền sử dụng gia tài tự mình xác lập, triển khai và chấm hết thanh toán giao dịch với người thứ ba trái với pháp luật về đại diện thay mặt giữa vợ và chồng của Luật này thì thanh toán giao dịch đó vô hiệu, trừ trường hợp theo pháp luật của pháp lý mà người thứ ba ngay tình được bảo vệ quyền lợi và nghĩa vụ .

Điều 27. Trách nhiệm liên đới của vợ, chồng

1. Vợ, chồng chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trực tiếp so với thanh toán giao dịch do một bên thực thi pháp luật tại khoản 1 Điều 30 hoặc thanh toán giao dịch khác tương thích với lao lý về đại diện thay mặt tại những điều 24, 25 và 26 của Luật này .2. Vợ, chồng chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trực tiếp về những nghĩa vụ và trách nhiệm lao lý tại Điều 37 của Luật này .

Mục 3
CHẾ ĐỘ TÀI SẢN CỦA VỢ CHỒNG

Điều 28. Áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng

1. Vợ chồng có quyền lựa chọn áp dụng chế độ tài sản theo luật định hoặc chế độ tài sản theo thỏa thuận.
Chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định được thực hiện theo quy định tại các điều từ Điều 33 đến Điều 46 và từ Điều 59 đến Điều 64 của Luật này.
Chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận được thực hiện theo quy định tại các điều 47, 48, 49, 50 và 59 của Luật này.

2. Các pháp luật tại những điều 29, 30, 31 và 32 của Luật này được vận dụng không nhờ vào vào chính sách gia tài mà vợ chồng đã lựa chọn .3. nhà nước lao lý cụ thể về chính sách gia tài của vợ chồng .

Điều 29. Nguyên tắc chung về chế độ tài sản của vợ chồng

1. Vợ, chồng bình đẳng với nhau về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm trong việc tạo lập, chiếm hữu, sử dụng, định đoạt gia tài chung ; không phân biệt giữa lao động trong gia đình và lao động có thu nhập .2. Vợ, chồng có nghĩa vụ và trách nhiệm bảo vệ điều kiện kèm theo để cung ứng nhu yếu thiết yếu của gia đình .3. Việc thực thi quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm về gia tài của vợ chồng mà xâm phạm đến quyền, quyền lợi hợp pháp của vợ, chồng, gia đình và của người khác thì phải bồi thường .

Điều 30. Quyền, nghĩa vụ của vợ, chồng trong việc đáp ứng nhu cầu thiết yếu của gia đình

1. Vợ, chồng có quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm thực thi thanh toán giao dịch nhằm mục đích cung ứng nhu yếu thiết yếu của gia đình .2. Trong trường hợp vợ chồng không có gia tài chung hoặc gia tài chung không đủ để cung ứng nhu yếu thiết yếu của gia đình thì vợ, chồng có nghĩa vụ và trách nhiệm góp phần gia tài riêng theo năng lực kinh tế tài chính của mỗi bên .

Điều 31. Giao dịch liên quan đến nhà là nơi ở duy nhất của vợ chồng
Việc xác lập, thực hiện, chấm dứt các giao dịch liên quan đến nhà là nơi ở duy nhất của vợ chồng phải có sự thỏa thuận của vợ chồng. Trong trường hợp nhà ở thuộc sở hữu riêng của vợ hoặc chồng thì chủ sở hữu có quyền xác lập, thực hiện, chấm dứt giao dịch liên quan đến tài sản đó nhưng phải bảo đảm chỗ ở cho vợ chồng.

Điều 32. Giao dịch với người thứ ba ngay tình liên quan đến tài khoản ngân hàng, tài khoản chứng khoán và động sản khác mà theo quy định của pháp luật không phải đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng

1. Trong thanh toán giao dịch với người thứ ba ngay tình thì vợ, chồng là người thay mặt đứng tên thông tin tài khoản ngân hàng nhà nước, thông tin tài khoản sàn chứng khoán được coi là người có quyền xác lập, thực thi thanh toán giao dịch tương quan đến gia tài đó .2. Trong thanh toán giao dịch với người thứ ba ngay tình thì vợ, chồng đang chiếm hữu động sản mà theo lao lý của pháp lý không phải ĐK quyền sở hữu được coi là người có quyền xác lập, triển khai thanh toán giao dịch tương quan đến gia tài đó trong trường hợp Bộ luật dân sự có lao lý về việc bảo vệ người thứ ba ngay tình .

Điều 33. Tài sản chung của vợ chồng

1. Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh, hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản riêng và thu nhập hợp pháp khác trong thời kỳ hôn nhân, trừ trường hợp được quy định tại khoản 1 Điều 40 của Luật này; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và tài sản khác mà vợ chồng thỏa thuận là tài sản chung.
Quyền sử dụng đất mà vợ, chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp vợ hoặc chồng được thừa kế riêng, được tặng cho riêng hoặc có được thông qua giao dịch bằng tài sản riêng.

2. Tài sản chung của vợ chồng thuộc chiếm hữu chung hợp nhất, được dùng để bảo vệ nhu yếu của gia đình, triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm chung của vợ chồng .3. Trong trường hợp không có địa thế căn cứ để chứng tỏ gia tài mà vợ, chồng đang có tranh chấp là gia tài riêng của mỗi bên thì gia tài đó được coi là gia tài chung .

Điều 34. Đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng đối với tài sản chung

1. Trong trường hợp gia tài thuộc chiếm hữu chung của vợ chồng mà pháp lý lao lý phải ĐK quyền sở hữu, quyền sử dụng thì giấy ghi nhận quyền sở hữu, giấy ghi nhận quyền sử dụng phải ghi tên cả hai vợ chồng, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận hợp tác khác .2. Trong trường hợp giấy ghi nhận quyền sở hữu, giấy ghi nhận quyền sử dụng gia tài chỉ ghi tên một bên vợ hoặc chồng thì thanh toán giao dịch tương quan đến gia tài này được thực thi theo lao lý tại Điều 26 của Luật này ; nếu có tranh chấp về gia tài đó thì được xử lý theo pháp luật tại khoản 3 Điều 33 của Luật này .

Điều 35. Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung

1. Việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt gia tài chung do vợ chồng thỏa thuận hợp tác .2. Việc định đoạt gia tài chung phải có sự thỏa thuận hợp tác bằng văn bản của vợ chồng trong những trường hợp sau đây :a ) ;b ) Động sản mà theo lao lý của pháp lý phải ĐK quyền sở hữu ;c ) Tài sản đang là nguồn tạo ra thu nhập hầu hết của gia đình .

Điều 36. Tài sản chung được đưa vào kinh doanh
Trong trường hợp vợ chồng có thỏa thuận về việc một bên đưa tài sản chung vào kinh doanh thì người này có quyền tự mình thực hiện giao dịch liên quan đến tài sản chung đó. Thỏa thuận này phải lập thành văn bản.

Điều 37. Nghĩa vụ chung về tài sản của vợ chồng
Vợ chồng có các nghĩa vụ chung về tài sản sau đây:

1. Nghĩa vụ phát sinh từ thanh toán giao dịch do vợ chồng cùng thỏa thuận hợp tác xác lập, nghĩa vụ và trách nhiệm bồi thường thiệt hại mà theo lao lý của pháp lý vợ chồng cùng phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm ;2. Nghĩa vụ do vợ hoặc chồng triển khai nhằm mục đích cung ứng nhu yếu thiết yếu của gia đình ;3. Nghĩa vụ phát sinh từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt gia tài chung ;4. Nghĩa vụ phát sinh từ việc sử dụng gia tài riêng để duy trì, tăng trưởng khối gia tài chung hoặc để tạo ra nguồn thu nhập hầu hết của gia đình ;5. Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại do con gây ra mà theo lao lý của Bộ luật dân sự thì cha mẹ phải bồi thường ;6. Nghĩa vụ khác theo pháp luật của những luật có tương quan .

Điều 38. Chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân

1. Trong thời kỳ hôn nhân, vợ chồng có quyền thỏa thuận hợp tác chia một phần hoặc hàng loạt gia tài chung, trừ trường hợp lao lý tại Điều 42 của Luật này ; nếu không thỏa thuận hợp tác được thì có quyền nhu yếu Tòa án xử lý .2. Thỏa thuận về việc chia gia tài chung phải lập thành văn bản. Văn bản này được công chứng theo nhu yếu của vợ chồng hoặc theo lao lý của pháp lý .3. Trong trường hợp vợ, chồng có nhu yếu thì Tòa án xử lý việc chia gia tài chung của vợ chồng theo pháp luật tại Điều 59 của Luật này .

Điều 39. Thời điểm có hiệu lực của việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân

1. Thời điểm có hiệu lực hiện hành của việc chia gia tài chung của vợ chồng là thời gian do vợ chồng thỏa thuận hợp tác và được ghi trong văn bản ; nếu trong văn bản không xác lập thời gian có hiệu lực hiện hành thì thời gian có hiệu lực hiện hành được tính từ ngày lập văn bản .2. Trong trường hợp gia tài được chia mà theo lao lý của pháp lý, thanh toán giao dịch tương quan đến gia tài đó phải tuân theo hình thức nhất định thì việc chia gia tài chung của vợ chồng có hiệu lực thực thi hiện hành từ thời gian việc thỏa thuận hợp tác tuân thủ hình thức mà pháp lý pháp luật .3. Trong trường hợp Tòa án chia gia tài chung của vợ chồng thì việc chia gia tài chung có hiệu lực hiện hành kể từ ngày bản án, quyết định hành động của Tòa án có hiệu lực hiện hành pháp lý .4. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm về gia tài giữa vợ, chồng với người thứ ba phát sinh trước thời gian việc chia gia tài chung có hiệu lực thực thi hiện hành vẫn có giá trị pháp lý, trừ trường hợp những bên có thỏa thuận hợp tác khác .

Điều 40. Hậu quả của việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân

1. Trong trường hợp chia gia tài chung của vợ chồng thì phần gia tài được chia, hoa lợi, cống phẩm phát sinh từ gia tài riêng của mỗi bên sau khi chia gia tài chung là gia tài riêng của vợ, chồng, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận hợp tác khác. Phần gia tài còn lại không chia vẫn là gia tài chung của vợ chồng .2. Thỏa thuận của vợ chồng pháp luật tại khoản 1 Điều này không làm đổi khác quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm về gia tài được xác lập trước đó giữa vợ, chồng với người thứ ba .

Điều 41. Chấm dứt hiệu lực của việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân

1. Sau khi chia gia tài chung trong thời kỳ hôn nhân, vợ chồng có quyền thỏa thuận hợp tác chấm hết hiệu lực hiện hành của việc chia gia tài chung. Hình thức của thỏa thuận hợp tác được thực thi theo pháp luật tại khoản 2 Điều 38 của Luật này .2. Kể từ ngày thỏa thuận hợp tác của vợ chồng pháp luật tại khoản 1 Điều này có hiệu lực thực thi hiện hành thì việc xác lập gia tài chung, gia tài riêng của vợ chồng được triển khai theo lao lý tại Điều 33 và Điều 43 của Luật này. Phần gia tài mà vợ, chồng đã được chia vẫn thuộc sở hữu riêng của vợ, chồng, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận hợp tác khác .3. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm về gia tài phát sinh trước thời gian chấm hết hiệu lực hiện hành của việc chia gia tài chung vẫn có hiệu lực thực thi hiện hành, trừ trường hợp những bên có thỏa thuận hợp tác khác .4. Trong trường hợp việc chia gia tài chung trong thời kỳ hôn nhân được thực thi theo bản án, quyết định hành động có hiệu lực thực thi hiện hành của Tòa án thì thỏa thuận hợp tác chấm hết hiệu lực hiện hành của việc chia gia tài chung phải được Tòa án công nhận .

Điều 42. Chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân bị vô hiệu
Việc chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân bị vô hiệu khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

1. Ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của gia đình ; quyền, quyền lợi hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình ;2. Nhằm trốn tránh thực thi những nghĩa vụ và trách nhiệm sau đây :a ) Nghĩa vụ nuôi dưỡng, cấp dưỡng ;b ) Nghĩa vụ bồi thường thiệt hại ;c ) Nghĩa vụ thanh toán giao dịch khi bị Tòa án công bố phá sản ;d ) Nghĩa vụ trả nợ cho cá thể, tổ chức triển khai ;đ ) Nghĩa vụ nộp thuế hoặc nghĩa vụ và trách nhiệm kinh tế tài chính khác so với Nhà nước ;e ) Nghĩa vụ khác về gia tài theo pháp luật của Luật này, Bộ luật dân sự và pháp luật khác của pháp lý có tương quan .

Điều 43. Tài sản riêng của vợ, chồng

1. Tài sản riêng của vợ, chồng gồm gia tài mà mỗi người có trước khi kết hôn ; gia tài được thừa kế riêng, được Tặng Kèm cho riêng trong thời kỳ hôn nhân ; gia tài được chia riêng cho vợ, chồng theo pháp luật tại những điều 38, 39 và 40 của Luật này ; gia tài ship hàng nhu yếu thiết yếu của vợ, chồng và gia tài khác mà theo pháp luật của pháp lý thuộc sở hữu riêng của vợ, chồng .2. Tài sản được hình thành từ gia tài riêng của vợ, chồng cũng là gia tài riêng của vợ, chồng. Hoa lợi, cống phẩm phát sinh từ gia tài riêng trong thời kỳ hôn nhân được thực thi theo lao lý tại khoản 1 Điều 33 và khoản 1 Điều 40 của Luật này .

Điều 44. Chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản riêng

1. Vợ, chồng có quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt gia tài riêng của mình ; nhập hoặc không nhập gia tài riêng vào gia tài chung .2. Trong trường hợp vợ hoặc chồng không hề tự mình quản lý tài sản riêng và cũng không chuyển nhượng ủy quyền cho người khác quản trị thì bên kia có quyền quản lý tài sản đó. Việc quản lý tài sản phải bảo vệ quyền lợi của người có gia tài .3. Nghĩa vụ riêng về gia tài của mỗi người được thanh toán giao dịch từ gia tài riêng của người đó .4. Trong trường hợp vợ, chồng có gia tài riêng mà hoa lợi, cống phẩm từ gia tài riêng đó là nguồn sống duy nhất của gia đình thì việc định đoạt gia tài này phải có sự đồng ý chấp thuận của chồng, vợ .

Điều 45. Nghĩa vụ riêng về tài sản của vợ, chồng
Vợ, chồng có các nghĩa vụ riêng về tài sản sau đây:

1. Nghĩa vụ của mỗi bên vợ, chồng có trước khi kết hôn ;2. Nghĩa vụ phát sinh từ việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt gia tài riêng, trừ trường hợp nghĩa vụ và trách nhiệm phát sinh trong việc dữ gìn và bảo vệ, duy trì, tu sửa gia tài riêng của vợ, chồng theo pháp luật tại khoản 4 Điều 44 hoặc pháp luật tại khoản 4 Điều 37 của Luật này ;3. Nghĩa vụ phát sinh từ thanh toán giao dịch do một bên xác lập, thực thi không vì nhu yếu của gia đình ;4. Nghĩa vụ phát sinh từ hành vi vi phạm pháp lý của vợ, chồng .

Điều 46. Nhập tài sản riêng của vợ, chồng vào tài sản chung

1. Việc nhập gia tài riêng của vợ, chồng vào gia tài chung được thực thi theo thỏa thuận hợp tác của vợ chồng .2. Tài sản được nhập vào gia tài chung mà theo pháp luật của pháp lý, thanh toán giao dịch tương quan đến gia tài đó phải tuân theo hình thức nhất định thì thỏa thuận hợp tác phải bảo vệ hình thức đó .3. Nghĩa vụ tương quan đến gia tài riêng đã nhập vào gia tài chung được triển khai bằng gia tài chung, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận hợp tác khác hoặc pháp lý có lao lý khác .

Điều 47. Thỏa thuận xác lập chế độ tài sản của vợ chồng
Trong trường hợp hai bên kết hôn lựa chọn chế độ tài sản theo thỏa thuận thì thỏa thuận này phải được lập trước khi kết hôn, bằng hình thức văn bản có công chứng hoặc chứng thực. Chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận được xác lập kể từ ngày đăng ký kết hôn.

Điều 48. Nội dung cơ bản của thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng

1. Nội dung cơ bản của thỏa thuận hợp tác về chính sách gia tài gồm có :a ) Tài sản được xác lập là gia tài chung, gia tài riêng của vợ, chồng ;b ) Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của vợ chồng so với gia tài chung, gia tài riêng và thanh toán giao dịch có tương quan ; gia tài để bảo vệ nhu yếu thiết yếu của gia đình ;c ) Điều kiện, thủ tục và nguyên tắc phân loại gia tài khi chấm hết chính sách gia tài ;d ) Nội dung khác có tương quan .2. Khi triển khai chính sách gia tài theo thỏa thuận hợp tác mà phát sinh những yếu tố chưa được vợ chồng thỏa thuận hợp tác hoặc thỏa thuận hợp tác không rõ ràng thì vận dụng pháp luật tại những điều 29, 30, 31 và 32 của Luật này và lao lý tương ứng của chính sách gia tài theo luật định .

Điều 49. Sửa đổi, bổ sung nội dung của thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng

1. Vợ chồng có quyền sửa đổi, bổ trợ thỏa thuận hợp tác về chính sách gia tài .2. Hình thức sửa đổi, bổ trợ nội dung của thỏa thuận hợp tác về chính sách gia tài theo thỏa thuận hợp tác được vận dụng theo lao lý tại Điều 47 của Luật này .

Điều 50. Thỏa thuận về chế độ tài sản của vợ chồng bị vô hiệu

1. Thỏa thuận về chính sách gia tài của vợ chồng bị Tòa án công bố vô hiệu khi thuộc một trong những trường hợp sau đây :a ) Không tuân thủ điều kiện kèm theo có hiệu lực thực thi hiện hành của thanh toán giao dịch được lao lý tại Bộ luật dân sự và những luật khác có tương quan ;b ) Vi phạm một trong những pháp luật tại những điều 29, 30, 31 và 32 của Luật này ;c ) Nội dung của thỏa thuận hợp tác vi phạm nghiêm trọng quyền được cấp dưỡng, quyền được thừa kế và quyền, quyền lợi hợp pháp khác của cha, mẹ, con và thành viên khác của gia đình .2. Tòa án nhân dân tối cao chủ trì phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ Tư pháp hướng dẫn khoản 1 Điều này .

CHƯƠNG IV
CHẤM DỨT HÔN NHÂN

Mục 1
LY HÔN

Điều 51. Quyền yêu cầu giải quyết ly hôn

1. Vợ, chồng hoặc cả hai người có quyền nhu yếu Tòa án xử lý ly hôn .2. Cha, mẹ, người thân thích khác có quyền nhu yếu Tòa án xử lý ly hôn khi một bên vợ, chồng do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không hề nhận thức, làm chủ được hành vi của mình, đồng thời là nạn nhân của đấm đá bạo lực gia đình do chồng, vợ của họ gây ra làm ảnh hưởng tác động nghiêm trọng đến tính mạng con người, sức khỏe thể chất, ý thức của họ .3. Chồng không có quyền nhu yếu ly hôn trong trường hợp vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi .

Điều 52. Khuyến khích hòa giải ở cơ sở
Nhà nước và xã hội khuyến khích việc hòa giải ở cơ sở khi vợ, chồng có yêu cầu ly hôn. Việc hòa giải được thực hiện theo quy định của pháp luật về hòa giải ở cơ sở.

Điều 53. Thụ lý đơn yêu cầu ly hôn

1. Tòa án thụ lý đơn nhu yếu ly hôn theo pháp luật của pháp lý về tố tụng dân sự .2. Trong trường hợp không đăng ký kết hôn mà có nhu yếu ly hôn thì Tòa án thụ lý và công bố không công nhận quan hệ vợ chồng theo pháp luật tại khoản 1 Điều 14 của Luật này ; nếu có nhu yếu về con và gia tài thì xử lý theo pháp luật tại Điều 15 và Điều 16 của Luật này .

Điều 54. Hòa giải tại Tòa án
Sau khi đã thụ lý đơn yêu cầu ly hôn, Tòa án tiến hành hòa giải theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.

Điều 55. Thuận tình ly hôn
Trong trường hợp vợ chồng cùng yêu cầu ly hôn, nếu xét thấy hai bên thật sự tự nguyện ly hôn và đã thỏa thuận về việc chia tài sản, việc trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con trên cơ sở bảo đảm quyền lợi chính đáng của vợ và con thì Tòa án công nhận thuận tình ly hôn; nếu không thỏa thuận được hoặc có thỏa thuận nhưng không bảo đảm quyền lợi chính đáng của vợ và con thì Tòa án giải quyết việc ly hôn.

Điều 56. Ly hôn theo yêu cầu của một bên

1. Khi vợ hoặc chồng nhu yếu ly hôn mà hòa giải tại Tòa án không thành thì Tòa án xử lý cho ly hôn nếu có địa thế căn cứ về việc vợ, chồng có hành vi đấm đá bạo lực gia đình hoặc vi phạm nghiêm trọng quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của vợ, chồng làm cho hôn nhân lâm vào thực trạng trầm trọng, đời sống chung không hề lê dài, mục tiêu của hôn nhân không đạt được .2. Trong trường hợp vợ hoặc chồng của người bị Tòa án công bố mất tích nhu yếu ly hôn thì Tòa án xử lý cho ly hôn .3. Trong trường hợp có nhu yếu ly hôn theo lao lý tại khoản 2 Điều 51 của Luật này thì Tòa án xử lý cho ly hôn nếu có địa thế căn cứ về việc chồng, vợ có hành vi đấm đá bạo lực gia đình làm ảnh hưởng tác động nghiêm trọng đến tính mạng con người, sức khỏe thể chất, niềm tin của người kia .

Điều 57. Thời điểm chấm dứt hôn nhân và trách nhiệm gửi bản án, quyết định ly hôn

1. Quan hệ hôn nhân chấm hết kể từ ngày bản án, quyết định hành động ly hôn của Tòa án có hiệu lực thực thi hiện hành pháp lý .2. Tòa án đã xử lý ly hôn phải gửi bản án, quyết định hành động ly hôn đã có hiệu lực hiện hành pháp lý cho cơ quan đã triển khai việc đăng ký kết hôn để ghi vào sổ hộ tịch ; hai bên ly hôn ; cá thể, cơ quan, tổ chức triển khai khác theo pháp luật của Bộ luật tố tụng dân sự và những luật khác có tương quan .

Điều 58. Quyền, nghĩa vụ của cha mẹ và con sau khi ly hôn
Việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn được áp dụng theo quy định tại các điều 81, 82, 83 và 84 của Luật này.

Điều 59. Nguyên tắc giải quyết tài sản của vợ chồng khi ly hôn

1. Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo luật định thì việc giải quyết tài sản do các bên thỏa thuận; nếu không thỏa thuận được thì theo yêu cầu của vợ, chồng hoặc của hai vợ chồng, Tòa án giải quyết theo quy định tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật này.
Trong trường hợp chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận thì việc giải quyết tài sản khi ly hôn được áp dụng theo thỏa thuận đó; nếu thỏa thuận không đầy đủ, rõ ràng thì áp dụng quy định tương ứng tại các khoản 2, 3, 4 và 5 Điều này và tại các điều 60, 61, 62, 63 và 64 của Luật này để giải quyết.

2. Tài sản chung của vợ chồng được chia đôi nhưng có tính đến những yếu tố sau đây :a ) Hoàn cảnh của gia đình và của vợ, chồng ;b ) Công sức góp phần của vợ, chồng vào việc tạo lập, duy trì và tăng trưởng khối gia tài chung. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập ;c ) Bảo vệ quyền lợi chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh thương mại và nghề nghiệp để những bên có điều kiện kèm theo liên tục lao động tạo thu nhập ;d ) Lỗi của mỗi bên trong vi phạm quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của vợ chồng .3. Tài sản chung của vợ chồng được chia bằng hiện vật, nếu không chia được bằng hiện vật thì chia theo giá trị ; bên nào nhận phần gia tài bằng hiện vật có giá trị lớn hơn phần mình được hưởng thì phải thanh toán giao dịch cho bên kia phần chênh lệch .

4. Tài sản riêng của vợ, chồng thuộc quyền sở hữu của người đó, trừ trường hợp tài sản riêng đã nhập vào tài sản chung theo quy định của Luật này.
Trong trường hợp có sự sáp nhập, trộn lẫn giữa tài sản riêng với tài sản chung mà vợ, chồng có yêu cầu về chia tài sản thì được thanh toán phần giá trị tài sản của mình đóng góp vào khối tài sản đó, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận khác.

5. Bảo vệ quyền, quyền lợi hợp pháp của vợ, con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình .6. Tòa án nhân dân tối cao chủ trì phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ Tư pháp hướng dẫn Điều này .

Điều 60. Giải quyết quyền, nghĩa vụ tài sản của vợ chồng đối với người thứ ba khi ly hôn

1. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm gia tài của vợ chồng so với người thứ ba vẫn có hiệu lực hiện hành sau khi ly hôn, trừ trường hợp vợ chồng và người thứ ba có thỏa thuận hợp tác khác .2. Trong trường hợp có tranh chấp về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm gia tài thì vận dụng lao lý tại những điều 27, 37 và 45 của Luật này và lao lý của Bộ luật dân sự để xử lý .

Điều 61. Chia tài sản trong trường hợp vợ chồng sống chung với gia đình

1. Trong trường hợp vợ chồng sống chung với gia đình mà ly hôn, nếu gia tài của vợ chồng trong khối gia tài chung của gia đình không xác lập được thì vợ hoặc chồng được chia một phần trong khối gia tài chung của gia đình địa thế căn cứ vào sức lực lao động góp phần của vợ chồng vào việc tạo lập, duy trì, tăng trưởng khối gia tài chung cũng như vào đời sống chung của gia đình. Việc chia một phần trong khối gia tài chung do vợ chồng thỏa thuận hợp tác với gia đình ; nếu không thỏa thuận hợp tác được thì nhu yếu Tòa án xử lý .2. Trong trường hợp vợ chồng sống chung với gia đình mà gia tài của vợ chồng trong khối gia tài chung của gia đình hoàn toàn có thể xác lập được theo phần thì khi ly hôn, phần gia tài của vợ chồng được trích ra từ khối gia tài chung đó để chia theo lao lý tại Điều 59 của Luật này .

Điều 62. Chia quyền sử dụng đất của vợ chồng khi ly hôn

1. Quyền sử dụng đất là gia tài riêng của bên nào thì khi ly hôn vẫn thuộc về bên đó .2. Việc chia quyền sử dụng đất là gia tài chung của vợ chồng khi ly hôn được thực thi như sau :

a) Đối với đất nông nghiệp trồng cây hàng năm, nuôi trồng thủy sản, nếu cả hai bên đều có nhu cầu và có điều kiện trực tiếp sử dụng đất thì được chia theo thỏa thuận của hai bên; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết theo quy định tại Điều 59 của Luật này.
Trong trường hợp chỉ một bên có nhu cầu và có điều kiện trực tiếp sử dụng đất thì bên đó được tiếp tục sử dụng nhưng phải thanh toán cho bên kia phần giá trị quyền sử dụng đất mà họ được hưởng;

b ) Trong trường hợp vợ chồng có quyền sử dụng đất nông nghiệp trồng cây hàng năm, nuôi trồng thủy hải sản chung với hộ gia đình thì khi ly hôn phần quyền sử dụng đất của vợ chồng được tách ra và chia theo lao lý tại điểm a khoản này ;c ) Đối với đất nông nghiệp trồng cây nhiều năm, đất lâm nghiệp để trồng rừng, đất ở thì được chia theo lao lý tại Điều 59 của Luật này ;d ) Đối với loại đất khác thì được chia theo lao lý của pháp lý về đất đai .3. Trong trường hợp vợ chồng sống chung với gia đình mà không có quyền sử dụng đất chung với hộ gia đình thì khi ly hôn quyền hạn của bên không có quyền sử dụng đất và không liên tục sống chung với gia đình được xử lý theo lao lý tại Điều 61 của Luật này .

Điều 63. Quyền lưu cư của vợ hoặc chồng khi ly hôn
Nhà ở thuộc sở hữu riêng của vợ, chồng đã đưa vào sử dụng chung thì khi ly hôn vẫn thuộc sở hữu riêng của người đó; trường hợp vợ hoặc chồng có khó khăn về chỗ ở thì được quyền lưu cư trong thời hạn 06 tháng kể từ ngày quan hệ hôn nhân chấm dứt, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.

Điều 64. Chia tài sản chung của vợ chồng đưa vào kinh doanh
Vợ, chồng đang thực hiện hoạt động kinh doanh liên quan đến tài sản chung có quyền được nhận tài sản đó và phải thanh toán cho bên kia phần giá trị tài sản mà họ được hưởng, trừ trường hợp pháp luật về kinh doanh có quy định khác.

Mục 2
HÔN NHÂN CHẤM DỨT DO VỢ, CHỒNG CHẾT
HOẶC BỊ TÒA ÁN TUYÊN BỐ LÀ ĐÃ CHẾT

Điều 65. Thời điểm chấm dứt hôn nhân
Hôn nhân chấm dứt kể từ thời điểm vợ hoặc chồng chết.
Trong trường hợp Tòa án tuyên bố vợ hoặc chồng là đã chết thì thời điểm hôn nhân chấm dứt được xác định theo ngày chết được ghi trong bản án, quyết định của Tòa án.

Điều 66. Giải quyết tài sản của vợ chồng trong trường hợp một bên chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết

1. Khi một bên vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án công bố là đã chết thì bên còn sống quản lý tài sản chung của vợ chồng, trừ trường hợp trong di chúc có chỉ định người khác quản trị di sản hoặc những người thừa kế thỏa thuận hợp tác cử người khác quản trị di sản .2. Khi có nhu yếu về chia di sản thì gia tài chung của vợ chồng được chia đôi, trừ trường hợp vợ chồng có thỏa thuận hợp tác về chính sách gia tài. Phần gia tài của vợ, chồng chết hoặc bị Tòa án công bố là đã chết được chia theo pháp luật của pháp lý về thừa kế .3. Trong trường hợp việc chia di sản tác động ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của vợ hoặc chồng còn sống, gia đình thì vợ, chồng còn sống có quyền nhu yếu Tòa án hạn chế phân loại di sản theo pháp luật của Bộ luật dân sự .4. Tài sản của vợ chồng trong kinh doanh thương mại được xử lý theo lao lý tại những khoản 1, 2 và 3 Điều này, trừ trường hợp pháp lý về kinh doanh thương mại có lao lý khác .

Điều 67. Quan hệ nhân thân, tài sản khi vợ, chồng bị tuyên bố là đã chết mà trở về

1. Khi Tòa án ra quyết định hành động hủy bỏ công bố một người là đã chết mà vợ hoặc chồng của người đó chưa kết hôn với người khác thì quan hệ hôn nhân được Phục hồi kể từ thời gian kết hôn. Trong trường hợp có quyết định hành động cho ly hôn của Tòa án theo pháp luật tại khoản 2 Điều 56 của Luật này thì quyết định hành động cho ly hôn vẫn có hiệu lực hiện hành pháp lý. Trong trường hợp vợ, chồng của người đó đã kết hôn với người khác thì quan hệ hôn nhân được xác lập sau có hiệu lực hiện hành pháp lý .2. Quan hệ gia tài của người bị công bố là đã chết quay trở lại với người vợ hoặc chồng được xử lý như sau :a ) Trong trường hợp hôn nhân được Phục hồi thì quan hệ gia tài được Phục hồi kể từ thời gian quyết định hành động của Tòa án hủy bỏ công bố chồng, vợ là đã chết có hiệu lực hiện hành. Tài sản do vợ, chồng có được kể từ thời gian quyết định hành động của Tòa án về việc công bố chồng, vợ là đã chết có hiệu lực hiện hành đến khi quyết định hành động hủy bỏ công bố chồng, vợ đã chết có hiệu lực thực thi hiện hành là gia tài riêng của người đó ;b ) Trong trường hợp hôn nhân không được Phục hồi thì gia tài có được trước khi quyết định hành động của Tòa án về việc tuyên bố vợ, chồng là đã chết có hiệu lực hiện hành mà chưa chia được xử lý như chia gia tài khi ly hôn .

CHƯƠNG V
QUAN HỆ GIỮA CHA MẸ VÀ CON

Mục 1
QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ GIỮA CHA MẸ VÀ CON

Điều 68. Bảo vệ quyền và nghĩa vụ của cha mẹ và con

1. Quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của cha mẹ và con theo pháp luật tại Luật này, Bộ luật dân sự và những luật khác có tương quan được tôn trọng và bảo vệ .2. Con sinh ra không phụ thuộc vào vào thực trạng hôn nhân của cha mẹ đều có quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm như nhau so với cha mẹ của mình được pháp luật tại Luật này, Bộ luật dân sự và những luật khác có tương quan .3. Giữa con nuôi và cha nuôi, mẹ nuôi có những quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của cha mẹ và con được lao lý tại Luật này, Luật nuôi con nuôi, Bộ luật dân sự và những luật khác có tương quan .4. Mọi thỏa thuận hợp tác của cha mẹ, con tương quan đến quan hệ nhân thân, gia tài không được làm ảnh hưởng tác động đến quyền, quyền lợi hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình, cha mẹ mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình .

Điều 69. Nghĩa vụ và quyền của cha mẹ

1. Thương yêu con, tôn trọng quan điểm của con ; chăm sóc việc học tập, giáo dục để con tăng trưởng lành mạnh về sức khỏe thể chất, trí tuệ, đạo đức, trở thành người con hiếu thảo của gia đình, công dân có ích cho xã hội .2. Trông nom, nuôi dưỡng, chăm nom, bảo vệ quyền, quyền lợi hợp pháp của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình .3. Giám hộ hoặc đại diện thay mặt theo pháp luật của Bộ luật dân sự cho con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự .4. Không được phân biệt đối xử với con trên cơ sở giới hoặc theo thực trạng hôn nhân của cha mẹ ; không được lạm dụng sức lao động của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động ; không được xúi giục, ép buộc con thao tác trái pháp lý, trái đạo đức xã hội .

Điều 70. Quyền và nghĩa vụ của con

1. Được cha mẹ thương mến, tôn trọng, thực thi những quyền, quyền lợi hợp pháp về nhân thân và gia tài theo lao lý của pháp lý ; được học tập và giáo dục ; được tăng trưởng lành mạnh về sức khỏe thể chất, trí tuệ và đạo đức .2. Có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn, hiếu thảo, phụng dưỡng cha mẹ, giữ gìn danh dự, truyền thống cuội nguồn tốt đẹp của gia đình .

3. Con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình thì có quyền sống chung với cha mẹ, được cha mẹ trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc.
Con chưa thành niên tham gia công việc gia đình phù hợp với lứa tuổi và không trái với quy định của pháp luật về bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em.

4. Con đã thành niên có quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp, nơi cư trú, học tập, nâng cao trình độ văn hóa truyền thống, trình độ, nhiệm vụ ; tham gia hoạt động giải trí chính trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội theo nguyện vọng và năng lực của mình. Khi sống cùng với cha mẹ, con có nghĩa vụ và trách nhiệm tham gia việc làm gia đình, lao động, sản xuất, tạo thu nhập nhằm mục đích bảo vệ đời sống chung của gia đình ; góp phần thu nhập vào việc phân phối nhu yếu của gia đình tương thích với năng lực của mình .5. Được hưởng quyền về gia tài tương ứng với công sức của con người góp phần vào gia tài của gia đình .

Điều 71. Nghĩa vụ và quyền chăm sóc, nuôi dưỡng

1. Cha, mẹ có nghĩa vụ và trách nhiệm và quyền ngang nhau, cùng nhau chăm nom, nuôi dưỡng con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình .2. Con có nghĩa vụ và trách nhiệm và quyền chăm nom, nuôi dưỡng cha mẹ, đặc biệt quan trọng khi cha mẹ mất năng lượng hành vi dân sự, ốm đau, già yếu, khuyết tật ; trường hợp gia đình có nhiều con thì những con phải cùng nhau chăm nom, nuôi dưỡng cha mẹ .

Điều 72. Nghĩa vụ và quyền giáo dục con

1. Cha mẹ có nghĩa vụ và quyền giáo dục con, chăm lo và tạo điều kiện cho con học tập.
Cha mẹ tạo điều kiện cho con được sống trong môi trường gia đình đầm ấm, hòa thuận; làm gương tốt cho con về mọi mặt; phối hợp chặt chẽ với nhà trường, cơ quan, tổ chức trong việc giáo dục con.

2. Cha mẹ hướng dẫn con chọn nghề ; tôn trọng quyền chọn nghề, quyền tham gia hoạt động giải trí chính trị, kinh tế tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội của con .3. Cha mẹ hoàn toàn có thể đề xuất cơ quan, tổ chức triển khai hữu quan trợ giúp để triển khai việc giáo dục con khi gặp khó khăn vất vả không hề tự xử lý được .

Điều 73. Đại diện cho con

1. Cha mẹ là người đại diện thay mặt theo pháp lý của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự, trừ trường hợp con có người khác làm giám hộ hoặc có người khác đại diện thay mặt theo pháp lý .2. Cha hoặc mẹ có quyền tự mình thực thi thanh toán giao dịch nhằm mục đích phân phối nhu yếu thiết yếu của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình .3. Đối với thanh toán giao dịch tương quan đến gia tài là , động sản có ĐK quyền sở hữu, quyền sử dụng, gia tài đưa vào kinh doanh thương mại của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự thì phải có sự thỏa thuận hợp tác của cha mẹ .4. Cha, mẹ phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm trực tiếp về việc triển khai thanh toán giao dịch tương quan đến gia tài của con được pháp luật tại khoản 2 và khoản 3 Điều này và theo lao lý của Bộ luật dân sự .

Điều 74. Bồi thường thiệt hại do con gây ra
Cha mẹ phải bồi thường thiệt hại do con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự gây ra theo quy định của Bộ luật dân sự.

Điều 75. Quyền có tài sản riêng của con

1. Con có quyền có gia tài riêng. Tài sản riêng của con gồm có gia tài được thừa kế riêng, được Tặng Ngay cho riêng, thu nhập do lao động của con, hoa lợi, cống phẩm phát sinh từ gia tài riêng của con và thu nhập hợp pháp khác. Tài sản được hình thành từ gia tài riêng của con cũng là gia tài riêng của con .2. Con từ đủ 15 tuổi trở lên sống chung với cha mẹ phải có nghĩa vụ và trách nhiệm chăm sóc đời sống chung của gia đình ; góp phần vào việc phân phối nhu yếu thiết yếu của gia đình nếu có thu nhập .3. Con đã thành niên có nghĩa vụ và trách nhiệm góp phần thu nhập vào việc phân phối nhu yếu của gia đình theo lao lý tại khoản 4 Điều 70 của Luật này .

Điều 76. Quản lý tài sản riêng của con

1. Con từ đủ 15 tuổi trở lên hoàn toàn có thể tự mình quản lý tài sản riêng hoặc nhờ cha mẹ quản trị .2. Tài sản riêng của con dưới 15 tuổi, con mất năng lượng hành vi dân sự do cha mẹ quản trị. Cha mẹ hoàn toàn có thể chuyển nhượng ủy quyền cho người khác quản lý tài sản riêng của con. Tài sản riêng của con do cha mẹ hoặc người khác quản trị được giao lại cho con khi con từ đủ 15 tuổi trở lên hoặc khi con Phục hồi năng lượng hành vi dân sự rất đầy đủ, trừ trường hợp cha mẹ và con có thỏa thuận hợp tác khác .3. Cha mẹ không quản lý tài sản riêng của con trong trường hợp con đang được người khác giám hộ theo pháp luật của Bộ luật dân sự ; người khuyến mãi cho gia tài hoặc để lại gia tài thừa kế theo di chúc cho người con đã chỉ định người khác quản lý tài sản đó hoặc trường hợp khác theo lao lý của pháp lý .4. Trong trường hợp cha mẹ đang quản lý tài sản riêng của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự mà con được giao cho người khác giám hộ thì gia tài riêng của con được giao lại cho người giám hộ quản trị theo lao lý của Bộ luật dân sự .

Điều 77. Định đoạt tài sản riêng của con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự

1. Trường hợp cha mẹ hoặc người giám hộ quản lý tài sản riêng của con dưới 15 tuổi thì có quyền định đoạt gia tài đó vì quyền lợi của con, nếu con từ đủ 09 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con .2. Con từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi có quyền định đoạt gia tài riêng, trừ trường hợp gia tài là , động sản có ĐK quyền sở hữu, quyền sử dụng hoặc dùng gia tài để kinh doanh thương mại thì phải có sự chấp thuận đồng ý bằng văn bản của cha mẹ hoặc người giám hộ .3. Trong trường hợp con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự thì việc định đoạt gia tài riêng của con do người giám hộ triển khai .

Điều 78. Quyền, nghĩa vụ của cha nuôi, mẹ nuôi và con nuôi

1. Cha nuôi, mẹ nuôi, con nuôi có quyền và nghĩa vụ của cha, mẹ, con được quy định trong Luật này kể từ thời điểm quan hệ nuôi con nuôi được xác lập theo quy định của Luật nuôi con nuôi.
Trong trường hợp chấm dứt việc nuôi con nuôi theo quyết định của Tòa án thì quyền, nghĩa vụ của cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi chấm dứt kể từ ngày quyết định của Tòa án có hiệu lực pháp luật.

2. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của cha đẻ, mẹ đẻ và con đã làm con nuôi của người khác được thực thi theo lao lý của Luật nuôi con nuôi .3. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm giữa cha đẻ, mẹ đẻ và con đẻ được Phục hồi kể từ thời gian quan hệ nuôi con nuôi chấm hết. Trong trường hợp cha đẻ, mẹ đẻ không còn hoặc không có đủ điều kiện kèm theo để nuôi con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình thì Tòa án xử lý việc chấm hết nuôi con nuôi và chỉ định người giám hộ cho con theo pháp luật của Bộ luật dân sự .

Điều 79. Quyền, nghĩa vụ của cha dượng, mẹ kế và con riêng của vợ hoặc của chồng

1. Cha dượng, mẹ kế có quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm trông nom, nuôi dưỡng, chăm nom, giáo dục con riêng của bên kia cùng sống chung với mình theo lao lý tại những điều 69, 71 và 72 của Luật này .2. Con riêng có quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm chăm nom, phụng dưỡng cha dượng, mẹ kế cùng sống chung với mình theo pháp luật tại Điều 70 và Điều 71 của Luật này .

Điều 80. Quyền, nghĩa vụ của con dâu, con rể, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng
Trong trường hợp con dâu, con rể sống chung với cha mẹ chồng, cha mẹ vợ thì giữa các bên có các quyền, nghĩa vụ tôn trọng, quan tâm, chăm sóc và giúp đỡ nhau theo quy định tại các điều 69, 70, 71 và 72 của Luật này.

Điều 81. Việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn

1. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm trông nom, chăm nom, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình theo pháp luật của Luật này, Bộ luật dân sự và những luật khác có tương quan .2. Vợ, chồng thỏa thuận hợp tác về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ và trách nhiệm, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn so với con ; trường hợp không thỏa thuận hợp tác được thì Tòa án quyết định hành động giao con cho một bên trực tiếp nuôi địa thế căn cứ vào quyền lợi và nghĩa vụ về mọi mặt của con ; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con .3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện kèm theo để trực tiếp trông nom, chăm nom, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận hợp tác khác tương thích với quyền lợi của con .

Điều 82. Nghĩa vụ, quyền của cha, mẹ không trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn

1. Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ và trách nhiệm tôn trọng quyền của con được sống chung với người trực tiếp nuôi .2. Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng cho con .

3. Sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con có quyền, nghĩa vụ thăm nom con mà không ai được cản trở.
Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con lạm dụng việc thăm nom để cản trở hoặc gây ảnh hưởng xấu đến việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con thì người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền thăm nom con của người đó.

Điều 83. Nghĩa vụ, quyền của cha, mẹ trực tiếp nuôi con đối với người không trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn

1. Cha, mẹ trực tiếp nuôi con có quyền nhu yếu người không trực tiếp nuôi con triển khai những nghĩa vụ và trách nhiệm theo pháp luật tại Điều 82 của Luật này ; nhu yếu người không trực tiếp nuôi con cùng những thành viên gia đình tôn trọng quyền được nuôi con của mình .2. Cha, mẹ trực tiếp nuôi con cùng những thành viên gia đình không được cản trở người không trực tiếp nuôi con trong việc thăm nom, chăm nom, nuôi dưỡng, giáo dục con .

Điều 84. Thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn

1. Trong trường hợp có nhu yếu của cha, mẹ hoặc cá thể, tổ chức triển khai được pháp luật tại khoản 5 Điều này, Tòa án hoàn toàn có thể quyết định hành động việc biến hóa người trực tiếp nuôi con .2. Việc đổi khác người trực tiếp nuôi con được xử lý khi có một trong những địa thế căn cứ sau đây :a ) Cha, mẹ có thỏa thuận hợp tác về việc biến hóa người trực tiếp nuôi con tương thích với quyền lợi của con ;b ) Người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện kèm theo trực tiếp trông nom, chăm nom, nuôi dưỡng, giáo dục con .3. Việc đổi khác người trực tiếp nuôi con phải xem xét nguyện vọng của con từ đủ 07 tuổi trở lên .4. Trong trường hợp xét thấy cả cha và mẹ đều không đủ điều kiện kèm theo trực tiếp nuôi con thì Tòa án quyết định hành động giao con cho người giám hộ theo pháp luật của Bộ luật dân sự .5. Trong trường hợp có địa thế căn cứ theo pháp luật tại điểm b khoản 2 Điều này thì trên cơ sở quyền lợi của con, cá thể, cơ quan, tổ chức triển khai sau có quyền nhu yếu đổi khác người trực tiếp nuôi con :a ) Người thân thích ;b ) Cơ quan quản trị nhà nước về gia đình ;c ) Cơ quan quản trị nhà nước về trẻ nhỏ ;d ) Hội liên hiệp phụ nữ .

Điều 85. Hạn chế quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên

1. Cha, mẹ bị hạn chế quyền so với con chưa thành niên trong những trường hợp sau đây :a ) Bị phán quyết về một trong những tội xâm phạm tính mạng con người, sức khỏe thể chất, nhân phẩm, danh dự của con với lỗi cố ý hoặc có hành vi vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ và trách nhiệm trông nom, chăm nom, nuôi dưỡng, giáo dục con ;b ) Phá tán gia tài của con ;c ) Có lối sống đồi trụy ;d ) Xúi giục, ép buộc con làm những việc trái pháp lý, trái đạo đức xã hội .2. Căn cứ vào từng trường hợp đơn cử, Tòa án hoàn toàn có thể tự mình hoặc theo nhu yếu của cá thể, cơ quan, tổ chức triển khai pháp luật tại Điều 86 của Luật này ra quyết định hành động không cho cha, mẹ trông nom, chăm nom, giáo dục con, quản lý tài sản riêng của con hoặc đại diện thay mặt theo pháp lý cho con trong thời hạn từ 01 năm đến 05 năm. Tòa án hoàn toàn có thể xem xét việc rút ngắn thời hạn này .

Điều 86. Người có quyền yêu cầu Tòa án hạn chế quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên

1. Cha, mẹ, người giám hộ của con chưa thành niên, theo pháp luật của pháp lý về tố tụng dân sự, có quyền nhu yếu Tòa án hạn chế quyền của cha, mẹ so với con chưa thành niên .2. Cá nhân, cơ quan, tổ chức triển khai sau đây, theo pháp luật của pháp lý về tố tụng dân sự, có quyền nhu yếu Tòa án hạn chế quyền của cha, mẹ so với con chưa thành niên :a ) Người thân thích ;b ) Cơ quan quản trị nhà nước về gia đình ;c ) Cơ quan quản trị nhà nước về trẻ nhỏ ;d ) Hội liên hiệp phụ nữ .3. Cá nhân, cơ quan, tổ chức triển khai khác khi phát hiện cha, mẹ có hành vi vi phạm lao lý tại khoản 1 Điều 85 của Luật này có quyền ý kiến đề nghị cơ quan, tổ chức triển khai pháp luật tại những điểm b, c và d khoản 2 Điều này nhu yếu Tòa án hạn chế quyền của cha, mẹ so với con chưa thành niên .

Điều 87. Hậu quả pháp lý của việc cha, mẹ bị hạn chế quyền đối với con chưa thành niên

1. Trong trường hợp cha hoặc mẹ bị Tòa án hạn chế quyền so với con chưa thành niên thì người kia triển khai quyền trông nom, nuôi dưỡng, chăm nom, giáo dục con, quản lý tài sản riêng của con và đại diện thay mặt theo pháp lý cho con .2. Việc trông nom, chăm nom, giáo dục con và quản lý tài sản riêng của con chưa thành niên được giao cho người giám hộ theo pháp luật của Bộ luật dân sự và Luật này trong những trường hợp sau đây :a ) Cha và mẹ đều bị Tòa án hạn chế quyền so với con chưa thành niên ;b ) Một bên cha, mẹ không bị hạn chế quyền so với con chưa thành niên nhưng không đủ điều kiện kèm theo để thực thi quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm so với con ;c ) Một bên cha, mẹ bị hạn chế quyền so với con chưa thành niên và chưa xác lập được bên cha, mẹ còn lại của con chưa thành niên .3. Cha, mẹ đã bị Tòa án hạn chế quyền so với con chưa thành niên vẫn phải thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng cho con .

Mục 2
XÁC ĐỊNH CHA, MẸ, CON

Điều 88. Xác định cha, mẹ

1. Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân là con chung của vợ chồng.
Con được sinh ra trong thời hạn 300 ngày kể từ thời điểm chấm dứt hôn nhân được coi là con do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân.
Con sinh ra trước ngày đăng ký kết hôn và được cha mẹ thừa nhận là con chung của vợ chồng.

2. Trong trường hợp cha, mẹ không thừa nhận con thì phải có chứng cứ và phải được Tòa án xác lập .

Điều 89. Xác định con

1. Người không được nhận là cha, mẹ của một người hoàn toàn có thể nhu yếu Tòa án xác lập người đó là con mình .2. Người được nhận là cha, mẹ của một người hoàn toàn có thể nhu yếu Tòa án xác lập người đó không phải là con mình .

Điều 90. Quyền nhận cha, mẹ

1. Con có quyền nhận cha, mẹ của mình, kể cả trong trường hợp cha, mẹ đã chết .2. Con đã thành niên nhận cha, không cần phải có sự đồng ý chấp thuận của mẹ ; nhận mẹ, không cần phải có sự đồng ý chấp thuận của cha .

Điều 91. Quyền nhận con

1. Cha, mẹ có quyền nhận con, kể cả trong trường hợp con đã chết .2. Trong trường hợp người đang có vợ, chồng mà nhận con thì việc nhận con không cần phải có sự chấp thuận đồng ý của người kia .

Điều 92. Xác định cha, mẹ, con trong trường hợp người có yêu cầu chết
Trong trường hợp có yêu cầu về việc xác định cha, mẹ, con mà người có yêu cầu chết thì người thân thích của người này có quyền yêu cầu Tòa án xác định cha, mẹ, con cho người yêu cầu đã chết.

Điều 93. Xác định cha, mẹ trong trường hợp sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản

1. Trong trường hợp người vợ sinh con bằng kỹ thuật tương hỗ sinh sản thì việc xác lập cha, mẹ được vận dụng theo lao lý tại Điều 88 của Luật này .2. Trong trường hợp người phụ nữ sống độc thân sinh con bằng kỹ thuật tương hỗ sinh sản thì người phụ nữ đó là mẹ của con được sinh ra .3. Việc sinh con bằng kỹ thuật tương hỗ sinh sản không làm phát sinh quan hệ cha, mẹ và con giữa người cho tinh trùng, cho noãn, cho phôi với người con được sinh ra .4. Việc xác lập cha, mẹ trong trường hợp mang thai hộ vì mục tiêu nhân đạo được vận dụng theo pháp luật tại Điều 94 của Luật này .

Điều 94. Xác định cha, mẹ trong trường hợp mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
Con sinh ra trong trường hợp mang thai hộ vì mục đích nhân đạo là con chung của vợ chồng nhờ mang thai hộ kể từ thời điểm con được sinh ra.

Điều 95. Điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo

1. Việc mang thai hộ vì mục tiêu nhân đạo phải được thực thi trên cơ sở tự nguyện của những bên và được lập thành văn bản .2. Vợ chồng có quyền nhờ người mang thai hộ khi có đủ những điều kiện kèm theo sau đây :a ) Có xác nhận của tổ chức triển khai y tế có thẩm quyền về việc người vợ không hề mang thai và sinh con ngay cả khi vận dụng kỹ thuật tương hỗ sinh sản ;b ) Vợ chồng đang không có con chung ;c ) Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm ý .3. Người được nhờ mang thai hộ phải có đủ những điều kiện kèm theo sau đây :a ) Là người thân thích cùng hàng của bên vợ hoặc bên chồng nhờ mang thai hộ ;b ) Đã từng sinh con và chỉ được mang thai hộ một lần ;c ) Ở độ tuổi tương thích và có xác nhận của tổ chức triển khai y tế có thẩm quyền về năng lực mang thai hộ ;d ) Trường hợp người phụ nữ mang thai hộ có chồng thì phải có sự chấp thuận đồng ý bằng văn bản của người chồng ;đ ) Đã được tư vấn về y tế, pháp lý, tâm ý .4. Việc mang thai hộ vì mục tiêu nhân đạo không được trái với lao lý của pháp lý về sinh con bằng kỹ thuật tương hỗ sinh sản .5. nhà nước lao lý cụ thể Điều này .

Điều 96. Thỏa thuận về mang thai hộ vì mục đích nhân đạo

1. Thỏa thuận về mang thai hộ vì mục tiêu nhân đạo giữa vợ chồng nhờ mang thai hộ ( sau đây gọi là bên nhờ mang thai hộ ) và vợ chồng người mang thai hộ ( sau đây gọi là bên mang thai hộ ) phải có những nội dung cơ bản sau đây :a ) tin tức không thiếu về bên nhờ mang thai hộ và bên mang thai hộ theo những điều kiện kèm theo có tương quan lao lý tại Điều 95 của Luật này ;b ) Cam kết thực thi những quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm lao lý tại Điều 97 và Điều 98 của Luật này ;c ) Việc xử lý hậu quả trong trường hợp có tai biến sản khoa ; tương hỗ để bảo vệ sức khỏe thể chất sinh sản cho người mang thai hộ trong thời hạn mang thai và sinh con, việc nhận con của bên nhờ mang thai hộ, quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của hai bên so với con trong trường hợp con chưa được giao cho bên nhờ mang thai hộ và những quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm khác có tương quan ;d ) Trách nhiệm dân sự trong trường hợp một hoặc cả hai bên vi phạm cam kết theo thỏa thuận hợp tác .

2. Thỏa thuận về việc mang thai hộ phải được lập thành văn bản có công chứng. Trong trường hợp vợ chồng bên nhờ mang thai hộ ủy quyền cho nhau hoặc vợ chồng bên mang thai hộ ủy quyền cho nhau về việc thỏa thuận thì việc ủy quyền phải lập thành văn bản có công chứng. Việc ủy quyền cho người thứ ba không có giá trị pháp lý.
 Trong trường hợp thỏa thuận về mang thai hộ giữa bên mang thai hộ và bên nhờ mang thai hộ được lập cùng với thỏa thuận giữa họ với cơ sở y tế thực hiện việc sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản thì thỏa thuận này phải có xác nhận của người có thẩm quyền của cơ sở y tế này.

Điều 97. Quyền, nghĩa vụ của bên mang thai hộ vì mục đích nhân đạo

1. Người mang thai hộ, chồng của người mang thai hộ có quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm như cha mẹ trong việc chăm nom sức khỏe thể chất sinh sản và chăm nom, nuôi dưỡng con cho đến thời gian giao đứa trẻ cho bên nhờ mang thai hộ ; phải giao đứa trẻ cho bên nhờ mang thai hộ .2. Người mang thai hộ phải tuân thủ pháp luật về thăm khám, những quy trình tiến độ sàng lọc để phát hiện, điều trị những không bình thường, dị tật của bào thai theo pháp luật của Bộ Y tế .3. Người mang thai hộ được hưởng chính sách thai sản theo pháp luật của pháp lý về lao động và bảo hiểm xã hội cho đến thời gian giao đứa trẻ cho bên nhờ mang thai hộ. Trong trường hợp kể từ ngày sinh đến thời gian giao đứa trẻ mà thời hạn hưởng chính sách thai sản chưa đủ 60 ngày thì người mang thai hộ vẫn được hưởng chính sách thai sản cho đến khi đủ 60 ngày. Việc sinh con do mang thai hộ không tính vào số con theo chủ trương dân số và kế hoạch hóa gia đình .

4. Bên mang thai hộ có quyền yêu cầu bên nhờ mang thai hộ thực hiện việc hỗ trợ, chăm sóc sức khỏe sinh sản.
 Trong trường hợp vì lý do tính mạng, sức khỏe của mình hoặc sự phát triển của thai nhi, người mang thai hộ có quyền quyết định về số lượng bào thai, việc tiếp tục hay không tiếp tục mang thai phù hợp với quy định của pháp luật về chăm sóc sức khỏe sinh sản và sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.

5. Trong trường hợp bên nhờ mang thai hộ khước từ nhận con thì bên mang thai hộ có quyền nhu yếu Tòa án buộc bên nhờ mang thai hộ nhận con .

Điều 98. Quyền, nghĩa vụ của bên nhờ mang thai hộ vì mục đích nhân đạo

1. Bên nhờ mang thai hộ có nghĩa vụ và trách nhiệm chi trả những ngân sách trong thực tiễn để bảo vệ việc chăm nom sức khỏe thể chất sinh sản theo lao lý của Bộ Y tế .2. Quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của bên nhờ mang thai hộ vì mục tiêu nhân đạo so với con phát sinh kể từ thời gian con được sinh ra. Người mẹ nhờ mang thai hộ được hưởng chính sách thai sản theo lao lý của pháp lý về lao động và bảo hiểm xã hội từ thời gian nhận con cho đến khi con đủ 06 tháng tuổi .3. Bên nhờ mang thai hộ không được khước từ nhận con. Trong trường hợp bên nhờ mang thai hộ chậm nhận con hoặc vi phạm nghĩa vụ và trách nhiệm về nuôi dưỡng, chăm nom con thì phải có nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng cho con theo lao lý của Luật này và bị giải quyết và xử lý theo lao lý của pháp lý có tương quan ; nếu gây thiệt hại cho bên mang thai hộ thì phải bồi thường. Trong trường hợp bên nhờ mang thai hộ chết thì con được hưởng thừa kế theo pháp luật của pháp lý so với di sản của bên nhờ mang thai hộ .4. Giữa con sinh ra từ việc mang thai hộ với những thành viên khác của gia đình bên nhờ mang thai hộ có những quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm theo pháp luật của Luật này, Bộ luật dân sự và luật khác có tương quan .5. Trong trường hợp bên mang thai hộ khước từ giao con thì bên nhờ mang thai hộ có quyền nhu yếu Tòa án buộc bên mang thai hộ giao con .

Điều 99. Giải quyết tranh chấp liên quan đến việc sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, mang thai hộ vì mục đích nhân đạo

1. Tòa án là cơ quan có thẩm quyền xử lý tranh chấp về sinh con bằng kỹ thuật tương hỗ sinh sản, mang thai hộ .2. Trong trường hợp chưa giao đứa trẻ mà cả hai vợ chồng bên nhờ mang thai hộ chết hoặc mất năng lượng hành vi dân sự thì bên mang thai hộ có quyền nhận nuôi đứa trẻ ; nếu bên mang thai hộ không nhận nuôi đứa trẻ thì việc giám hộ và cấp dưỡng so với đứa trẻ được triển khai theo lao lý của Luật này và Bộ luật dân sự .

Điều 100. Xử lý hành vi vi phạm về sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và mang thai hộ
Các bên trong quan hệ sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, mang thai hộ vi phạm điều kiện, quyền, nghĩa vụ được quy định tại Luật này thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý theo trách nhiệm dân sự, hành chính, hình sự.

Điều 101. Thẩm quyền giải quyết việc xác định cha, mẹ, con

1. Cơ quan ĐK hộ tịch có thẩm quyền xác lập cha, mẹ, con theo lao lý của pháp lý về hộ tịch trong trường hợp không có tranh chấp .

2. Tòa án có thẩm quyền giải quyết việc xác định cha, mẹ, con trong trường hợp có tranh chấp hoặc người được yêu cầu xác định là cha, mẹ, con đã chết và trường hợp quy định tại Điều 92 của Luật này.
Quyết định của Tòa án về xác định cha, mẹ, con phải được gửi cho cơ quan đăng ký hộ tịch để ghi chú theo quy định của pháp luật về hộ tịch; các bên trong quan hệ xác định cha, mẹ, con; cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự.

Điều 102. Người có quyền yêu cầu xác định cha, mẹ, con

1. Cha, mẹ, con đã thành niên không bị mất năng lượng hành vi dân sự có quyền nhu yếu cơ quan ĐK hộ tịch xác lập con, cha, mẹ cho mình trong trường hợp được lao lý tại khoản 1 Điều 101 của Luật này .2. Cha, mẹ, con, theo lao lý của pháp lý về tố tụng dân sự, có quyền nhu yếu Tòa án xác lập con, cha, mẹ cho mình trong trường hợp được pháp luật tại khoản 2 Điều 101 của Luật này .3. Cá nhân, cơ quan, tổ chức triển khai sau đây, theo lao lý của pháp lý về tố tụng dân sự, có quyền nhu yếu Tòa án xác lập cha, mẹ cho con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự ; xác lập con cho cha, mẹ chưa thành niên hoặc mất năng lượng hành vi dân sự trong những trường hợp được lao lý tại khoản 2 Điều 101 của Luật này :a ) Cha, mẹ, con, người giám hộ ;b ) Cơ quan quản trị nhà nước về gia đình ;c ) Cơ quan quản trị nhà nước về trẻ nhỏ ;d ) Hội liên hiệp phụ nữ .

CHƯƠNG VI
QUAN HỆ GIỮA CÁC THÀNH VIÊN KHÁC CỦA GIA ĐÌNH

Điều 103. Quyền, nghĩa vụ giữa các thành viên khác của gia đình

1. Các thành viên gia đình có quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm chăm sóc, chăm nom, trợ giúp, tôn trọng nhau. Quyền, quyền lợi hợp pháp về nhân thân và gia tài của những thành viên gia đình pháp luật tại Luật này, Bộ luật dân sự và những luật khác có tương quan được pháp lý bảo vệ .2. Trong trường hợp sống chung thì những thành viên gia đình có nghĩa vụ và trách nhiệm tham gia việc làm gia đình, lao động tạo thu nhập ; góp phần sức lực lao động, tiền hoặc gia tài khác để duy trì đời sống chung của gia đình tương thích với năng lực thực tiễn của mình .3. Nhà nước có chủ trương tạo điều kiện kèm theo để những thế hệ trong gia đình chăm sóc, chăm nom, giúp sức nhau nhằm mục đích giữ gìn và phát huy truyền thống cuội nguồn tốt đẹp của gia đình Nước Ta ; khuyến khích những cá thể, tổ chức triển khai trong xã hội cùng tham gia vào việc giữ gìn, phát huy truyền thống lịch sử tốt đẹp của gia đình Nước Ta .

Điều 104. Quyền, nghĩa vụ của ông bà nội, ông bà ngoại và cháu

1. Ông bà nội, ông bà ngoại có quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm trông nom, chăm nom, giáo dục cháu, sống mẫu mực và nêu gương tốt cho con cháu ; trường hợp cháu chưa thành niên, cháu đã thành niên mất năng lượng hành vi dân sự hoặc không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình mà không có người nuôi dưỡng theo lao lý tại Điều 105 của Luật này thì ông bà nội, ông bà ngoại có nghĩa vụ và trách nhiệm nuôi dưỡng cháu .2. Cháu có nghĩa vụ và trách nhiệm kính trọng, chăm nom, phụng dưỡng ông bà nội, ông bà ngoại ; trường hợp ông bà nội, ông bà ngoại không có con để nuôi dưỡng mình thì cháu đã thành niên có nghĩa vụ và trách nhiệm nuôi dưỡng .

Điều 105. Quyền, nghĩa vụ của anh, chị, em
Anh, chị, em có quyền, nghĩa vụ thương yêu, chăm sóc, giúp đỡ nhau; có quyền, nghĩa vụ nuôi dưỡng nhau trong trường hợp không còn cha mẹ hoặc cha mẹ không có điều kiện trông nom, nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục con.

Điều 106. Quyền, nghĩa vụ của cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột
Cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột có quyền, nghĩa vụ thương yêu, chăm sóc, giúp đỡ nhau; có quyền, nghĩa vụ nuôi dưỡng nhau trong trường hợp người cần được nuôi dưỡng không còn cha, mẹ, con và những người được quy định tại Điều 104 và Điều 105 của Luật này hoặc còn nhưng những người này không có điều kiện để thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng.

CHƯƠNG VII
CẤP DƯỠNG

Điều 107. Nghĩa vụ cấp dưỡng

1. Nghĩa vụ cấp dưỡng được thực hiện giữa cha, mẹ và con; giữa anh, chị, em với nhau; giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu; giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột; giữa vợ và chồng theo quy định của Luật này.
Nghĩa vụ cấp dưỡng không thể thay thế bằng nghĩa vụ khác và không thể chuyển giao cho người khác.

2. Trong trường hợp người có nghĩa vụ và trách nhiệm nuôi dưỡng trốn tránh nghĩa vụ và trách nhiệm thì theo nhu yếu của cá thể, cơ quan, tổ chức triển khai được pháp luật tại Điều 119 của Luật này, Tòa án buộc người đó phải thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng theo lao lý của Luật này .

Điều 108. Một người cấp dưỡng cho nhiều người
Trong trường hợp một người có nghĩa vụ cấp dưỡng cho nhiều người thì người cấp dưỡng và những người được cấp dưỡng thỏa thuận với nhau về phương thức và mức cấp dưỡng phù hợp với thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và nhu cầu thiết yếu của những người được cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.

Điều 109. Nhiều người cùng cấp dưỡng cho một người hoặc cho nhiều người
Trong trường hợp nhiều người cùng có nghĩa vụ cấp dưỡng cho một người hoặc cho nhiều người thì những người này thỏa thuận với nhau về phương thức và mức đóng góp phù hợp với thu nhập, khả năng thực tế của mỗi người và nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.

Điều 110. Nghĩa vụ cấp dưỡng của cha, mẹ đối với con
Cha, mẹ có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên, con đã thành niên không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình trong trường hợp không sống chung với con hoặc sống chung với con nhưng vi phạm nghĩa vụ nuôi dưỡng con.

Điều 111. Nghĩa vụ cấp dưỡng của con đối với cha, mẹ
Con đã thành niên không sống chung với cha, mẹ có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cha, mẹ trong trường hợp cha, mẹ không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

Điều 112. Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa anh, chị, em
Trong trường hợp không còn cha mẹ hoặc cha mẹ không có khả năng lao động và không có tài sản để cấp dưỡng cho con thì anh, chị đã thành niên không sống chung với em có nghĩa vụ cấp dưỡng cho em chưa thành niên không có tài sản để tự nuôi mình hoặc em đã thành niên không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình; em đã thành niên không sống chung với anh, chị có nghĩa vụ cấp dưỡng cho anh, chị không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

Điều 113. Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu

1. Ông bà nội, ông bà ngoại không sống chung với cháu có nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng cho cháu trong trường hợp cháu chưa thành niên hoặc cháu đã thành niên không có năng lực lao động, không có gia tài để tự nuôi mình và không có người cấp dưỡng theo pháp luật tại Điều 112 của Luật này .2. Cháu đã thành niên không sống chung với ông bà nội, ông bà ngoại có nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng cho ông bà nội, ông bà ngoại trong trường hợp ông bà không có năng lực lao động, không có gia tài để tự nuôi mình và không có người khác cấp dưỡng theo lao lý của Luật này .

Điều 114. Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột

1. Cô, dì, chú, cậu, bác ruột không sống chung với cháu ruột có nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng cho cháu trong trường hợp cháu chưa thành niên hoặc cháu đã thành niên không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình mà không có người khác cấp dưỡng theo pháp luật của Luật này .2. Cháu đã thành niên không sống chung với cô, dì, chú, cậu, bác ruột có nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng cho cô, dì, chú, cậu, bác ruột trong trường hợp người cần được cấp dưỡng không có năng lực lao động và không có gia tài để tự nuôi mình mà không có người khác cấp dưỡng theo pháp luật của Luật này .

Điều 115. Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa vợ và chồng khi ly hôn
Khi ly hôn nếu bên khó khăn, túng thiếu có yêu cầu cấp dưỡng mà có lý do chính đáng thì bên kia có nghĩa vụ cấp dưỡng theo khả năng của mình.

Điều 116. Mức cấp dưỡng

1. Mức cấp dưỡng do người có nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng và người được cấp dưỡng hoặc người giám hộ của người đó thỏa thuận hợp tác địa thế căn cứ vào thu nhập, năng lực thực tiễn của người có nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng và nhu yếu thiết yếu của người được cấp dưỡng ; nếu không thỏa thuận hợp tác được thì nhu yếu Tòa án xử lý .2. Khi có nguyên do chính đáng, mức cấp dưỡng hoàn toàn có thể biến hóa. Việc biến hóa mức cấp dưỡng do những bên thỏa thuận hợp tác ; nếu không thỏa thuận hợp tác được thì nhu yếu Tòa án xử lý .

Điều 117. Phương thức cấp dưỡng
Việc cấp dưỡng có thể được thực hiện định kỳ hàng tháng, hàng quý, nửa năm, hàng năm hoặc một lần.
Các bên có thể thỏa thuận thay đổi phương thức cấp dưỡng, tạm ngừng cấp dưỡng trong trường hợp người có nghĩa vụ cấp dưỡng lâm vào tình trạng khó khăn về kinh tế mà không có khả năng thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.

Điều 118. Chấm dứt nghĩa vụ cấp dưỡng
Nghĩa vụ cấp dưỡng chấm dứt trong các trường hợp sau đây:

1. Người được cấp dưỡng đã thành niên và có năng lực lao động hoặc có gia tài để tự nuôi mình ;2. Người được cấp dưỡng được nhận làm con nuôi ;3. Người cấp dưỡng đã trực tiếp nuôi dưỡng người được cấp dưỡng ;4. Người cấp dưỡng hoặc người được cấp dưỡng chết ;5. Bên được cấp dưỡng sau khi ly hôn đã kết hôn ;6. Trường hợp khác theo pháp luật của luật .

Điều 119. Người có quyền yêu cầu thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng

1. Người được cấp dưỡng, cha, mẹ hoặc người giám hộ của người đó, theo lao lý của pháp lý về tố tụng dân sự, có quyền nhu yếu Tòa án buộc người không tự nguyện triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng phải triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm đó .2. Cá nhân, cơ quan, tổ chức triển khai sau đây, theo pháp luật của pháp lý về tố tụng dân sự, có quyền nhu yếu Tòa án buộc người không tự nguyện thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng phải thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm đó :a ) Người thân thích ;b ) Cơ quan quản trị nhà nước về gia đình ;c ) Cơ quan quản trị nhà nước về trẻ nhỏ ;d ) Hội liên hiệp phụ nữ .3. Cá nhân, cơ quan, tổ chức triển khai khác khi phát hiện hành vi trốn tránh triển khai nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng có quyền ý kiến đề nghị cơ quan, tổ chức triển khai lao lý tại những điểm b, c và d khoản 2 Điều này nhu yếu Tòa án buộc người không tự nguyện thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm cấp dưỡng phải thực thi nghĩa vụ và trách nhiệm đó .

Điều 120. Khuyến khích việc trợ giúp của tổ chức, cá nhân
Nhà nước và xã hội khuyến khích tổ chức, cá nhân trợ giúp bằng tiền hoặc tài sản khác cho gia đình, cá nhân có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, túng thiếu.

CHƯƠNG VIII
QUAN HỆ HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH CÓ YẾU TỐ NƯỚC NGOÀI

Điều 121. Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên trong quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài

1. Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố quốc tế được tôn trọng và bảo vệ tương thích với những lao lý của pháp lý Nước Ta và điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên .2. Trong quan hệ hôn nhân và gia đình với công dân Nước Ta, người quốc tế tại Nước Ta có những quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm như công dân Nước Ta, trừ trường hợp pháp lý Nước Ta có lao lý khác .3. Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bảo lãnh quyền, quyền lợi hợp pháp của công dân Nước Ta ở quốc tế trong quan hệ hôn nhân và gia đình tương thích với pháp lý Nước Ta, pháp lý của nước thường trực, pháp lý và tập quán quốc tế .4. nhà nước lao lý chi tiết cụ thể việc xử lý quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố quốc tế nhằm mục đích bảo vệ quyền, quyền lợi hợp pháp của những bên và bảo vệ thực thi pháp luật tại khoản 2 Điều 5 của Luật này .

Điều 122. Áp dụng pháp luật đối với quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài

1. Các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được áp dụng đối với quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài, trừ trường hợp Luật này có quy định khác.
Trong trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác với quy định của Luật này thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó.

2. Trong trường hợp Luật này, các văn bản pháp luật khác của Việt Nam có dẫn chiếu về việc áp dụng pháp luật nước ngoài thì pháp luật nước ngoài được áp dụng, nếu việc áp dụng đó không trái với các nguyên tắc cơ bản được quy định tại Điều 2 của Luật này.
Trong trường hợp pháp luật nước ngoài dẫn chiếu trở lại pháp luật Việt Nam thì áp dụng pháp luật về hôn nhân và gia đình Việt Nam.

3. Trong trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có dẫn chiếu về việc vận dụng pháp lý quốc tế thì pháp lý quốc tế được vận dụng .

Điều 123. Thẩm quyền giải quyết các vụ việc hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài

1. Thẩm quyền ĐK hộ tịch tương quan đến những quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố quốc tế được triển khai theo lao lý của pháp lý về hộ tịch .2. Thẩm quyền xử lý những vấn đề hôn nhân và gia đình có yếu tố quốc tế tại Tòa án được triển khai theo pháp luật của Bộ luật tố tụng dân sự .3. Tòa án nhân dân cấp huyện nơi cư trú của công dân Nước Ta hủy việc kết hôn trái pháp lý, xử lý việc ly hôn, những tranh chấp về quyền và nghĩa vụ và trách nhiệm của vợ chồng, cha mẹ và con, về nhận cha, mẹ, con, nuôi con nuôi và giám hộ giữa công dân Nước Ta cư trú ở khu vực biên giới với công dân của nước láng giềng cùng cư trú ở khu vực biên giới với Nước Ta theo pháp luật của Luật này và những pháp luật khác của pháp lý Nước Ta .

Điều 124. Hợp pháp hoá lãnh sự giấy tờ, tài liệu về hôn nhân và gia đình
Giấy tờ do cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài lập, cấp hoặc xác nhận để sử dụng giải quyết các vụ việc hôn nhân và gia đình thì phải được hợp pháp hoá lãnh sự, trừ trường hợp được miễn hợp pháp hóa lãnh sự theo điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên hoặc theo nguyên tắc có đi có lại.

Điều 125. Công nhận, ghi chú bản án, quyết định của Tòa án, cơ quan có thẩm quyền của nước ngoài về hôn nhân và gia đình

1. Việc công nhận bản án, quyết định hành động về hôn nhân và gia đình của Tòa án quốc tế có nhu yếu thi hành tại Nước Ta được thực thi theo lao lý của Bộ luật tố tụng dân sự .2. nhà nước pháp luật việc ghi vào sổ hộ tịch những việc về hôn nhân và gia đình theo bản án, quyết định hành động của Tòa án quốc tế mà không có nhu yếu thi hành tại Nước Ta hoặc không có đơn nhu yếu không công nhận tại Nước Ta ; quyết định hành động về hôn nhân và gia đình của cơ quan khác có thẩm quyền của quốc tế .

Điều 126. Kết hôn có yếu tố nước ngoài

1. Trong việc kết hôn giữa công dân Nước Ta với người quốc tế, mỗi bên phải tuân theo pháp lý của nước mình về điều kiện kèm theo kết hôn ; nếu việc kết hôn được tiến hành tại cơ quan nhà nước có thẩm quyền của Nước Ta thì người quốc tế còn phải tuân theo những lao lý của Luật này về điều kiện kèm theo kết hôn .2. Việc kết hôn giữa những người quốc tế thường trú ở Nước Ta tại cơ quan có thẩm quyền của Nước Ta phải tuân theo những pháp luật của Luật này về điều kiện kèm theo kết hôn .

Điều 127. Ly hôn có yếu tố nước ngoài

1. Việc ly hôn giữa công dân Nước Ta với người quốc tế, giữa người quốc tế với nhau thường trú ở Nước Ta được xử lý tại cơ quan có thẩm quyền của Nước Ta theo lao lý của Luật này .2. Trong trường hợp bên là công dân Nước Ta không thường trú ở Nước Ta vào thời gian nhu yếu ly hôn thì việc ly hôn được xử lý theo pháp lý của nước nơi thường trú chung của vợ chồng ; nếu họ không có nơi thường trú chung thì xử lý theo pháp lý Nước Ta .3. Việc xử lý gia tài là ở quốc tế khi ly hôn tuân theo pháp lý của nước nơi có đó .

Điều 128. Xác định cha, mẹ, con có yếu tố nước ngoài

1. Cơ quan ĐK hộ tịch Nước Ta có thẩm quyền xử lý việc xác lập cha, mẹ, con mà không có tranh chấp giữa công dân Nước Ta với người quốc tế, giữa công dân Nước Ta với nhau mà tối thiểu một bên định cư ở quốc tế, giữa người quốc tế với nhau mà tối thiểu một bên thường trú tại Nước Ta theo pháp luật của pháp lý về hộ tịch .2. Tòa án có thẩm quyền của Nước Ta xử lý việc xác lập cha, mẹ, con có yếu tố quốc tế so với trường hợp lao lý tại khoản 2 Điều 88, Điều 89, Điều 90, khoản 1, khoản 5 Điều 97, khoản 3, khoản 5 Điều 98 và Điều 99 của Luật này ; những trường hợp khác có tranh chấp .

Điều 129. Nghĩa vụ cấp dưỡng có yếu tố nước ngoài

1. Nghĩa vụ cấp dưỡng tuân theo pháp lý của nước nơi người nhu yếu cấp dưỡng cư trú. Trường hợp người nhu yếu cấp dưỡng không có nơi cư trú tại Nước Ta thì vận dụng pháp lý của nước nơi người nhu yếu cấp dưỡng là công dân .2. Cơ quan có thẩm quyền xử lý đơn nhu yếu cấp dưỡng của người pháp luật tại khoản 1 Điều này là cơ quan của nước nơi người nhu yếu cấp dưỡng cư trú .

Điều 130. Áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận; giải quyết hậu quả của việc nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài
Trong trường hợp có yêu cầu giải quyết việc áp dụng chế độ tài sản của vợ chồng theo thỏa thuận; quan hệ nam, nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không đăng ký kết hôn có yếu tố nước ngoài thì cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam áp dụng các quy định của Luật này và các luật khác có liên quan của Việt Nam để giải quyết.

CHƯƠNG IX
ĐIỀU KHOẢN THI HÀNH

Điều 131. Điều khoản chuyển tiếp

1. Quan hệ hôn nhân và gia đình được xác lập trước ngày Luật này có hiệu lực thực thi hiện hành thì vận dụng pháp lý về hôn nhân và gia đình tại thời gian xác lập để xử lý .2. Đối với vấn đề về hôn nhân và gia đình do Tòa án thụ lý trước ngày Luật này có hiệu lực hiện hành mà chưa xử lý thì vận dụng thủ tục theo lao lý của Luật này .3. Không vận dụng Luật này để kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm so với vấn đề mà Tòa án đã xử lý theo pháp luật của pháp lý về hôn nhân và gia đình trước ngày Luật này có hiệu lực hiện hành .

Điều 132. Hiệu lực thi hành
Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2015.
Luật hôn nhân và gia đình số 22/2000/QH10 hết hiệu lực kể từ ngày Luật này có hiệu lực.

Điều 133. Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Chính phủ quy định chi tiết các điều, khoản được giao trong Luật. Tòa án nhân dân tối cao chủ trì phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ Tư pháp hướng dẫn thi hành các điều, khoản được giao trong Luật. Luật này đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 19 tháng 6 năm 2014.

Source: https://suanha.org
Category : Gia Đình