Trong sản xuất tư bản chủ nghĩa, tồn tại hai loại cạnh tranh là: cạnh tranh trong nội bộ ngành và cạnh tranh giữa các ngành.
Bạn đang đọc: “>Lợi nhuận bình quân và giá cả sản xuất>
Cạnh tranh trong nội bộ ngành là sự cạnh tranh đối đầu giữa những xí nghiệp sản xuất trong cùng một ngành, cùng sản xuất ra một loại sản phẩm & hàng hóa nhằm mục đích giành giật những điều kiện kèm theo thuận tiện trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm & hàng hóa có lợi hơn để thu doanh thu siêu ngạch .
Biện pháp cạnh tranh đối đầu : những nhà tư bản liên tục nâng cấp cải tiến kỹ thuật, nâng cao hiệu suất lao động, làm cho giá trị riêng biệt của sản phẩm & hàng hóa nhà máy sản xuất sản xuất ra thấp hơn giá trị xã hội của sản phẩm & hàng hóa đó để thu được doanh thu siêu ngạch .
Kết quả của cạnh tranh đối đầu nội bộ ngành là hình thành nên giá trị xã hội ( giá tri thị trường ) của từng loại sản phẩm & hàng hóa. Điều kiện sản xuất trung bình trong một ngành đổi khác do kỹ thuật sản xuất tăng trưởng, hiệu suất lao động tăng lên, giá trị xã hội ( giá trị thị trường ) của sản phẩm & hàng hóa giảm xuống .
Như đã biết, trong những đơn vị chức năng sản xuất khác nhau, do điều kiện kèm theo sản xuất ( điều kiện kèm theo kỹ thuật, tổ chức triển khai sản xuất, trình độ kinh nghiệm tay nghề công nhân … ) khác nhau, cho nên vì thế sản phẩm & hàng hóa có giá trị riêng biệt khác nhau, nhưng trên thị trường những sản phẩm & hàng hóa phải bán theo giá trị xã hội – giá trị thị trường .
Theo C.Mác, “ Một mặt phải coi giá trị thị trường là giá trị trung bình của những sản phẩm & hàng hóa được sản xuất ra trong một khu vực sản xuất nào đó ; mặt khác, lại phải coi giá trị thị trường là giá trị riêng biệt của những sản phẩm & hàng hóa được sản xuất ra trong những điều kiện kèm theo trung bình của khu vực đó và chiếm một khối lượng lớn trong số những loại sản phẩm của khu vực này ” .
b ) Cạnh tranh giữa những ngành và sự hình thành doanh thu trung bình
Cạnh tranh giữa những ngành là sự cạnh tranh đối đầu giữa những ngành sản xuất khác nhau, nhằm mục đích mục tiêu tìm nơi góp vốn đầu tư có lợi hơn, tức là nơi có tỷ suất lợi nhuận cao hơn .
Biện pháp cạnh tranh đối đầu : tự do chuyển dời tư bản từ ngành này sang ngành khác, tức là phân phối tư bản ( c và v ) vào những ngành sản xuất khác nhau .
Kết quả của cuộc cạnh tranh đối đầu này là hình thành tỷ suất lợi nhuận trung bình, và giá trị sản phẩm & hàng hóa chuyển thành giá cả sản xuất .
Chúng ta đều biết, ở những ngành sản xuất có những điêu kiện tự nhiên, kinh tế tài chính, kỹ thuật và tổ chức triển khai quản trị khác nhau, nên tỷ suất lợi nhuận khác nhau .
Giả sử có ba ngành sản xuất khác nhau, tư bản của mỗi ngành đều bằng 100, tỷ suất giá trị thặng dư đều bằng 100 % vận tốc chu chuyển của tư bản ở những ngành đều như nhau. Nhưng do cấu trúc hữu cơ của tư bản ở từng ngành khác nhau, nên tỷ suất lợi nhuận khác nhau Ví dụ :
Ngành sản xuất |
Chí phí sản xuất |
m’ (%) |
Khối lượng (m) |
p’ (%) |
Cơ khí | 80 c + 20 v | 100 | 20 | 20 |
Dệt | 70 c + 30 v | 100 |
30 |
30 |
Da | 60 c + 40 v | 100 | 40 | 40 |
Như vậy, cùng một lượng tư bản góp vốn đầu tư, nhưng do cấu trúc ” hữu cơ khác nhau nên tỷ suất lợi nhuận khác nhau. Nhà tư bản ở ngành có tỷ suất, doanh thu thấp không hề bằng lòng, đứng yên trong khi những ngành khác có tỷ suất lợi nhuận cao hơn. Trong ví dụ trên, ngành da là ngành cỏ cấu trúc hữu cơ của tư bản thấp nhất nhưng tỷ suất lợi nhuận lại là cao nhất, ngược lại, ngành cơ khí, ngành có cấu trúc hữu cơ của tư bản cao nhất nhưng tỷ suất lợi nhuận lại thấp nhất. Vì vậy, tư bản ở ngành cơ khí, ngành dệt sẽ tự phát chuyển dời sang ngành da, làm cho sản phảm của ngành da nhiều lên ( cung lớn hơn cầu ), do đo giá cả sản phẩm & hàng hóa ở ngành da sẽ hạ xuống thấp hơn giá trị của nó, và tỷ suất lợi nhuận ngành này giảm xuống. Ngược lại, ngành cơ khí là ngành mà cả xã hội đều muốn tránh mặt vì tỷ suất lợi nhuận thấp nhất nên loại sản phẩm của ngành cơ khí sẽ giảm đi ( cung thấp hơn cầu ), nên giá cả sẽ cao hơn giá trị, và do đó tỷ suất lợi nhuận ở ngành cơ khí sẽ tăng lên. Như vậy, do hiện tượng kỳ lạ chuyển dời tư bản từ ngành này sang ngành khác, làm cho ngành có cung ( sản phẩm & hàng hóa ) lớn hơn cầu ( sản phẩm & hàng hóa ) thì giá cả giảm xuống, còn ngành có cầu ( sản phẩm & hàng hóa ) lớn hơn cung ( sản phẩm & hàng hóa ) thì giá cả tăng lên. Sự tự do vận động và di chuyển tư bản từ ngành này sang ngành khác làm đổi khác cả tỷ suất lợi nhuận riêng biệt vốn có của những ngành. Sự tự do chuyển dời tư bản này chỉ tạm dừng lại khi tỷ suất lợi nhuận ở tổng thể những ngành đều giao động bằng nhau. Kết quả là hình thành nên tỷ suất lợi nhuận trung bình .
Tỷ suất lợi nhuận trung bình là tỷ số tính theo Tỷ Lệ giữa tổng giá trị thặng dư và tổng số tư bản xã hội góp vốn đầu tư vào những ngành của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa, ký hiệu là \ ( \ overline { p ‘ } \ )\ ( \ overline { p ‘ } = \ dfrac { { \ sum m } } { { \ sum { \ left ( { c + v } \ right ) } } } \ times 100 \ left ( \ % \ right ) \ )Theo ví dụ trên thì :\ ( \ overline { p ‘ } = \ dfrac { { 90 } } { { 300 } } \ times 100 \ left ( \ % \ right ) = 30 \ % \ )C.Mác cho rằng : Những tỷ suất lợi nhuận hình thành trong những ngành sản xuất khác nhau, lúc đầu rất khác nhau. Do tác động ảnh hưởng của cạnh tranh đối đầu, những tỷ suất lợi nhuận khác nhau đó san bằng cho thành tỷ suất lợi nhuận chung, đó là số lượng trung bình của tổng thể những tỷ suất lợi nhuận khác nhau .Khi hình thành tỷ suất lợi nhuận trung bình thì lượng doanh thu của tư bản ở những ngành sàn xuất khác nhau đều tính theo tỷ suất lợi nhuận trung bình, và do đó, nếu lượng tư bản ứng ra bằng nhau, dù góp vốn đầu tư vào ngành nào cũng đều thu được doanh thu bằng nhau, gọi là doanh thu trung bình .Vậy, doanh thu trung bình là so doanh thu bằng nhau của những tư bản bằng nhau, đầu rư vào những ngành khác nhau, bất kể cấu trúc hữu cơ của tư bản như thế nào, ký hiệu là \ ( \ overline { p } \ )
\ ( \ overline p = \ overline { p ‘ } \ times k \ )Theo ví dụ trên thì doanh thu trung bình của cả ba ngành đều tính được như sau :\ ( \ overline p = 30 \ % \ times 100 = 30 \ )Như vậy, trong tiến trình cạnh tranh đối đầu tự do của chủ nghĩa tư bản, giá trị thặng dư bộc lộ thành lợi nhuận trung bình và quy luật giá trị thặng dư cũng bộc lộ thành quy luật doanh thu trung bình .Sự hình thành tỷ suất lợi nhuận trung bình và doanh thu trung bình đã che giấu hơn nữa thực ra bóc lột của chủ nghĩa tư bản. Sự hình thành tỷ suất lợi nhuận trung bình \ ( \ overline { p ‘ } \ ) và doanh thu trung bình \ ( \ overline { p } \ )góp thêm phần vào điều tiết nền kinh tế tài chính, chứ không làm chấm hết quy trình cạnh tranh đối đầu trong xã hội tư bản, trái lại cạnh tranh đối đầu vẫn tiếp nối .c ) Sự chuyển hóa của giá trị sản phẩm & hàng hóa thành giá cả sản xuấtCùng với sự hình thành tỷ suất lợi nhuận trung bình và doanh thu trung bình thì giá trị sản phẩm & hàng hóa chuyển hóa thành giá cả sản xuất .Giá cả sản xuất bằng chi phí sản xuất cộng với doanh thu trung bình .Giá cả sản xuất = \ ( k + \ overline p \ )
Tiền đề của giá cả sản xuất là sự hình thành tỷ suất lợi nhuận trung bình. Điều kiện để giá trị sản phẩm & hàng hóa quy đổi thành giá cả sản xuất gồm có : đại công nghiệp cơ khí tư bản chủ nghĩa tăng trưởng : sự liên hệ thoáng đãng giữa những ngành sản xuất ; quan hệ tín dụng thanh toán tăng trưởng, tư bản tự do chuyển dời từ ngành này sang ngành khác .Trong sản xuất hàng hóa giản đơn thì giá cả sản phẩm & hàng hóa xoay quanh giá trị sản phẩm & hàng hóa. Giờ đây, giá cả sản phẩm & hàng hóa sẽ xoay quanh giá cả sản xuất. Xét về mặt lượng, ở mỗi ngành, giá cả sản xuất và giá trịhàng hóa có thế không bằng nhau, nhưng đứng trên khoanh vùng phạm vi toàn xã hội thì tổng giá cả sản xuất luôn bằng tổng giá trị sản phẩm & hàng hóa. Trong mối quan hệ này thì giá trị vẫn là cơ sở, là nội dung bên trong giá cả sản xuất ; giá cả sản xuất là cơ sở của giá cả thị trường, và giá cả thị trường xoay quanh giá cả sản xuất .Quá trình hình thành doanh thu trung bình và giá cả sản xuất hoàn toàn có thể tóm tắt ở bảng sau đây :
Như vậy, trong giai đoạn cạnh tranh tự do của chủ nghĩa tư bản, khi giá trị thặng dư chuyển hóa thành lợi nhuận bình quân thì giá trị hàng hóa chuyển hóa thành giá cả sản xuất và quy luật giá trị cũng biểu hiện thành quy luật giá cả sản xuất.
Loigiaihay.com
Source: https://suanha.org
Category : Thị Trường