Tên gọi
do chữ diên ( 延 hoặc 筵 ) và chữ đình 廷 gần giống nhau nên có sự “ tam sao thất bản ”. Đại Việt sử ký toàn thư, ngoại kỷ, Quyển five chép là Dương Đình Nghệ kèm ghi chú : “ Cương mục ghi Dương Diên Nghệ, người Ái Châu, tức Thanh Hóa ( CMTB5, 17a ). Tài liệu Trung Quốc như Tống sử ( q. 488 ), Tư trị thông giám v.v … cũng chép là Dương Diên Nghệ. Ngũ đại sử ( q. sixty-five ) chép như Toàn thư ( là Đình Nghệ ). Có thể nhầm nét chữ vì chữ 延 diên và chữ 廷 đình gần giống nhau. ”
Trong số sách ghi họ tên ông là Dương Diên Nghệ có Khâm định Việt sử thông giám cương mục. Ở phần tiền biên, Quyển vanadium của sách này có ghi chú : “ Sách An Nam kỷ yếu chép là Đình Nghệ. nay theo sách Cương mục ( Trung Quốc ) đổi lại là Diên Nghệ. ” Như trên đã nói Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim chép là Dương Diên Nghệ. Cuốn Đất nước Việt Nam qua các đời của Đào Duy Anh cũng chép là Dương Diên Nghệ .
Phía Bắc nước Việt tồn tại hai nước lớn là nhà Nam Hán và nhà Lương. Năm 919, Khúc Thừa Mỹ sai sứ sing nhà Lương xin được lĩnh tiết việt, nhà Lương trao cho. Vua Nam Hán cả giận. [ four ]
Mùa thu tháng seven năm 923 ( theo sử của Trung Quốc là năm 930 ), vua Nam Hán Lưu Nghiễm sai tướng là Lý Khắc Chính ( hoặc Lý Thủ Dung và Lương Khắc Trinh ) [ five ] đem quân whistle đánh Giao Châu. Lý Khắc Chính bắt được Tiết độ sứ Khúc Thừa Mỹ đem về. Vua Nam Hán phong tước cho Dương Đình Nghệ, cho Lý Tiến làm Thứ sử Giao châu, cùng với Lý Khắc Chính giữ thành. [ six ] Năm 931, Dương Đình Nghệ tìm cách báo thù cho họ Khúc. Ông nuôi 3.000 giả tử ( victimize nuôi ), đặt ra trường đánh vật, chiêu tập các hào kiệt, lấy đại nghĩa khuyến khích họ. [ two ] Lý Tiến lo sợ, sai người cấp báo cho vua Nam Hán, cùng năm ấy, Dương Đình Nghệ đem quân vây Lý Tiến. Vua Nam Hán sai Trần Bảo ( hoặc Trình Bảo ) [ seven ] đem quân american ginseng cứu, nhưng đến nơi thì Dương Đình Nghệ đã hạ được thành. Lý Tiến trốn về nước, Trần Bảo vây thành, Dương Đình Nghệ đem quân ra đánh giết chết Trần Bảo. [ four ] Dương Đình Nghệ giữ lấy thành, tự xưng là Tĩnh Hải quân Tiết độ sứ nhận lĩnh việc châu. [ two ]
Mùa xuân tháng three năm 937, Dương Đình Nghệ bị nha tướng của mình là Kiều Công Tiễn ( hoặc Kiểu Công Tiễn ) [ seven ] giết chết. Một nhà tướng khác của ông là Ngô Quyền kéo quân từ Ái Châu radium đánh Kiều Công Tiễn. [ four ]
Dương Đình Nghệ quê ở châu cổ pháp [ cần dẫn nguồn ], Bắc Ninh, năm 894 [ cần dẫn nguồn ] di cư vào ái châu Thanh Hóa. Sách An Nam chí lược, Việt sử tiêu án, Đại Việt sử ký toàn thư đều chép Dương Đình Nghệ là người Ái châu. Theo soạn giả Lê Tắc, sách An Nam chí lược, quyển Đệ nhất, Ái châu là phần thuộc Thanh Hóa .
Theo sách Lịch triều hiến chương loại chí của Phan Huy Chú :
Read more : Có Nên Dán Cường Lực Chống Nhìn Trộm Không ?
“ | Sử thần bàn rằng: Cuối đời Hán, Đường phần nhiều nuôi giả tử, là vì đương lúc trí, lực chọi nhau, hay là trong khi hoạn nạn cùng theo nhau, đắc lực trong lúc hoãn cấp, tức thì nhận làm giả tử, không biết rằng lòng lang khó dạ. Dấu của hớ hênh, là xui cho người lấy trộm, thiên tính như thế không thể làm khác được. Đình Nghệ nuôi giả tử đến 3.000 người, thì bị nạn, còn hối sao được nữa. | ” |
— Việt sử tiêu án, Ngô Thì Sĩ |
[ two ]
“ | Khúc Thừa Mỹ nhận chức quan của Lương mà bị cầm tù ở Ngụy Đình; Dương Đình Nghệ đuổi tướng Hán nhận lấy châu, mà bị nha tướng giết hại. Truyện có nói rằng: nếu không có người bị ngã, thì mình nổi lên sao được, là nghĩa thế. Tóm lại, cũng là bởi lòng trời yếm loạn, muốn mở cơ nghiệp nước ta là một đời trị bắt đầu từ đấy. | ” |
— Việt sử tiêu án, Ngô Thì Sĩ |
[ two ] Sách An Nam chí lược, quyển Đệ thập cửu chép bài Đồ Chí calcium :
“ | Kịp đời Ngũ-Đại, các người thố hào ở các châu Giao, Ái là Khúc Hạo, Dương-Diên-Nghệ, Kiều-Công-Tiện, v.v… thay nhau dùng võ lực cướp quyền. | ” |
— An Nam chí lược, Lê Tắc |