Cách tính giá cả thị trường

Lợi nhuận bình quân và giá cả sản xuất Giáo trình kinh tế chính trị

1. Lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận

a ) Chi tiêu sản xuất tư bản chủ nghĩa

Nội dung chính Show

• Lợi nhuận bình quân và giá cả sản xuất Giáo trình kinh tế chính trị
• 1. Lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận
• b) Lợi nhuận
• c) Tỷ suất lợi nhuận
• 2. Sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân và giá cả sản xuất
• a) Cạnh tranh trong nội bộ ngành và sự hình thành giá trị thị trường
• b) Cạnh tranh giữa các ngành và sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân
• c) Sự hình thành giá cả sản xuất
• Video liên quan

Nếu gọi giá trị hàng hóa là W, thì W = c + v + m. Đó chính là những chi phí lao động thực tế của xã hội để sản xuất hàng hóa. Nhưng đối với nhà tư bản, để sản xuất hàng hóa, họ chỉ cần chi phí một lượng tư bản để mua tư liệu sản xuất (c) và mua sức lao động (v). Chi phí đó gọi là chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa, được ký hiệu là k.k = c + v

Vậy, chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa là phần giá trị bù lại giá cả của những tư liệu sản xuất và giá cả sức lao động đã tiêu dùng để sản xuất ra hàng hóa cho nhà tư bản.

Nếu dùng k để chỉ chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa thì công thức W = c + v + m sẽ chuyển hóa thành :W = k + m .Giữa chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa và giá trị hàng hóa có sự khác nhau cả về chất và về lượng .

Về chất, chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa chỉ là sự chi phí về tư bản; còn giá trị hàng hóa là sự chi phí thực tế của xã hội để sản xuất ra hàng hóa.

Ngân sách chi tiêu thực tiễn là ngân sách về lao động xã hội thiết yếu để sản xuất ra hànghóa .Về lượng, chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa luôn nhỏ hơn ngân sách trong thực tiễn, tức là giá trị của hàng hóa, vì rằng W = k + m thì k = W – m .Đối với nhà tư bản, chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa là số lượng giới hạn trong thực tiễn của lỗ lãi kinh doanh thương mại nên họ ra sức tiết kiệm ngân sách và chi phí chi phí sản xuất này bằng mọi cách .

b) Lợi nhuận

Do có sự chênh lệch giữa giá trị hàng hóa và chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa, nên sau khi bán hàng hóa theo đúng giá trị, nhà tư bản không riêng gì bù lại đủ số tiền đã ứng ra, mà còn thu được một số tiền lời ngang bằng m. Số tiềnlời này gọi là doanh thu, ký hiệu là p. Lợi nhuận là giá trị thặng dư khi được ý niệm là con đẻ của hàng loạt tư bản ứng ra, là tác dụng hoạt động giải trí của hàng loạt tư bản góp vốn đầu tư vào sản xuấtkinh doanh .

Công thức tính lợi nhuận: p = W- k. Công thức W = k + m chuyển thành W = k + p, có nghĩa là giá trị hàng hóa tư bản chủ nghĩa bằng chi phí sản xuất tư bản chủ nghĩa cộng với lợi nhuận.

Lợi nhuận là hình thức biến tướng của giá trị thặng dư, nó phản ánh rơi lệch thực chất bóc lột của chủ nghĩa tư bản. Cái khác nhau giữa bỏ m và p ở chỗ, khi nói m là hàm ý so sánh nó với v, còn khi nói p lại hàm ý so sánh với ( c + v ) ; p và m thường không bằng nhau, p hoàn toàn có thể cao hơn hoặc thấp hơn m, nhờ vào vào giá cả bán hàng hóa do quan hệ cung và cầu lao lý. Nhưng xét trên khoanh vùng phạm vi toàn xã hội, tổng số doanh thu luôn ngang bằng tổng số giá trị thặng dư .

c) Tỷ suất lợi nhuận

Khi giá trị thặng dư chuyển hóa thành doanh thu thì tỷ suất giá trị thặng dư chuyển hóa thành tỷ suất lợi nhuận .Về chất, tỷ suất giá trị thặng dư bộc lộ đúng mức độ bóc lột của nhà tưbản so với lao động. Còn tỷ suất lợi nhuận chỉ nói lên mức doanh lợi của việc góp vốn đầu tư tư bản .

Tỷ suất lợi nhuận chỉ cho các nhà đầu tư tư bản thấy đầu tư vào đâu thì có lợi hơn (ngành nào cóp lớn hơn). Do đó, tỷ suất lợi nhuận là mục tiêu cạnh tranh và là động lực thúc đẩy sự hoạt động của các nhà tư bản.

Tỷ suất lợi nhuận cao hay thấp tùy thuộc vào nhiều tác nhân như : tỷ suất giá trị thặng dư, cấu trúc hữu cơ của tư bản, vận tốc chu chuyển tư bản, sự tiết kiệm ngân sách và chi phí tư bản không bao giờ thay đổi

2. Sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân và giá cả sản xuất

a) Cạnh tranh trong nội bộ ngành và sự hình thành giá trị thị trường

Cạnh tranh trong nội bộ ngành là cạnh tranh đối đầu giữa những nhà máy sản xuất trong cùng một ngành, sản xuất cùng một loại hàng hóa, nhằm mục đích mục tiêu giành lợi thế trong sản xuất và trong tiêu thụ hàng hóa để thu được doanh thu siêu ngạch .Cạnh tranh trong nội bộ ngành được thực thi trải qua những giải pháp : nâng cấp cải tiến kỹ thuật, hợp lý hóa sản xuất, nâng cao chất lượng hàng hóa, nâng cấp cải tiến mẫu mãlàm cho giá trị riêng biệt của hàng hóa do nhà máy sản xuất sản xuất ra thấp hơn giá trị xã hội để thu được doanh thu siêu ngạch .Kết quả cạnh tranh đối đầu trong nội bộ ngành dẫn đến hình thành giá trị xã hội của hàng hóa, tức là giá trị thị trường của hàng hóa, làm cho điều kiện kèm theo sản xuất trung bình của một ngành biến hóa, giá trị xã hội của hàng hóa giảm xuống, chất lượng hàng hóa được nâng cao, chủng loại hàng hóa đa dạng chủng loại

b) Cạnh tranh giữa các ngành và sự hình thành tỷ suất lợi nhuận bình quân

Cạnh tranh giữa những ngành là cạnh tranh đối đầu giữa những nhà máy sản xuất tư bản kinh doanh thương mại trong những ngành sản xuất khác nhau, nhằm mục đích mục tiêu tìm nơi góp vốn đầu tư có lợi hơn .

Trong xã hội có nhiều ngành sản xuất khác nhau, với các điều kiện sản xuất không giống nhau, do đó lợi nhuận thu được và tỷ suất lợi nhuận không giống nhau, nên các nhà tư bản phải chọn ngành nào có tỷ suất lợi nhuận cao nhất để đầu tư.

Ví dụ : Trong xã hội có ba ngành sản xuất công nghiệp khác nhau : cơ khí, dệt, da ; tư bản góp vốn đầu tư đều là 100 ; tỷ suất giá trị thặng dư đều là 100 %. Tư bản ứng trước đều chu chuyển hết giá trị vào loại sản phẩm. Nhưng do đặc thù kinh tế tài chính, kỹ thuật mỗi ngành khác nhau nên cấu trúc hữu cơ của những nhà máy sản xuất cũng rất khác nhau. Nếu số lượng giá trị thặng dư của xí nghiệp sản xuất nào tạo ra cũng bằng doanh thu nó thu được thì tỷ suất lợi nhuận sẽ rất khác nhau. Xem bảng dưới đây :

Trong trường hợp trên, ngành da là ngành có tỷ suất lợi nhuận cao nhất, tư bản ở những ngành khác sẽ chuyển sang làm cho quy mô sản xuất của ngành da mởrộng, mẫu sản phẩm của ngành da nhiều lên, cung mẫu sản phẩm của ngành da lớn hơn cầu, giá cả sẽ hạ xuống, tỷ suất lợi nhuận giảm .

Ngược lại, quy mô sản xuất ở những ngành mà tư bản di chuyển đi sẽ bị thu hẹp, cung nhỏ hơn cầu, giá cả sẽ cao hơn, dẫn đến tỷ suất lợi nhuận tăng.

Như vậy, sự tự do chuyển dời tư bản từ ngành này sang ngành khác làm đổi khác tỷ suất lợi nhuận của ngành và dẫn đến hình thành tỷ suất lợi nhuận ngang nhau, mỗi ngành đều nhận được tỷ suất lợi nhuận 30 %. Đó là tỷ suất lợi nhuận chung hay tỷ suất lợi nhuận trung bình, ký hiệu là p .

Tỷ suất lợi nhuận bình quân là con số trung bình của tất cả các tỷ suất lợi nhuận khác nhau hay tỷ suất lợi nhuận bình quân là tỷ số theo phần trăm giữa tổng giá trị thặng dư và tổng tư bản xã hội.

Lợi nhuận bình quân là lợi nhuận bằng nhau của tư bản bằng nhau đầu tư vào các ngành sản xuất khác nhau. Nó chính là lợi nhuận mà các nhà tư bản thu được căn cứ vào tổng tư bản đầu tư, nhân với tỷ suất lợi nhuận bình quân, không kể cấu thành hữu cơ của nó như thế nào.

Sự hình thành lợi nhuận bình quân đã làm cho quy luật giá trị thặng dư, quy luật kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản, bị biến dạng đi. Quy luật giá trị thặng dư hoạt động trong giai đoạn chủ nghĩa tư bản tự do cạnh tranh thể hiện thành quy luật lợi nhuận bình quân.

c) Sự hình thành giá cả sản xuất

Trong nền sản xuất tư bản chủ nghĩa, khi hình thành tỷ suất lợi nhuận trung bình thì giá trị hàng hóa chuyển hóa thành giá cả sản xuất. Giá cả sản xuất là giá cả bằng chi phí sản xuất cộng với doanh thu trung bình .

Giá cả sản xuất = k + p

Giá trị là cơ sở của giá cả sản xuất. Giá cả sản xuất là phạm trù kinh tế tài chính tương tự với phạm trù giá cả. Nó cũng là cơ sở của giá cả trên thị trường. Giá cả sản xuất điều tiết giá cả thị trường, giá cả thị trường xoay quanh giá cả sản xuất. Khi giá trị hàng hóa chuyển hóa thành giá cả sản xuất thì quy luật giá trị có hình thức bộc lộ thành quy luật giá cả sản xuất .