Từ mạch 2/ các em vẽ thêm 1 bóng đèn song song với bóng đèn đã có là được sơ đồ – Tài liệu text

Tôi hướng dẫn các em nghiên cứu nguyên lý làm việc của mạch xem đã đúng chưa : Khi

bật công tắc nguồn đèn có sáng không ? Các em phát hiện ra điều vô lý là : bật công tắc nguồn nhưng
đèn không sáng vì mạch bị hở chỗ ổ cắm. Lúc này các em sửa lại mạch là mắc ổ cắm mắc
song song với nguồn điện nhưng ở 2 trường hợp khác nhau như hình 4-2 và 4-3. Tôi cũng
nêu yếu tố để các em tranh luận và đã phát hiện ra sơ đồ 4 – 2 sai vì : Nếu cắm vật dụng
điện vào ổ cắm thì đèn cũng sáng mà không cần bật công tắc nguồn. Đèn có sáng thông thường
không ? ( Không vì đèn đã bị mắc tiếp nối đuôi nhau với vật dụng điện ở ổ cắm nên điện áp đặt vào
đèn không bằng với điện áp định mức trên đèn ) .
Như vậy chỉ có sơ đồ nguyên tắc ở hình 4 – 3 là bảo vệ nguyên tắc thao tác của
mạch là : Công tắc tinh chỉnh và điều khiển được bóng đèn và ổ cắm có điện, cầu chì bảo vệ cho các
phụ tải trong mạch. Tôi cho các em vẽ vào tập và địa thế căn cứ trên sơ đồ nguyên tắc hướng dẫn
các em vẽ sơ đồ lắp dựng như hình 4 – 4
Hình 4 – 3
Hình 4 – 4
5 / Sơ đồ mạch điện gồm 2 cầu chì, 1 ổ cắm và 1 công tắc nguồn tinh chỉnh và điều khiển một đèn tròn
Để các em tâm lý và tự vẽ thì đa phần em vẽ như hình 5-3, nhưng cũng có vài em vẽ
như hình 5 – 1 và 5-2. Tôi cho các em nghiên cứu và phân tích nguyên tắc thao tác của sơ đồ mạch điện
5-1 để tìm ra điều vô lý : Nếu đèn bị chập thì cầu chì 1 đứt, ổ cắm có điện không ?
( không ). Ngược lại nếu ổ cắm có sự cố thì cầu chì 2 đứt, cầu chì 1 cũng bị đứt ( nếu 2 cầu
Trang 8
chì cùng cỡ dây chảy ) làm mạch đèn không có điện, như vậy cầu chì 1 là thừa. Ở sơ đồ
hình 5 – 2 cũng vậy. Tôi chỉ cần gợi ý : Ở mạch điện 4 / vì chỉ có 1 cầu chì nên cầu chì này
phải bảo vệ chung cho công tắc nguồn và ổ cắm. Nếu có sự cố ở đèn thì cầu chì đứt do đó ổ cắm
không có điện và ngược lại. Mạch điện này có thêm một cầu chì nữa thì ta phải làm thế nào để
khắc phục điểm yếu kém trên ? ( mỗi cầu chì bảo vệ riêng cho từng khí cụ ). Từ đó các em
chọn được sơ đồ mạch điện như hình 5-3, địa thế căn cứ vào sơ đồ nguyên tắc các em tự vẽ được
sơ đồ lắp dựng như hình 5 – 4
Hình 5 – 1
Hình 5 – 2
Hình 5 – 3
Hình 5 – 4
6 / Sơ đồ mạch điện gồm 2 cầu chì, 1 ổ cắm và 1 công tắc nguồn tinh chỉnh và điều khiển 2 đèn tròn
Mạch điện này đa phần các em đều vẽ được như hình 6-1 và hình 6-2 vì tìm hiểu thêm
từ mạch 5 / và mạch 3 /
Trang 9
Hình 6 – 1
Hình 6 – 2
7 / Sơ đồ mạch điện gồm 2 cầu chì, 1 ổ cắm và 2 công tắc nguồn tinh chỉnh và điều khiển 2 đèn tròn
Mạch điện này tổng hợp các kỹ năng và kiến thức của các mạch trên, các em hoàn toàn có thể vẽ 2 sơ đồ
nguyên tắc như hình 7-1 và 7-2. Tôi lý giải thêm để các em thấy rằng sơ đồ 7 – 2 thì hợp
lý hơn sơ đồ 7 – 1 vì cầu chì bảo vệ chung cho 2 đèn do hiệu suất của đèn là tương tự .
Dựa theo sơ đồ nguyên tắc các em tự vẽ được sơ đồ lắp dựng như ở hình 7 – 2
Hình 7 – 1
Hình 7 – 2
Hình 7 – 3
8 / Sơ đồ mạch điện đèn cầu thang ( mạch đèn 2 nơi tắt mở )
Tôi gọi một học viên, nêu cách sử dụng mạch đèn chiếu sáng ở cầu thang ( bật công
tắc ở chân cầu thang để đèn sáng, lên đầu cầu thang tắt công tắc nguồn để tiết kiệm ngân sách và chi phí điện ). Sau đó
tôi nêu nhu yếu sử dụng của mạch điện : Có thể tắt, mở đèn ở 2 nơi có nghĩa là khi đèn
đang tắt thì bật công tắc nguồn nào đèn cũng sáng và ngược lại. Các em tự tâm lý vẽ vào giấy
nháp, có 2 sơ đồ nguyên tắc mà các em thường vẽ là : mạch dùng 1 cầu chì và 2 công tắc nguồn 2
cực để điều khiển và tinh chỉnh một đèn như hình 8-1 và 8-2
Trang 10
Hình 8 – 1
Hình 8 – 2
Trong cả 2 sơ đồ này đều không bảo vệ nhu yếu đã đề ra. Các em không hề tự vẽ
được sơ đồ của mạch điện 8 /. Tuy nhiên việc để các em tự tâm lý tôi muốn giúp các em
nhận thấy rõ rằng : Không thể dùng công tắc nguồn thường để tinh chỉnh và điều khiển đèn cầu thang. Lúc này
tôi mới vẽ sơ đồ nguyên tắc của mạch dùng 2 công tắc nguồn 3 cực như hình 8 – 3 và gọi các em
nêu nguyên tắc thao tác của mạch dựa trên thực tiễn lên hoặc xuống cầu thang, sẽ giúp các
em khắc sâu kỹ năng và kiến thức mới hơn. Từ sơ đồ nguyên tắc tôi để các em tìm tòi vẽ sơ đồ lắp
dựng vào giấy nháp, 1 em lên bảng để vẽ. Sau đó tôi cho các em nhận xét, hướng dẫn các
em sắp xếp các thành phần của mạch trước ( đèn chiếu sáng ở giữa cầu thang, 2 bảng điện ở 2
đầu cầu thang ) thế nào cũng có em vẽ đúng sơ đồ lắp dựng như ở hình 8 – 4 .
Hình 8 – 3
Sơ đồ nguyên tắc
Hình 8 – 4 Sơ đồ lắp dựng
Giảng dạy học viên vẽ sơ đồ một cách tích cực như trên, hiệu quả học tập của các em
rất khả quan. So với việc vận dụng chiêu thức cũ ở các lớp năm học 94 – 95 là vẽ trước
sơ đồ lên bảng rồi giảng nguyên tắc thao tác. Khi sử dụng cách giảng này ở các lớp năm
Trang 11
học 95 – 96, tôi thấy đến mạch điện 7 / là đa phần các em đã tự vẽ được sơ đồ mạch điện theo
nhu yếu. Cuối buổi học tôi cho các em làm bài kiểm tra để nhìn nhận mức độ phát minh sáng tạo và
tiếp thu bài tại lớp :
– Vẽ sơ đồ mạch điện gồm 2 cầu chì, 1 ổ cắm và 2 công tắc nguồn, trong đó 1 công tắc nguồn
điều khiển và tinh chỉnh 1 đèn tròn và 1 công tắc nguồn tinh chỉnh và điều khiển 2 đèn tròn mắc song song
Tỷ lệ học viên vẽ được sơ đồ này trong 2 năm học trên như sau :
Năm học : 94 – 95 : 15 % đạt nhu yếu
Năm học : 95 – 96 : 40 % đạt nhu yếu
Từ năm học 95 – 96 đến nay tôi đều sử dụng và hoàn thành xong chiêu thức này để dạy các
em vẽ sơ đồ mạch điện. Cuối buổi học cũng dùng đề kiểm tra như trên, tác dụng ngày càng
nâng cao rõ ràng. Năm 96 – 97 đạt 50 %, năm 97 – 98 đạt 55 %, năm 98 – 99 đạt 55 %, năm
1999 – 2000 đạt 60 % và năm 2000 – 2001 đạt 64 %

IV/ Hướng dẫn học sinh vẽ sơ đồ từ phần chính đến phần phụ :

Khi học về các thiết bị điện, các em phải nắm được cấu trúc, trách nhiệm của từng bộ
phận trong thiết bị đó. Giảng về cấu trúc thiết bị điện tôi cố gắng nỗ lực dùng giải pháp trực
quan, cho các em quan sát vật thật. Đây là những kỹ năng và kiến thức mới rất trừu tượng nên học
sinh khó hoàn toàn có thể tưởng tượng nếu không nhìn thấy tận mắt vì “ trăm nghe không bằng một
thấy ”. Dựa trên cơ sở cấu trúc, các em phải lý giải được nguyên tắc thao tác của thiết bị
điện. Muốn lý giải được nguyên tắc thao tác thì ngoài việc dựa trên cấu trúc của thiết bị
học viên còn phải địa thế căn cứ vào sơ đồ mạch điện của thiết bị đó. Các sơ đồ này tương đối
phức tạp, không hề hướng dẫn học viên liên hệ với thực tiễn mà vẽ, cũng không hề hướng
dẫn các em vẽ từ đơn thuần đến phức tạp vì mỗi thiết bị chỉ có một mạch điện độc lập ,
không có gì tương quan đến nhau. Để học viên dễ học sơ đồ mạch điện này tôi tìm cách
hướng dẫn các em vẽ từ phần chính đến phần phụ dựa trên cấu trúc của thiết bị điện .
Điều này giúp các em vừa ôn lại kiến thức và kỹ năng về cấu trúc vừa có cơ sở dễ học, dễ nhớ sơ đồ
mạch điện hơn .
* / Đối với mạch điện đèn huỳnh quang : Nếu hướng dẫn các em vẽ sơ đồ theo
cách dựa trên cấu trúc, vẽ từ phần chính đến phụ thì hầu hết học viên hoàn toàn có thể thuộc sơ đồ
mạch điện ngay tại lớp .
Về cấu trúc bộ đèn huỳnh quang gồm 3 bộ phận chính là : bóng đèn, chấn lưu ,
stắcte. Tôi cho các em quan sát vật thật để nhận thấy rằng : bóng đèn có 4 chấu đưa ra
ngoài, chấn lưu có 2 chấu, stắc te có 2 chấu. Như vậy phải nối mạch điện cho đèn như
thế nào để chỉ còn 2 dây ra nguồn hoặc mắc vào công tắc nguồn ?
– Trước hết, vẽ ký hiệu của 3 bộ phận trên với rất đầy đủ các chấu ra như hình 9 – 6
Trang 12
Hình 9 – 7
Hình 9 – 6
– Sau đó, nối các bộ phận đó lại thành mạch kín theo thứ tự các dây như sau : 1 ,
2, 3, 4, 5 hoặc ngược lại 5, 4, 3, 2, 1. như hình 9 – 7 .
– Cuối cùng ta chỉ cần mắc mạch đèn trên hình 9 – 7 vào một bảng điện theo yêu
cầu, đơn thuần nhất là bảng điện gồm 1 cầu chì, 1 công tắc nguồn để tinh chỉnh và điều khiển đèn
huỳnh quang như hình 9 – 8 ( sơ đồ nguyên tắc ) và vẽ sơ đồ lắp dựng như hình 9
– 9 bằng cách sắp xếp các bộ phận của đèn thẳng hàng với nhau để đặt trong máng
đèn, rồi nối dây như sơ đồ nguyên tắc
Hình 9 – 9
Hình 9 – 8
C / KẾT QUẢ
Trong 7 năm dạy học viên vẽ sơ đồ mạch điện theo các chiêu thức trên, tôi nhận
thấy hiệu quả học tập của các em được nâng cao rõ ràng, lớp học sinh động và sôi sục hẳn
lên, không còn thực trạng ngán học kim chỉ nan. Thói quen thực hành thực tế phải dựa vào sơ đồ
mạch điện đã từng bước hoàn thành xong. Việc thực hành thực tế chỉ đạt tác dụng cao khi các em nắm
vững triết lý. Đa số các em thích thực hành thực tế để thỏa tính tò mò, nhưng rất ngại học lý
thuyết. Thông qua chiêu thức giảng dạy trên, tôi muốn gợi lên trong các em óc tò mò
khoa học. Tôi luôn mong ước ngoài việc dạy kỹ năng và kiến thức còn dạy cho các em thói quen
yêu lao động, lao động có kỷ luật, có kỹ thuật thì mới đạt hiệu suất cao .
D / MỘT VÀI KINH NGHIỆM
Trang 13
Để việc giảng dạy theo giải pháp trên đạt hiệu suất cao, tôi rút ra được 1 số ít kinh
nghiệm trong bước đầu như sau :
– Việc giảng dạy theo chiêu thức trên yên cầu giáo viên phải góp vốn đầu tư soạn giáo án rất kỹ ,
phải góp vốn đầu tư soạn mạng lưới hệ thống câu hỏi gợi mở thật hài hòa và hợp lý để kích thích óc tò mò muốn tìm
hiểu của học viên .
– Phải dặn dò học viên sẵn sàng chuẩn bị bài ở nhà bằng cách quan sát từ thực tiễn mạng điện trong
nhà .
– Giáo viên phải linh động vận dụng nhiều chiêu thức giảng dạy để tránh mất thời hạn khi
gọi học viên lên bảng vẽ sơ đồ ( hoàn toàn có thể cho cả lớp vẽ vào giấy sau đó chấm điểm ) .
– Giáo viên phải quản trị và bao quát lớp thật tốt, tránh thực trạng học viên thao tác riêng
không quan tâm nghe giảng, vẽ hình không cẩn trọng .
– Dạy vẽ sơ đồ mạch điện theo trình tự từ dễ đến khó .
– Vẽ sơ đồ nguyên tắc trước rồi mới vẽ sơ đồ lắp dựng .
– Khi vẽ sơ đồ lắp dựng nên sắp xếp các thiết bị dưới dạng các ký hiệu quy ước trước, sau đó
địa thế căn cứ vào sơ đồ nguyên tắc để nối dây .
– Nhất thiết phải có các sơ đồ mạch điện nâng cao nhằm mục đích kiểm tra mức độ tiếp thu của học
sinh .
– Từ sơ đồ mạch điện cho học viên lý giải nguyên tắc thao tác của mạch, lắp ráp mạch
điện để kiểm tra năng lực vận dụng triết lý vào thực hành thực tế .
E / KẾT LUẬN
Tóm lại, việc dạy học viên vẽ sơ đồ mạch điện theo giải pháp trên đã phát huy
tính tích cực, dữ thế chủ động phát minh sáng tạo của học viên trong học tập .
– Học sinh được liên hệ với trong thực tiễn mạng điện ở nhà mình để vẽ các sơ đồ mạch điện nên
rất hứng thú trong học tập .
– Các mạch điện trong nhà được truyền đạt cho học viên từ dễ đến khó làm các em dễ tiếp
thu và phát minh sáng tạo vẽ được các mạch theo nhu yếu sử dụng .
– Thông qua cấu trúc của các thiết bị điện học sinh vẽ được sơ đồ mạch điện của chúng, từ
sơ đồ mạch điện các em lý giải được nguyên tắc thao tác của các thiết bị điện mặc dầu
đây là kỹ năng và kiến thức tương đối khó của chương trình .
– Trong giảng dạy tôi còn thấy các em mắc phải một vài lỗi như : vẽ ký hiệu ổ cắm còn sai ,
hình vẽ chưa cẩn trọng, chưa đẹp, còn lười tâm lý để phát minh sáng tạo. Tuy nhiên việc giáo dục
là quy trình liên tục, tăng trưởng không ngừng, những kinh nghiệm tay nghề trên đây của tôi chỉ là hạt
cát nhỏ bé trong bát ngát biển kinh nghiệm tay nghề giáo dục của quả đât. Tôi rất mong được
sự góp phần nhiệt tình của quý đồng nghiệp để những kinh nghiệm tay nghề trên ngày càng hoàn
thiện và được vận dụng thoáng rộng học viên .
… … … …. ngày 2 tháng 4 năm 2013
Trang 14

Người viết

Trịnh Quốc Hùng
Trang 15

Source: https://suanha.org
Category: Thợ Điện