Antimon – Wikipedia tiếng Việt

Antimon, còn gọi là ăng-ti-mon,[2] ăng-ti-moan (bắt nguồn từ từ tiếng Pháp antimoine /ɑ̃timwan/),stibi[2] là một nguyên tố hóa học với ký hiệu Sb với số nguyên tử 51. Là một á kim, antimon có 4 dạng thù hình. Dạng ổn định nhất của antimon là dạng á kim màu trắng-lam. Các dạng màu vàng và đen là các á kim không ổn định. Antimon được sử dụng trong mái lợp chống cháy, sơn, gốm, men, một loạt các hợp kim, công nghiệp điện tử, cao su.

Antimon ở dạng nguyên tố là một chất rắn kết tinh dễ nóng chảy, cứng màu trắng bạc có tính dẫn điện và dẫn nhiệt kém và bay hơi ở nhiệt độ thấp. Là một á kim, antimon tương tự như như sắt kẽm kim loại ở vẻ bên ngoài và nhiều đặc thù cơ lý, nhưng không phản ứng như những sắt kẽm kim loại về mặt hóa học. Nó cũng bị tiến công bởi những acid và những halogen theo phản ứng oxy hóa-khử. Antimon và một số ít kim loại tổng hợp của nó là không bình thường ở chỗ chúng co và giãn ra khi nguội đi. Antimon về mặt hóa địa lý được phân loại như là ưa đồng ( chalcophile ), thường Open cùng lưu huỳnh và những sắt kẽm kim loại nặng như chì, đồng và bạc .Ước tính về độ thông dụng của antimon trong lớp vỏ Trái Đất nằm trong khoảng chừng 0,2 – 0,5 ppm .

Antimon được sử dụng ngày càng gia tăng trong công nghiệp bán dẫn để sản xuất các điốt, các thiết bị phát hiện bằng tia hồng ngoại và các thiết bị dùng hiệu ứng Hall. Ở dạng hợp kim, nó tăng mạnh độ cứng và sức bền cơ học của chì. Ứng dụng quan trọng nhất của antimon là tác nhân làm cứng trong chì để làm các loại ắc quy. Các ứng dụng bao gồm:

Bạn đang đọc: Antimon – Wikipedia tiếng Việt

Các hợp chất của antimon trong dạng những oxide, sulfide, antimonat natri, trichloride antimon được dùng làm những vật tư chống cháy, men gốm, thủy tinh, sơn, sứ. Trioxide antimon là hợp chất quan trọng nhất của antimon và sử dụng hầu hết trong những vật tư ngăn lửa. Các ứng dụng ngăn lửa gồm có những thị trường như quần áo và đồ chơi trẻ nhỏ, những lớp bọc ghế ngồi trong xe hơi và máy bay. Nó cũng được dùng trong công nghiệp sản xuất composit sợi thủy tinh như thể phụ gia cho nhựa polyeste cho những mẫu sản phẩm như lớp che bọc động cơ máy bay hạng nhẹ. Nhựa này sẽ bắt cháy khi có lửa nhưng nõ sẽ bị dập tắt ngay khi lửa bị vô hiệu. Sulfide antimon là một trong những thành phần của diêm bảo đảm an toàn .Trong thập niên 1950, những hạt nhỏ kim loại tổng hợp chì – antimon được sử dụng làm cực phát và cực thu cho những tranzito biên kim loại tổng hợp kiểu NPN .Sulfide tự nhiên của antimon, gọi là stibnit, đã được biết đến và sử dụng từ thời kỳ cổ đại như là thuốc và mỹ phẩm. Stibnit vẫn còn được sử dụng ở một vài vương quốc đang tăng trưởng như là thuốc. Antimon đã từng được sử dụng để điều trị bệnh sán màng. Antimon tự gắn nó với những nguyên tử lưu huỳnh trong một vài loại enzym nhất định mà cả khung hình người lẫn sinh vật ký sinh đều cần. Một lượng nhỏ hoàn toàn có thể giết chết sinh vật ký sinh mà không gây ra những thương tổn cho bệnh nhân. Antimon và những hợp chất của nó được sử dụng trong một vài loại thuốc thú y như Anthiomalin hay thiomalat antimon lithi, được dùng như là tác nhân điều hòa và làm mượt lông ở động vật hoang dã nhai lại ( trâu, bò ). Antimon có hiệu ứng nuôi và điều hòa những mô keratin ( sừng ) hóa, tối thiểu là ở động vật hoang dã. Thuốc gây nôn Tartar là một loại thuốc có chứa antimon được dùng như là thuốc chống sán màng. Các diều trị đa phần có sự tham gia của antimon gọi là thuốc antimon .

Các loại dược phẩm dựa trên antimon như Allopurinol, Meglumin, cũng được coi là các loại thuốc cần dùng để điều trị sốt ruồi cát (do sinh vật nguyên sinh chi Leishmania gây ra) ở gia súc. Không may, mặc dù có chỉ dẫn điều trị thấp, nhưng thuốc này thẩm thấu kém qua xương ống, nơi mà một số sinh vật gây bệnh Leishmania sống, và vì thế việc chữa trị bệnh – đặc biệt khi ở nội tạng – là rất khó.

Đồng tiền làm từ antimon do tỉnh Quý Châu ( Trung Quốc ) phát hành năm 1931. Loại tiền này không phổ cập, do quá mềm và nhanh mòn khi lưu thông. Sau lần phát hành tiên phong người ta không sản xuất nó nữa. [ 3 ]
Một ống đựng antimon màu đen
Hợp chất sulfide của antimon, trisulfide antimon ( III ) ( Sb2S3 ) được biết đến từ thời cổ đại, tối thiểu là khoảng chừng năm 3000 TCN. Dạng bột nhão của Sb2S3 trong chất béo [ 4 ] hay trong những vật tư khác đã được sử dụng kể từ khi có hóa mỹ phẩm dành cho mắt ở khu vực Trung Đông và 1 số ít nơi khác, Sb2S3 được gọi là phấn Kohl ( phấn côn ). Nó được dùng để làm sẫm lông mày và lông mi hay để vẽ đường viền quanh mắt .Đồ tạo tác làm từ antimon có niên đại khoảng chừng 3000 TCN được tìm thấy ở Tello, Chaldea ( ngày này thuộc Iraq ), và vật làm từ đồng có bọc antimon có niên đại khoảng chừng 2500 – 2200 TCN tìm thấy ở Ai Cập. [ 5 ] Có sự không chắc như đinh nhất định trong miêu tả về đồ tạo tác thu được từ Tello. Mặc dù nhiều lúc nó được coi là một phần của cái bình hay vò, hũ nhưng đàm đạo chi tiết cụ thể gần đây lại coi nó là một mảnh của vật với mục tiêu không xác lập. Mảnh vật tạo tác này đã được tọa lạc trong buổi thuyết trình năm 1892. Một phản hồi thời đó cho rằng, ” tất cả chúng ta chỉ biết về antimon ngày này như thể sắt kẽm kim loại kết tinh và có độ cứng cao, rất khó hoàn toàn có thể tạo hình thành chiếc bình có ích, và vì vậy ‘ phát hiện ‘ đáng chú ý quan tâm này đại diện thay mặt cho thẩm mỹ và nghệ thuật đã mất về việc làm cho antimon thành dễ uốn. ” [ 6 ]

Theo lịch sử nghề luyện kim, miêu tả đầu tiên về thủ tục cô lập antimon nằm trong cuốn sách De la pirotechnia năm 1540 của Vannoccio Biringuccio, viếy bằng tiếng Italia. Cuốn sách này có trước cuốn sách nổi tiếng hơn viết năm 1556 bằng tiếng Latinh của Agricola, De re metallica, mặc dù Agricola thường được coi (một cách nhầm lẫn) là người phát hiện ra antimon dạng kim loại.

Một cục lớn chứa antimon tự nhiên với các sản phẩm oxy hóa.

Theo lịch sử truyền thống của thuật giả kim phương Tây, antimon kim loại được giả định là do giáo trưởng Basilius Valentinus miêu tả (trước Biringuccio) trong bản thảo viết tay bằng chữ Latinh, Currus Triumphalis Antimonii, có khoảng năm 1450. Bản viết tay này được công bố năm 1604 với bản dịch sang tiếng Anh là The Triumphal Chariot of Antimony của Johann Thölde (1565–1614). Sự phát hiện kỳ diệu ra toàn bộ bản viết tay của Valentinus, bao gồm cả các chuyện giả kim, được Jean-Jacques Manget miêu tả đầy đủ trong cuốn Bibliotheca chemica curiosa của ông (năm 1702): bản viết tay này được cất giấu trên 1 thế kỷ trong một cột trụ của tu viện St. Peter tại Erfurt, cho đến khi cột này bị vỡ do sét đánh. Nhiều học giả coi Basilius Valentinus như là một nhân vật huyền bí. Gottfried Wilhelm Leibniz (1646–1716) sau khi điều tra cẩn thận, đã tuyên bố rằng không có giáo trưởng Valentinus nào tồn tại trong tu viện ở Erfurt, mà tên gọi này có lẽ chỉ là bút danh – có lẽ của chính Thölde – sử dụng để pha trộn các tài liệu được phiên dịch kém với các nguồn gốc khác nhau.

Theo lịch sử dân tộc truyền thống cuội nguồn của giả kim thuật Trung Đông, antimon tinh khiết đã được Geber, người nhiều lúc được gọi là ” Ông tổ của hóa học “, biết đến từ thế kỷ VIII. Tuy nhiên vẫn còn 1 số ít xích míc đang để ngỏ. Marcellin Berthelot, người phiên dịch một số ít sách của Geber, thông tin rằng antimon đã chưa khi nào được đề cập tới trong những cuốn sách đó, nhưng những tác giả khác lại cho rằng Berthelot chỉ dịch một vài cuốn ít quan trọng, trong khi những quyển đáng chăm sóc hơn ( 1 số ít trong chúng hoàn toàn có thể có miêu tả về antimon ) vẫn chưa được dịch và người ta trọn vẹn không biết rõ nội dung của chúng .
Các từ cổ để chỉ antimon hầu hết có ( như nghĩa chính của chúng, phấn kohl ) sulfide antimon. Tuy nhiên Pliny Già phân biệt giữa dạng đực và cái của antimon ; dạng đực của ông có lẽ rằng là sulfide còn dạng cái tốt hơn, nặng hơn và ít vụn hơn thì có lẽ rằng là antimon sắt kẽm kim loại. [ 7 ]

Người Ai Cập cổ đại gọi antimon là mśdmt; trong kiểu chữ tượng hình thì các nguyên âm là không chắc chắn, nhưng theo truyền thống Ả Rập thì từ này sẽ là mesdemet.[8][9] Từ trong tiếng Hy Lạp, stimmi, có lẽ là từ vay mượn từ tiếng Ả Rập hay tiếng Ai Cập và được những nhà thơ bi kịch thành Athena sử dụng trong thế kỷ V TCN; sau này người Hy Lạp còn sử dụng từ stibi, như Celsus và Pliny, để viết bằng tiếng Latinh, trong thế kỷ I. Pliny còn đưa ra tên gọi stimi [nguyên văn], larbaris, thạch cao tuyết hoa, và “rất phổ biến” platyophthalmos, “mắt mở to” (từ hiệu ứng của mỹ phẩm). Muộn hơn, các tác giả Latinh đã làm thích ứng từ này bằng từ Latinh dưới dạng stibium. Từ Ả Rập cho chất, chứ không phải mỹ phẩm, có thể xuất hiện dưới dạng ithmid, athmoud, othmod, hay uthmod. Littré gợi ý rằng dạng thứ nhất và là sớm nhất, có nguồn gốc từ stimmida, (từ) đối cách của stimmi.[7][10][11][12]

Việc sử dụng Sb như là ký hiệu hóa học tiêu chuẩn cho antimon là do nhà hóa học Jöns Jakob Berzelius trong thế kỷ XVIII đã sử dụng cách viết tắt này để chỉ tên gọi stibium.

Xem thêm: Bí quyết trang trí phòng ngủ đẹp cho vợ chồng tạo không gian ấm cúng

Dạng chữ Latinh thời Trung cổ và sau đó là người Hy Lạp ở Byzantin (mà từ đó có tên gọi hiện nay) gọi nguyên tố này là antimonium. Nguồn gốc của từ này không chắc chắn; tất cả mọi gợi ý đều gặp khó khăn hoặc là ở dạng viết ra hoặc là ở cách diễn giải. Từ nguyên phổ biến, từ anti-monachos hay từ tiếng Pháp antimoine, vẫn có quan hệ chặt chẽ; thì nó có nghĩa là “kẻ giết thầy tu”, và được giải thích là do nhiều nhà giả kim thuật thời kỳ đầu là các thầy tu, còn antimon thì là chất độc.[13] Vì thế từ giả thuyết trong tiếng Hy Lạp antimonos, “chống lại ai đó”, được giải thích như là “không được thấy như là kim loại” hay “không được thấy ở dạng không tạo hợp kim”.[14]

Lippmann phỏng đoán từ Hy Lạp anthemonion, có nghĩa là “hoa nhỏ” và ông trích dẫn một vài ví dụ về các từ Hy Lạp tương ứng (nhưng không có từ này) trong đó miêu tả sự nở hoa hóa học hay sinh học.[15]

Những sử dụng sớm của từ antimonium bao gồm các kiểu dịch trong giai đoạn 1050-1100 của Constantinus Africanus cho các luận thuyết Ả Rập thời Trung cổ.[15] Một vài tài liệu có uy tín cho rằng antimonium là sự sửa chữa sai lệch trong sao chép của dạng chữ Ả Rập nào đó; Meyerhof chuyển hóa nó từ ithmid; Meyerhof được trích dẫn trong Sarton, trang 541, cho rằng ithmid hay athmoud bị sửa sai lạc trong “các phiên dịch Latinh thô sơ” Trung cổ[16]

OED cho rằng một vài dạng Ả Rập là nguồn gốc và nếu ithmid là từ gốc thì nó sẽ ấn định athimodium, atimodium, atimonium là các dạng trung gian.

Các khả năng khác có Athimar, tên gọi tiếng Ả Rập để chỉ kim loại và từ giả thuyết *as-stimmi, có nguồn gốc từ hay song song với tiếng Hy Lạp.[11] Một trong các ưu thế của as-stimmi là ở chỗ nó có âm tiết tổng thể chung với antimonium.

Sản lượng antimon năm 2005
Xu hướng sản xuất antimon toàn thế giới.
Mặc dù nguyên tố này không thông dụng nhưng nó được tìm thấy trong trên 100 loại khoáng vật. Antimon nhiều lúc được tìm thấy ở dạng tự nhiên, nhưng nói chung hay được tìm thấy trong khoáng vật sulfide stibnit ( Sb2S3 ) cũng là loại quặng nòng cốt có chứa antimon. Các dạng thương mại của antimon nói chung là những thỏi, những miếng vỡ, hạt và những bánh đúc khuôn. Các dạng khác có bột, những tinh thể đơn lẻ v.v.Năm 2005, Trung Quốc là nhà phân phối số 1 về antimon với thị trường chiếm khoảng chừng 84 % toàn quốc tế. Tiếp theo là Nam Phi, Bolivia và Tajikistan, số lượng thống kê lấy theo báo cáo giải trình của Cục Khảo sát địa chất Anh .

Chiffres de 2003, métal contenue dans les minerais et concentrés, source: L’état du monde 2005

Mỏ lớn nhất tại Trung Quốc là mỏ Xikuangshan ở tỉnh Hồ Nam .

Xem thêm Khoáng vật antimonua, Khoáng vật antimonat.

Antimon và nhiều hợp chất của nó là ô nhiễm. Về mặt lâm sàng, ngộ độc antimon tựa như như ngộ độc asen. Ở những liều lượng nhỏ, antimon gây ra đau đầu, hoa mắt, trầm cảm. Các liều lượng lớn gây ra buồn nôn nhiều và liên tục và hoàn toàn có thể gây tử trận sau vài ngày .

Xem thêm Ngộ độc asen.

Xem thêm: Top 10 Mẫu Đèn Trang Trí Phòng Ngủ Sang Trọng 2022

Một nghiên cứu [1][2][liên kết hỏng] phát hiện thấy antimon có thể thẩm thấu từ các chai đựng nước bằng PET, nhưng ở mức thấp hơn các chỉ dẫn dành cho nước uống. Các chỉ dẫn phổ biến là:

• WHO, 20 µg l−1
• Nhật Bản, 15 µg l−1[17]
• EPA Hoa Kỳ, Ytế Canada và Bộ Môi trường Ontario, 6 µg l−1
• Bộ Môi trường Liên bang Đức, 5 µg l−1[18]

Các hợp chất quan trọng của antimon là :

Xem thêm Hợp chất antimon.

Source: https://suanha.org
Category : Trang Trí