Biệt thự Pháp cổ giữa lòng Hà Nội: Giá trị và bảo tồn – Tạp chí Kiến Trúc

Thủ đô nghìn năm văn hiến đã trải qua biết bao thăng trầm lịch sử, chứng kiến bao sự đổi thay của xã hội. Góp phần tô điểm cho vẻ đẹp của nó, không thể không nhắc đến kiến trúc Pháp của những căn biệt thự cổ giữa lòng Hà Nội. Tuy nhiên, với sự “bào mòn” của thời gian cũng như những tác động ngoại cảnh khác, để bảo tồn giá trị cốt lõi của những căn biệt thự Pháp là một vấn đề không hề dễ dàng.

Kiến trúc Pháp ở TP. Hà Nội hoàn toàn có thể thuận tiện phát hiện ở mọi con phố Thủ đô với nhiều hình dáng, phong thái kiến trúc khác nhau. Sự hiện hữu tiên phong của kiến trúc Pháp ở TP.HN là từ năm 1803, khi vua Gia Long cho xây lại Thành TP. Hà Nội theo kiểu Vauban dưới sự chỉ huy của bốn kỹ sư công binh Pháp. Tuy nhiên, phải đến khi người Pháp xây dựng khu Nhượng địa năm 1875 ở đoạn từ phố Phạm Ngũ Lão tới Bệnh viện Quân y 108 thời nay cùng nhiều khu Nhượng địa nữa thì những khu công trình mang phong thái kiến trúc Pháp mới mở màn thực sự có dấu ấn tại TP.HN. Nhiều khu công trình kiến trúc lớn được thiết kế xây dựng trong thời kỳ này nằm rải rác ở một diện tích quy hoạnh khá rộng của TP. Hà Nội cho đến giờ gần như vẫn còn nguyên vẹn đường nét nghệ thuật và thẩm mỹ, cấu trúc kỹ thuật, vật tư kiến thiết xây dựng truyền thống cuội nguồn .

Nói như vậy để thấy được rằng, kiến trúc Pháp nói chung và biệt thự Pháp nói riêng ở TP. Hà Nội mang một giá trị văn hóa truyền thống, kiến trúc, là những chứng nhân lịch sử vẻ vang của một thời đã qua. Mang nhiều gánh vác to lớn là thế, nhưng ngày này, khó hoàn toàn có thể nhận ra những hình xưa bóng cũ của những “ di tích lịch sử lịch sử vẻ vang ” này khi đi dọc những con phố TP. Hà Nội .

Để có cái nhìn khách quan hơn về những “ di sản ” này, ta hãy nhìn nhận vào giá trị của chúng. Trước hết, biệt thự Pháp ở Thành Phố Hà Nội mang một giá trị lịch sử dân tộc to lớn nhuốm màu thời hạn. Những kiến trúc Pháp Open ở Thành Phố Hà Nội đã gần 150 năm từ những ngày đầu thực dân Pháp chiếm Thành TP.HN và quy hoạch cũng như thiết kế xây dựng cho mục tiêu lâu bền hơn của thuộc địa. Biệt thự Pháp Open muộn hơn mốc thời hạn đó một chút ít nhưng những “ di sản ” này đều đã có tuổi đời xấp xỉ một thế kỷ .

Ngoài ra, những căn biệt thự Pháp ở Thành Phố Hà Nội mang đậm dấu ấn của những phong thái kiến trúc phương Tây mang nhiều giá trị thẩm mỹ và nghệ thuật, văn hóa truyền thống. Những căn biệt thự mang đậm dấu ấn kiến trúc vùng miền của Pháp đặc trưng với những bộ mái, mẫu mã hành lang cửa số, dầm cột, console cùng với những phong thái kiến trúc cổ xưa Đông – Tây giao hòa tạo nên một màu văn hóa truyền thống rất riêng chỉ có ở Nước Ta. Chính sự phối hợp này đã hiện đại hóa kiến trúc Nước Ta và tạo nên dòng kiến trúc Đông Dương .
Không chỉ vậy, kiến trúc Đông Dương của những biệt thự cổ là phong thái kiến trúc hòa giải với khung cảnh đô thị vốn có của Nước Ta nhất là ở Thành Phố Hà Nội thanh thản. Xét về sự tương đương về quy mô và tỷ suất của kiến trúc, những biệt thự tạo ấn tượng thân mật thân thiện với người dân Thành Phố Hà Nội bởi những yếu tố văn hóa truyền thống kiến trúc truyền thống lịch sử đã được vận dụng trong khu công trình. Đồng thời, kiến trúc biệt thự mang đậm chất Nước Ta là cơ sở khẳng định chắc chắn cho lòng tự tôn dân tộc bản địa, hội nhập học hỏi chứ không hòa tan. Có thể chứng minh và khẳng định tư tưởng phát minh sáng tạo kiến trúc trên cơ sở phối hợp văn hóa truyền thống Đông – Tây với phong thái kiến trúc Đông Dương là thành tựu đỉnh điểm nhất của kiến trúc Pháp ở Đông Dương, có ảnh hưởng tác động thâm thúy đến những thế hệ kiến trúc sư tiên phong và sau này ở nước ta từ những khóa đầu tại trường Mỹ thuật Đông Dương .

Sự đa dạng về phong cách kiến trúc biệt thự Pháp ở Hà Nội thể hiện đúng quy luật tiếp biến văn hóa trong phát triển của kiến trúc, đi từ nhập khẩu đến kết hợp và sau cùng là sáng tạo phong cách kiến trúc phù hợp với địa phương.

Bên cạnh giá trị cốt lõi của những ngôi biệt thự, sự thống nhất về giá trị tổng thể và toàn diện của thành phố Pháp chính là di sản kiến trúc đô thị lịch sử vẻ vang – một thành phần quan trọng góp thêm phần tạo nên cấu trúc khoảng trống đô thị khu vực nội đô lịch sử vẻ vang của TP. Hà Nội tác động ảnh hưởng trực tiếp đến quản trị cũng như quy hoạch đô thị lúc bấy giờ và cả sau này .
Về phương diện văn hóa truyền thống, xã hội : Lối sống nhà biệt thự góp thêm phần khẳng định chắc chắn vị thế, vai trò của những tầng lớp thị dân mới ở TP. Hà Nội. Đưa TP. Hà Nội trở thành một trong những đô thị đẹp nhất châu Á lúc bấy giờ. Đánh dấu và khuynh hướng đến cả những bước tăng trưởng mới của đô thị Nước Ta .

Tuy vậy, lúc bấy giờ, ở TP.HN, 1 số ít ít căn biệt thự cũng đang được quan tâm chăm sóc và bảo tồn để giữ được nguyên vẹn giá trị cốt lõi vốn có của nó .

Nghịch lý ở chỗ, nhiều chuyên viên nhìn nhận : Việc bảo tồn những khu công trình kiến trúc thuộc địa Pháp tại Thành Phố Hà Nội chính là bảo tồn lịch sử dân tộc. Kiến trúc Pháp bộc lộ sự phong phú của văn hóa truyền thống và sự tăng trưởng mối giao thoa văn hóa truyền thống Đông – Tây chính là di sản không phải Thủ đô nào cũng có được trên quốc tế. Dẫu vậy, những di sản trân quý này đang bị xem nhẹ, chưa nhận được sự chăm sóc đúng mức. Không chỉ có những khu công trình lớn như Nhà hát Lớn, Phủ quản trị, Nhà khách nhà nước, Bảo tàng Lịch sử, Bảo tàng Mỹ thuật, khách sạn Metropole … mà còn có hàng trăm căn biệt thự là nơi sinh sống và thao tác của dân cư. Tất cả đều được coi là di sản kiến trúc đặc biệt quan trọng cần được gìn giữ, bảo tồn. Nhưng việc bảo tồn này ngày càng trở nên khó khăn vất vả trước dòng chảy cuồn cuộn của đời sống đô thị văn minh .
Theo Diệu Anh – Vũ Trung ( Báo Xây dựng )

Source: https://suanha.org
Category : Sân Vườn