cơ sở hình thành giá cả

Ngày đăng: 01/11/2014, 22:11

Tài liệu này dành cho sinh viên, giảng viên viên khối ngành tài chính ngân hàng tham khảo và học tập để có những bài học bổ ích hơn, bổ trợ cho việc tìm kiếm tài liệu, giáo án, giáo trình, bài giảng các môn học khối ngành tài chính ngân hàng 1 TÀI LIỆU BỒI DƢỠNG KIẾN THỨC NGẮN HẠN NGHIỆP VỤ THẨM ĐỊNH GIÁ Chuyên ngành: CƠ SỞ HÌNH THÀNH GIÁ ================ CHƢƠNG I BẢN CHẤT KINH TẾ CỦA PHẠM TRÙ GIÁ CẢ I. CÁC KHÁI NIỆM VỀ GIÁ TRỊ, GIÁ CẢ Chúng ta đều biết rằng, con người ngay từ khi xuất hiện đã tiến hành các hoạt động kinh tế. Hoạt động kinh tế luôn giữ vị trí trọng tâm trong mọi hoạt động xã hội và là cơ sở cho các hoạt động văn hoá, chính trị, khoa học, xã hội. Khi nghiên cứu các hoạt động kinh tế, người ta đưa ra những tư tưởng, những quan điểm kinh tế khác nhau, tư tưởng kinh tế xuất hiện là do quá trình hoạt động kinh tế nảy sinh nhiều vấn đề cần giải đáp. Từ thời cổ đại và trung đại, người ta đã nghiên cứu các vấn đề kinh tế như; ruộng đất, thuế khoá, tiền tệ nhưng những vấn đề này chưa có tính khái quát, hệ thống và chưa tạo ra được khoa học kinh tế. Từ thế kỷ XV, khi kinh tế hàng hoá TBCN bắt đầu phôi thai, các vấn đề kinh tế được nghiên cứu một cách hệ thống. Đến thế kỷ XVII – XVIII nền kinh tế TBCN phát triển mạnh mẽ, các vấn đề kinh tế chính trị được nghiên cứu một cách tỷ mỉ, toàn diện và trở thành môn Khoa học thật sự – Lý thuyết kinh tế chính trị Tư bản cổ điển ra đời. Cũng từ đây, những vấn đề về giá trị, giá cả được các nhà kinh tế đưa ra nghiên cứu, phân tích. 1. Học thuyết kinh tế cổ điển ở nƣớc Anh 1.1 Lý thuyết về giá trị – lao động của William.Petty (1623 – 1687). William.Petty là một trong những người sáng lập ra học thuyết kinh tế cổ điển ở Anh. Ông sinh ra trong một gia đình thợ thủ công, có trình độ tiến sĩ vật lý, là nhạc trưởng, là người phát minh ra máy móc, là bác sĩ trong quân đội và là một đại địa chủ. Ông đã viết nhiều tác phẩm về kinh tế như “Điều ước về thuế và thu thuế” “Số học chính trị”, “Bàn về tiền tệ”, Trong tác phẩm “Bàn về thuế khoá và lệ phí” Ông đã nêu ra nguyên lý giá trị – lao động và 3 phạm trù về giá cả. Đó là giá cả tự nhiên, giá cả nhân tạo và giá cả chính trị. Thế nào là giá cả tự nhiên? Ông viết “Một người nào đó, trong thời gian lao động khai thác được 1 ounce bạc và cùng thời gian đó sản xuất được 1 Barrel lúa mì, thì 1 ounce bạc là giá cả tự nhiên của 1 Barrel lúa mì. Nếu nhờ những mỏ mới giàu quặng hơn, nên cùng một thời gian lao động đó, bây giờ khai thác được 2 ounce bạc thì 2 ounce bạc là giá cả tự nhiên của 1 Barrel lúa mì”. 2 Như vậy, giá cả tự nhiên là giá trị hàng hoá. Nó do lao động của người sản xuất tạo ra. Lượng của giá cả tự nhiên, hay giá trị, tỷ lệ nghịch với năng suất lao động khai thác bạc. Nếu như giá cả tự nhiên là giá trị hàng hoá, thì giá cả nhân tạo là giá cả thị trường của hàng hoá. Ông viết “Tỷ lệ giữa lúa mì và bạc chỉ là giá cả nhân tạo chứ không phải là giá cả tự nhiên”. Theo ông, giá cả nhân tạo thay đổi phụ thuộc vào giá cả tự nhiên và quan hệ cung – cầu hàng hoá trên thị trường. Về giá cả chính trị, W.Petty cho rằng, nó là loại đặc biệt của giá cả tự nhiên. Nó cũng là chi phí lao động để sản xuất hàng hoá, nhưng trong những điều kiện chính trị không thuận lợi. Vì vậy, chi phí lao động trong giá cả chính trị thường cao hơn so với chi phí lao động trong giá cả tự nhiên bình thường. Đối với W.Petty, thì việc phân biệt giá cả tự nhiên, tức là hao phí lao động trong điều kiện bình thường với giá cả chính trị – là lao động chi phí trong điều kiện chính trị không thuận lợi có ý nghĩa to lớn. Ông là người đầu tiên trong lịch sử đặt nền móng cho lý thuyết giá trị lao động. Tuy nhiên, lý thuyết giá trị lao động của W.Petty còn chịu ảnh hưởng tư tưởng chủ nghĩa trọng thương. Ông chỉ thừa nhận lao động khai thác bạc là nguồn gốc của giá trị, còn giá trị của các hàng hoá khác chỉ được xác định nhờ quá trình trao đổi với bạc. Mặt khác, Ông có luận điểm nổi tiếng là: “Lao động là cha còn đất là mẹ của mọi của cải ”. Về phương diện của cải vật chất, đó là công lao to lớn của ông. Nhưng Ông lại xa rời tư tưởng giá trị – lao động khi kết luận “Lao động và đất đai là cơ sở tự nhiên của giá cả mọi vật phẩm” tức là cả lao động và đất đai là nguồn gốc của giá trị. Điều này là mầm mống của lý thuyết các vấn đề sản xuất tạo ra giá trị sau này. 1.2 Lý thuyết về giá trị lao động của A.Đam.Simith (1723 – 1790). So với W.Petty, lý thuyết giá trị – lao động của A.Smith có bước tiến đáng kể. Trước hết, ông chỉ ra rằng tất cả các loại lao động sản xuất đều tạo ra giá trị, lao động là thước đo cuối cùng của giá trị. Ông phân biệt sự khác nhau giữa giá trị sử dụng và giá trị trao đổi và khẳng định giá trị sử dụng quyết định giá trị trao đổi. Khi phân tích giá trị hàng hoá, ông còn cho rằng, giá trị được biểu hiện ở giá trị trao đổi của hàng hoá, trong quan hệ số lượng với hàng hoá khác, còn trong nền sản xuất hàng hoá phát triển, nó được biểu hiện ở tiền. Ông chỉ ra lượng giá trị hàng hoá là do hao phí lao động trung bình cần thiết quyết định và đưa ra 2 định nghĩa về giá cả là giá cả tự nhiên và giá cả thị trường. Về bản chất, giá cả thị trường là biểu hiện tiền tệ của giá trị. Ông viết: “Nếu giá cả của một loại hàng hoá nào đó phù hợp với những gì cần thiết cho thanh toán về địa tô, trả lương cho công nhân và lợi nhuận cho tư bản được chi phí cho khai thác, chế biến và đưa ra thị trường thì có thể nói 3 hàng hoá đó được bán theo giá cả tự nhiên. Còn giá cả thực tế mà qua đó hàng hoá được bán gọi là giá cả. Nó có thể cao hơn, thấp hơn hay trùng hợp với giá cả tự nhiên”. Theo ông, giá cả tự nhiện có tính khách quan, còn giá cả thị trường phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như; giá cả tự nhiên, quan hệ cung cầu Tuy nhiên, lý thuyết giá trị – lao động của A.Smith còn có hạn chế. Ông nêu lên 2 định nghĩa: Thứ nhất, giá trị do lao động hao phí để sản xuất hàng hoá quyết định. Lao động là thước đo thực tế của mọi giá trị. Với định nghĩa này, ông là người đứng vững trên cơ sở lý thuyết giá trị–lao động. Thứ hai, ông cho rằng, giá trị là do lao động mà người ta có thể mua được bằng hàng hoá này quyết định. Từ định nghĩa này, ông suy ra giá trị do lao động tạo ra chỉ đúng trong nền kinh tế hàng hoá giản đơn. Còn trong nền kinh tế TBCN, giá trị do các nguồn thu nhập tạo thành, nó bằng tiền lương cộng với lợi nhuận và địa tô Ông cho rằng “Tiền lương, lợi nhuận, địa tô là 3 nguồn gốc đầu tiên của mọi thu nhập cũng như là của bất kỳ giá trị trao đổi nào”. Tư tưởng này xa rời lý thuyết giá trị – lao động “Giá trị là do lao động hao phí để sản xuất hàng hoá quyết định, lao động là thước đo thực tế của mọi giá trị”. 1.3 Lý thuyết giá trị – lao động của David Ricardo (1772 – 1823). Trong lý thuyết giá trị – lao động, D.Ricardo dựa vào lý thuyết của A.Smith và kế thừa, phát triển tư tưởng của A.Smith. Ông phân biệt rõ 2 thuộc tính của hàng hoá là giá trị sử dụng và giá trị trao đổi và chỉ rõ giá trị sử dụng là điều kiện cần thiết cho giá trị trao đổi, nhưng không phải là thước đo của nó. Vì giá trị trao đổi là giá trị tương đối được biểu hiện ở một số lượng nhất định của hàng hoá khác (thay tiền tệ) nên Ricardo đặt vấn đề là bên cạnh giá trị tương đối, còn tồn tại giá trị tuyệt đối. Đó là thực thể của giá trị, là số lượng lao động kết tinh, giá trị trao đổi là hình thức cần thiết và có khả năng duy nhất để biểu hiện giá trị tuyệt đối. D.Ricardo soát sét lại lý luận giá trị của A.Smith, gạt bỏ những dư thừa và mâu thuẫn trong lý thuyết kinh tế của A.Smith. Chẳng hạn, trong định nghĩa về giá trị của A.Smith, D.Ricardo chỉ ra là định nghĩa “Giá trị lao động hao phí quyết định” là đúng, còn định nghĩa “Giá trị lao động mà người ta có thể mua được bằng hàng hoá này quyết định” là không đúng. Theo ông, không phải chỉ trong nền sản xuất hàng hoá giản đơn mà ngay cả trong nền sản xuất lớn TBCN, giá trị vẫn do lao động quyết định. D.Ricardo cũng khẳng định “Giá trị là do lao động hao phí quyết định” và cấu tạo giá trị hàng hoá bao gồm 3 bộ phận là: c+v+m, nhưng ông cũng chưa phân tích được sự dịch chuyển “c” vào sản phẩm mới diễn ra như thế nào. Ông có ý định phân tích lao động giản đơn và lao động phức tạp, qui lao động phức tạp thành lao động giản đơn trung bình. Ông cho rằng, lao động xã hội cần thiết 4 quyết định lượng giá trị hàng hoá, song lại cho rằng, lao động xã hội cần thiết do điều kiện sản xuất sấu nhất quyết định. Phương pháp nghiên cứu của ông còn có tính siêu hình. Ông coi giá trị là phạm trù vĩnh viễn. Đó là thuộc tính của mọi vật, Ông chưa phân biệt được giá trị hàng hoá và giá cả sản xuất, chưa thấy được mâu thuẩn giữa giá trị và giá trị sử dụng vì chưa có được lý thuyết tính hai mặt của lao động. Tóm lại, Học thuyết kinh tế của D.Ricardo đạt tới đỉnh cao của kinh tế chính trị Tư sản cổ điển. Ông đứng vững trên cơ sở lý thuyết giá trị – lao động để giải thích các vấn đề lý thuyết kinh tế. Nếu A.Smith đã có công lao trong việc đưa tất cả các quan điểm kinh tế từ trước đó cấu kết lại thành một hệ thống. Thì D.Ricardo xây dựng hệ thống đó trên một nguyên tắc thống nhất, là thời gian lao động quyết định giá trị hàng hoá. 2. Quan điểm về “Giá trị – lao động” của trƣờng phái kinh tế chính trị tƣ sản tầm thƣờng. a) Lý thuyết “tính hữu dụng” của J.Batis.SAY (1767 – 1832) J.B.Say là nhà kinh tế học người Pháp, một trong những đại biểu đầu tiên của kinh tế chính trị tư sản tầm thường. Ông sinh ra trong một gia đình đại phú thương ở thành phố Lyon. Ông là Giáo sư kinh tế của nhiều trường Đại học ở Pháp. J.B.Say viết khá nhiều tác phẩm về kinh tế, trong đó có 3 tác phẩm lớn tiêu biểu hơn cả là “Luận văn kinh tế chính trị học” (1802) “Vấn đáp về kinh tế chính trị học” (1817) và “Giáo trình kinh tế chính trị học” (1830). Trong tác phẩm “Giáo trình kinh tế chính trị”, ông đưa ra quan niệm cho rằng các công dụng được tạo ra trong quá trình sản xuất làm cho vật phẩm có giá trị. Như vậy, theo ông thì giá cả là thước đo của giá trị, còn giá trị được đo bằng tính hữu ích của vật phẩm. Ích lợi của vật phẩm càng nhiều, thì giá trị của nó càng cao. J.B.Say viết rằng “sản xuất tạo ra tính hữu dụng và tính hữu dụng truyền giá trị cho vật phẩm”. Theo ông, tham gia vào việc sản xuất giá trị là cả 3 yếu tố: lao động của công nhân – tạo ra tiền lương, tư bản (tư liệu sản xuất) tạo nên lợi nhuận và cuối cùng là tự nhiên (ruộng đất) – tạo nên địa tô. Ông khẳng định “không phải chỉ có lao động mới tạo ra giá trị, mà cả tư bản và tự nhiên cũng tạo ra sự phục vụ cho nên cũng tham gia vào việc tạo ra giá trị”. Từ đó ông đi đến kết luận: “Sản xuất không phải là cái gì khác, mà là tạo ra sự phục vụ, và ngược lại tất cả những gì tạo ra sự phục vụ đều là sản xuất”. Như vậy, khác với trường phái tân cổ điểm, J.B.Say đã đồng nhất giá trị với giá trị sử dụng và phủ nhận vai trò duy nhất của lao động trong việc tạo ra giá trị của hàng hoá. Ông còn cho rằng, giá trị chỉ được xác định trên thị trường – tức là chỉ được xác định trong trao đổi. Thước đo giá trị của một vật phẩm chính là số lượng vật phẩm khác mà người khác đưa lại để đổi lấy vật phẩm đó. 5 Nói khác đi theo ông, giá trị được quyết định với quan hệ cung – cầu. Rõ ràng ở đây, Say đã đồng nhất giá trị với giá cả thị trường. b) Quan niệm của T.Malthus về giá trị hàng hoá, về lợi nhuận và những người thứ ba. Thomas Robert Malthus (1766-1834) là nhà kinh tế học người Anh. Ông sinh ra trong một gia đình quí tộc, là Giáo sư kinh tế chính trị ở trường Trung học của Công ty Đông Ấn. T.Malthus đã viết nhiều tác phẩm về kinh tế như. “Tiểu luận về nguyên lý dân số” “Những nguyên lý về kinh tế chính trị học”, “Đo lường giá trị” và nhiều tác phẩm khác. Trong tác phẩm “Những nguyên lý về kinh tế chính trị học”, ông đã đưa ra quan niệm về giá trị hàng hoá, lợi nhuận và những người thứ ba thể hiện trên mấy vấn đề sau: – Về giá trị hàng hoá: T.Malthus đã bám vào cách hiểu sai của A.Đ.Smith về vấn đề này – từ đó ông cho rằng, giá trị của hàng hoá không phải là do lao động hao phí để sản xuất ra hàng hoá đó quyết định, mà do lượng lao động mua được bằng những hàng hoá đó quyết định. – Về lợi nhuận. Ông gắn lợi nhuận vào chi phí sản xuất và giải thích: Lợi nhuận chỉ là khoản cộng thêm danh nghĩa vào giá cả hàng hoá mà người mua phải trả. Còn lưu thông chỉ là lĩnh vực “trong đó số thặng dư ra ấy xuất hiện” nhờ bán hàng hoá ấy đắt hơn khi mua. – Về “Những người thứ ba”. Theo ông, cơ cấu xã hội của xã hội tư bản bao gồm 3 bộ phận: Công nhân, các nhà Tư sản và tầng lớp địa chủ, quí tộc Trong đó, công nhân chỉ là người mua hàng hoá, mà không phải là người bán hàng hoá. Nhưng việc mua hàng hoá của họ chỉ giới hạn trong tiền công. Do vậy, ngay cả khi chấp nhận mua hàng với một giá đắt hơn lượng lao động hao phí đã vật hoá trong các hàng hoá, công nhân cũng chỉ đem lại một phần lợi nhuận cho nhà tư sản. Rốt cuộc, theo cách lập luận của Malthus, giai cấp tư sản không thể thực hiện được toàn bộ lợi nhuận của mình, nếu chỉ dựa vào khả năng thanh toán của riêng công nhân – tức là chỉ bằng cách trao đổi sản phẩm lấy tiền công. Trong khi đó, các nhà tư bản vừa là người mua, vừa là người bán. Tiền mà dùng để mua chính là số tiền thu được khi bán hàng. Tóm lại, sự thiệt thòi khi mua, sẽ được bù lại khi họ bán hàng đắt hơn. Rút cuộc họ không thu được lợi nhuận. Ngoài hai giai cấp trên, còn một bộ phận khác chỉ mua mà không bán. Đó chính là những địa chủ và quí tộc thống trị và các quan chức nhà nước. Lợi nhuận của nhà tư bản thu được chủ yếu là nhờ bán hàng hoá đắt hơn cho “những người thứ ba” này. Rõ ràng, T.Malthus đã tự mâu thuẫn, khi không giải thích rõ nguồn gốc thu nhập của bộ phận thứ ba đó và lảng tránh vấn đề quan trọng rằng để là 6 người mua, chính bộ phận thứ ba đó phải có tiền và thực tế số tiền đó cũng lấy từ hoạt động chung của nền kinh tế mà ra và đúng ra bộ phận thứ ba đó là những người chỉ thu mà không phải trả vật ngang giá (như những người công nhân trong xã hội tư bản). 3. Quan điểm về “giá trị-lao động” của trƣờng phái kinh tế học tiểu tƣ sản. 3.1 Quan điểm về giá trị lao động của Sismondi (1773-1842). Jean-Cheles, Lionard Sismondi, là nhà kinh tế học Thuỵ Sĩ, ông xuất thân trong một gia đình quí tộc. Ông tốt nghiệp Đại học tổng hợp và làm việc tại ngân hàng Liôn (Pháp) một thời gian ngắn. Năm 1800, ông bắt đầu nghiên cứu khoa học và viết nhiều tác phẩm như: Kinh tế chính trị (1818), những nguyên lý mới của kinh tế chính trị hay bàn về mối liên hệ giữa của cải với nhân khẩu (1819) và nhiều tác phẩm khác. Về lý luận giá trị lao động, Sasmondi đã hình thành luận điểm: Lao động là nguồn gốc của của cải. Ông thấy được mâu thuẫn giữa giá trị sử dụng và giá trị của hàng hoá. Ông đã tiến thêm 1 bước so với D.Ricardo là đưa ra thước đo giá trị hàng hoá: “thời gian lao động xã hội cần thiết”. Do đó, ông đã qui lao động thành mối liên hệ giữa nhu cầu xã hội và thời gian lao động xã hội cần thiết để thoả mãn nhu cầu. Tuy nhiên, so với D.Ricardo thì Sismondi còn có chỗ thụt lùi. Chẳng hạn, D.Ricardo coi giá trị tương đối của hàng hoá được đo bằng lượng lao động chi phí để sản xuất ra hàng hoá, còn Sismondi, giá trị tương đối của hàng hoá được qui định bởi cạnh tranh, bởi lượng cầu về hàng hoá. Kế thừa quan điểm của A.Smith, ông cho rằng sản phẩm xã hội gồm 2 thành phần: Phần của công nhân (tiền lương), phần của tư bản địa chủ (lợi nhuận và địa tô). Theo ông, tiền tệ cũng như hàng hoá khác, nó là sản phẩm của lao động. Tiền là thước đo chung của giá trị. Ông đã nêu ra vai trò của tiền trong trao đổi: Vật trung gian, làm cho trao đổi được dễ dàng hơn. Ông hiểu và khẳng định sự khác nhau giữa tiền giấy và tiền tín dụng. Do đó, ông hiểu được tình trạng lạm pháp. Tuy vậy, ông chưa thấy được nguồn gốc, bản chất và chức năng của tiền. 3.2 Lý luận giá trị “giá trị xác lập” của Pi-e Giô-Dép PruĐông (1809- 1865). Pi-e Giô-Dep PruĐông là nhà kinh tế tiểu tư sản và xã hội học Pháp, ông xuất thân từ một gia đình thợ thủ công nghèo. Ông viết nhiều tác phẩm về kinh tế như: “Sở hữu là gì” (1840), Hệ thống mâu thuẫn kinh tế hay triết học của sự khốn cùng (1846) và nhiều tác phẩm khác. 7 Về lý luận giá trị, do sự không hiểu biết đầy đủ bản chất các phạm trù kinh tế của Pruđông nên ông đã có những quan điểm sai lầm thể hiện tập trung ở lý luận giá trị của ông. Theo ông, giá trị-phạm trù hoàn toàn trừu tượng, nó bao gồm 2 mặt mâu thẫn với nhau: Giá trị sử dụng và giá trị trao đổi, chúng phản ánh hai mặt khuynh hướng mâu thuẫn: dồi dào và khan hiếm. Theo ông, giá trị sử dụng là hiện thân của sự dồi dào, còn giá trị trao đổi là hiện thân của sư khan hiếm. Mâu thuẫn tưởng tượng này chỉ có thể xoá đi bằng việc thiết lập sự trao đổi ngang giá, tức là “giá trị xác lập”. Do đó, ông đề nghị không chỉ sản xuất những hàng hoá, mà còn đòi hỏi tạo ra sự trao đổi ngang giá để tất cả các hàng hoá được thực hiện, tức là biến thành “giá trị xác lập”. Tức là, giá trị mà nó xuất hiện trong trao đổi và thị trường chấp nhận, ông cho rằng trao đổi và lao động là nguồn gốc giá trị. C.Mác đã nhận xét. “Lý luận giá trị của Prudong” là sự giải thích một cách không tưởng lý luận của Ricardo. Và bằng chính cách đó đã bóp méo, tầm thường hoá cả những phạm trù giá trị khác. 4. Học thuyết “Lý luận về giá trị, giá cả” của KMarx (1818 – 1883). F.Engels (1820 – 1895) Dựa trên quan điểm lịch sử, KMarx thực hiện một cuộc cách mạng về học thuyết giá trị – lao động. Các nhà kinh tế trước KMarx chỉ phân biệt rõ 2 thuộc tính của hàng hoá: Giá trị sử dụng và giá trị trao đổi có mâu thuẫn. Trái lại, KMarx khẳng định, hàng hoá là sự thống nhất biện chứng của 2 mặt: Giá trị sử dụng và giá trị. Giá trị sử dụng là công dụng của sản phẩm có thể thoả mãn nhu cầu nào đó của con người. Ví dụ, cơm để ăn, xe đạp để đi lại vật phẩm nào cũng có một số công dụng nhất định. Công dụng của vật phẩm là do thuộc tính tự nhiên của vật chất quyết định. Giá trị sử dụng là phạm trù vĩnh viễn và là vật mang giá trị trao đổi. Lần đầu tiên, giá trị được xem xét như là quan hệ sản xuất xã hội của những người sản xuất hàng hoá, còn hàng hoá là nhân tố tế bào của xã hội tư sản. Ông đã phân tích tính chất 2 mặt của lao động sản xuất hàng hoá là lao động cụ thể và lao động trừu tượng, lao động tư nhân và lao động xã hội. Ông khẳng định chỉ có lao động trừu tượng tạo ra giá trị hàng hoá. Giá trị hàng hoá là lao động xã hội của người sản xuất hàng hoá kết tinh trong hàng hoá – chất của giá trị là lao động. Sản phẩm nào lao động hao phí để sản xuất ra chúng càng nhiều thì giá trị càng cao. Giá trị là nội dung, là cơ sở của giá trị trao đổi; còn giá trị trao đổi là hình thức biểu hiện của giá trị ra bên ngoài. Giá trị là 1 phạm trụ lịch sử gắn liền với sản xuất hàng hoá. Chất của giá trị là lao động trừu tượng của người sản xuất hàng hoá, kết tinh trong hàng hoá. Lượng giá trị là do lượng lao động hao phí để sản xuất ra 8 hàng hoá đó quyết định, lượng giá trị của hàng hoá do thời gian lao động quyết định. Lượng giá trị hàng hoá được cấu thành bởi 3 bộ phận: c + v + m. Từ việc phân tích các phạm trù giá trị nêu trên, KMarx đã đưa ra định nghĩa về giá cả “Giá cả là sự biểu hiện bằng tiền của giá trị hàng hoá”. Giá cả ở đây là giá cả hàng hoá, là mức giá mà được xã hội thừa nhận. Giá trị hàng hoá là giá trị xã hội, được đo bằng thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất ra hàng hoá, chứ không phải là giá trị cá biệt của từng người sản xuất. 5. Học thuyết “Lý luận về giá trị, giá cả” của trƣờng phái tân cổ điển Lý luận về giá trị của các trường phái cổ điển Trường phái Áo (Viene) mà đại biểu chính là một số giáo sư của các Trường Đại học Áo như; Cerl Manger (1840 – 1921), Bom-Bawerk (1851 – 1923) là lý thuyết về giá trị ích lợi, giá trị chủ quan. – Lý luận “Ích lợi giới hạn”. Ích lợi giới hạn là ích lợi của vật cuối cùng đưa ra thoả mãn nhu cầu. Vật đó có ích lợi nhỏ nhất, ích lợi đó quyết định ích lợi của các vật phẩm khác. Các nhà kinh tế tân cổ điển giải thích rằng: Số đơn vị sản phẩm càng ít thì “Ích lợi giới hạn” càng lớn. Khi số lượng sản phẩm tăng lên thì tổng ích lợi tăng lên, còn “Ích lợi giới hạn” thì giảm xuống. Nên sản phẩm cứ tăng lên mãi thì “Ích lợi giới hạn” có thể bằng số không. Ví dụ: 1 ngày dùng 4 thùng nước. Thùng thứ nhất để thoả mãn nhu cầu bức thiết nhất là để nấu ăn, nên ích lợi lớn nhất, chẳng hạn là 9. Thùng thứ 2, để uống, ít cấp thiết hơn, nên có ích lợi là 4. Thùng thứ 3 để tắm giặt, có ích lợi là 2. Thùng thứ 4, để tưới hoa ích lợi ít nhất là 1. Như vậy, “Ích lợi giới hạn” sẽ là ích lợi các thùng nước thứ 4, nó là 1. Và như vậy là ích lợi chung của các thùng nước. – Lý luận giá trị “Ích lợi giới hạn”. Theo các nhà kinh tế tân cổ điển; giá trị hàng hoá không phải do ích lợi của nó quyết định một cách giản đơn, mà giá trị hàng hoá là do sự ích lợi có giới hạn của nó quyết định. Nghĩa là, do sự đánh giá chủ quan về ích lợi của một đơn vị hàng hoá, tức là lợi ích đó do quan hệ của nó với nhu cầu của người tiêu dùng quyết định (Ích lợi chủ quan). Như vậy, giá trị hàng hoá phụ thuộc vào “Ích lợi chủ quan” và sự khan hiếm của sản phẩm. Sự thực lý luận giá trị – ích lợi giới hạn chẳng được giải đáp gì. Thật rõ ràng sự đánh giá chủ quan về 1 kg lương thực đối với người no đủ khác cơ bản đối với người nghèo đói, nhưng cả 2 đều mua 1 kg lương thực và đều phải trả tiền như nhau. Mà cơ sở của giá cả đó là giá trị, mà giá trị lớn hay nhỏ không phụ thuộc vào sự đánh giá chủ quan quyết định. 9 Lý luận “ích lợi giới hạn” làm cho số lượng giá trị hàng hoá phụ thuộc vào sự khan hiếm của hàng hoá. Thật ra sự hiếm có tương đối của hàng hoá phụ thuộc vào giá trị cao của hàng hoá ấy, mà giá trị của hàng hoá là do hao phí lao động xã hội cần thiết quyết định. Thông qua giá cả thị trường, giá trị hàng hoá tác động đến qui mô sức mua và sự cung cấp hàng hoá cũng sẽ thích ứng được với qui mô của nhu cầu. – Lý thuyết cung cầu và giá cả Phái tân cổ điển cho rằng, giá cả chỉ là quan hệ về lượng giá hàng hoá và tiền khi trao đổi, do đó người bán, người mua thoả thuận với nhau. Người mua định giá theo ích lợi giới hạn của sản phẩm, người bán định giá theo chi phí sản xuất. Những người bán đồng nhất với cung, những người mua đồng nhất với cầu trên thị trường. Ta có sơ đồ: P D’ S’ S D Q Hình 1.1: Cung-cầu hàng hoá – Đường cầu DD ’ phản ánh mối quan hệ lượng cầu và giá cả hàng hoá. – Đường cung SS ’ phản ánh mối quan hệ lượng cung và giá cả hàng hoá. – Điểm gặp nhau của DD ’ và SS ’ là phản ánh giá cả cân bằng. * Độ co giãn của cầu; chỉ sự biến động của cầu trước sự biến động của giá cả.  = d/d : P/p Trong đó: K; là hệ số co giãn của cầu d/d; sự biến đổi của cầu 10 P/p; sự biến đổi của giá Khi: >1: Cầu co giãn <1: Cầu không co giãn =1: Cầu thay đổi cùng tỷ lệ với giá. Từ việc nghiên cứu các học thuyết “Giá trị – lao động” của các nhà kinh tế, chúng ta có thể đưa ra khái niệm về giá cả thị trường. Giá cả thị trường là sự biểu hiện bằng tiền của giá trị hàng hoá. Giá trị thị trường là kết quả của sự san bằng các giá trị cá biệt của hàng hoá trong cùng một ngành thông qua cạnh tranh. Cạnh tranh trong nội bộ ngành dẫn tới sự hình thành một giá trị xã hội trung bình – Cơ sở của giá cả hàng hoá. 6. Các hình thái biểu hiện của giá theo góc độ Marketing. Trong nền sản xuất hàng hoá, để sản xuất sản phẩm, đưa ra thị trường cần phải hao phí một lượng lao động cần thiết đó chính là giá trị của hàng hoá. Thông qua hoạt động trao đổi giữa người bán và người mua, mà hình thành nên mức giá của hàng hoá, dịch vụ. Tuy nhiên, do đặc thù của một số ngành, một số sản phẩm mà giá cả có các tên gọi khác nhau. Ví dụ: tiền lương, tiền công đó là giá cả hàng hoá sức lao động, lãi suất là giá sử dụng tiền, giá cước là giá các dịch vụ vận chuyển, thông tin. Học phí là giá của các khoá học, tiền thuê là giá nhà ở hay sử dụng các phương tiện nào đó, lệ phí là giá các dịch vụ chuyên nghiệp như luật sư, bác sĩ; hoa hồng là giá thực hiện các chức năng thương mại; giá cả là giá của hầu hết các loại hàng hoá và dịch vụ. Theo góc độ ứng dụng Marketing vào thực tiễn kinh doanh, có thể định nghĩa giá như sau: * Với hoạt động trao đổi; giá cả được định nghĩa “Giá là mối tương quan trao đổi trên thị trường .” Khi tiến hành các hoạt động sản xuất kinh doanh, người sản sẽ xuất ra 1 lượng sản phẩm nhất định và những sản phẩm này đưa ra thị trường tiêu thụ – tức là diễn ra hoạt động trao đổi, thì sản phẩm đó mới là hàng hoá và thông qua hoạt động trao đổi mức giá của hàng hoá hình thành. Vì vậy, không thể thiếu vắng giá cả ở bất kỳ một hoạt động trao đổi nào. Trao đổi qua giá là trao đổi dựa trên giá trị của những thứ đem trao đổi. Khi thực hiện trao đổi qua giá, trước hết phải đánh giá được giá trị của các thứ đem trao đổi. Nếu tiêu chuẩn của giá trị là lợi ích kinh tế thì sự chấp nhận một mức giá phụ thuộc rất lớn vào sự xét đoán lợi ích mà các thành viên tham gia trao đổi đánh giá về mức giá đó. Một mức giá không được chấp nhận trong trao đổi thường xuất phát từ vấn đề cốt lõi là lợi ích của một hoặc cả 2 bên tham [...]... đổi hàng hoá cũng phải dựa trên cơ sở hao phí lao động xã hội cần thiết, có nghĩa là trao đổi theo nguyên tắc ngang giá Sự vận động của qui luật giá trị thông qua sự vận động của giá cả hàng hoá Vì giá trị là cơ sở của giá cả, nên trước hết giá cả phụ thuộc vào giá trị Hàng hoá nào nhiều giá trị thì giá cả của nó sẽ cao và ngược lại Trên thị trường, ngoài giá trị, giá cả còn phụ thuộc vào các nhân tố:... tranh trong nội bộ ngành dẫn tới hình thành một giá trị xã hội trung bình – là cơ sở của giá cả Trên thị trường, giá cả thị trường chịu tác động của các qui luật kinh tế của thị trường (qui luật giá trị, qui luật cạnh tranh, quy luật cung – cầu) nên mức giá cả của từng thứ hàng hoá luôn lên hoặc xuống theo quan hệ cung – cầu, tức là giá cả tách rời giá trị của nó 12 2 Giá cả và tiền tệ thƣờng xuyên có... mua bao giờ cũng muốn mua rẻ, người bán bao giờ cũng muốn bán giá cao Mâu thuẫn này được giải quyết khi người mua và người bán thống nhất được mức giá hàng hoá, khi đó giá cả thị trường hình thành 17 Bốn là, giá cả thị trường biểu hiện sự thống nhất giữa giá trị và giá trị sử dựng Giá cả hình thành thống nhất theo một đơn vị giá trị sử dụng Giá trị sử dụng được thể hiện trên các mặt: Chất lượng chi phí... Vì vậy, giá cả hình thành theo chất lượng hàng hoá, hàng có chất lượng cao thì giá cao và ngược lại, hàng có chất lượng thấp thì giá thấp CHƢƠNG II CƠ CHẾ VẬN ĐỘNG CỦA GIÁ CẢ THỊ TRƢỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG I CƠ CHẾ VẬN ĐỘNG CỦA GIÁ CẢ THỊ TRƢỜNG: 1 Thị trƣờng, cơ chế thị trƣờng: 1.1 Thị trường: Thị trường là một cơ chế, trong đó, người mua và người bán tương tác với nhau để xác định giá cả và sản... thường thì có chính sách (chủ yếu thông qua thuế) để mức giá thấp, không ảnh hưởng lớn đến người tiêu dùng có thu nhập thấp IV NHỮNG ĐẶC TRƢNG CƠ BẢN CỦA GIÁ CẢ THỊ TRƢỜNG Từ việc nghiên cứu bản chất kinh tế của phạm trù giá cả, có thể rút ra những đặc trưng cơ bản của giá cả thị trường như sau: Một là, giá cả thị trường hình thành trên cơ sở giá trị thị trường Để sản xuất hàng hoá, người sản xuất phải... Do đó, giá cả là hình thức biểu hiện bằng tiền của giá trị hàng hoá và do các yếu tố sau quyết định + Giá trị hàng hoá + Giá trị của tiền + Ảnh hưởng của quan hệ cung – cầu hàng hoá - Giá cả thị trường tỷ lệ thuận với giá trị thị trường của hàng hoá và tỷ lệ nghịch với giá trị của tiền Bởi vậy, ngay cả khi giá trị thị trường của hàng hoá không đổi thì giá cả hàng hoá vẫn có thể biến đổi do giá trị... người tiêu dùng, tạo điều kiện cho các ngành này đứng vững và phát triển 2.2 Giá cả tiền tệ là cơ sở hình thành giá cả thị trường Kinh tế thị trường càng phát triển, thị trường càng sôi động thì 2 yếu tố trên càng có quan hệ chặt chẽ với nhau trong giá cả hàng hoá Giá cả tiền tệ được thể hiện ngay trong mỗi yếu tố hình thành nên giá trị hàng hoá Nếu nhu cầu về tiền không thay đổi theo thời gian, thì sự... là bản chất của giá cả, giá cả là hình thức biểu hiện của giá trị Trong nền kinh tế thị trường, cung và cầu là những lực lượng hoạt động trên thị trường – Cung và cầu không chỉ có mối quan hệ với nhau mà còn ảnh hưởng tới giá cả thị trường Trong thực tế, khi cung bằng cầu, thì giá cả thị trường ngang bằng với giá trị của hàng hoá Khi cung lớn hơn cầu, thì giá cả thị trường thấp hơn giá trị, còn khi... Trong điều kiện nền kinh tế Việt Nam mới chuyển sang cơ chế thị trường và đang trong giai đoạn hình thành và phát triển, thì chưa đủ cơ sở vững chắc để ổn định giá, mà ổn định giá là yêu cầu tất yếu để ổn định đời sống nhân dân và nền kinh tế quốc dân Vì vậy, Nhà nước cần có chính sách và biện pháp thích hợp để quản lý giá cả, làm cơ sở ổn định giá cả thị trường Trong một nền kinh tế có những sản phẩm... chỉnh độ chênh lệch giữa giá cả thị trường với giá trị thị trường Sự biến đổi của quan hệ cung và cầu sẽ dẫn đến sự lên xuống của giá cả thị trường Ngược lại, giá cả cũng ảnh hưởng trở lại đối với cung và cầu Cầu biến đổi ngược chiều với giá cả thị trường và cùng chiều với mức thu nhập, còn cung biến đổi ngược chiều với giá cả đầu ra, nhưng cũng biến đổi ngược chiều với giá cả đầu vào Sự cân bằng cung. và lệ phí” Ông đã nêu ra nguyên lý giá trị – lao động và 3 phạm trù về giá cả. Đó là giá cả tự nhiên, giá cả nhân tạo và giá cả chính trị. Thế nào là giá cả tự nhiên? Ông viết “Một người nào. là giá trị hàng hoá, thì giá cả nhân tạo là giá cả thị trường của hàng hoá. Ông viết “Tỷ lệ giữa lúa mì và bạc chỉ là giá cả nhân tạo chứ không phải là giá cả tự nhiên”. Theo ông, giá cả. thống nhất được mức giá hàng hoá, khi đó giá cả thị trường hình thành. 18 Bốn là, giá cả thị trường biểu hiện sự thống nhất giữa giá trị và giá trị sử dựng. Giá cả hình thành thống nhất

Source: https://suanha.org
Category : Thị Trường