50 năm chiến thắng Đường 9-Nam Lào: Thử thách ngặt nghèo của lịch sử

Mùa Xuân 1971, dưới sự chỉ huy, chỉ huy trực tiếp của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương Đảng Lao động Nước Ta, quân dân ta phối hợp ngặt nghèo với nhân dân những bộ tộc và lực lượng vũ trang cách mạng Lào mở chiến dịch phản công hiệp đồng binh chủng quy mô lớn, vượt mặt trọn vẹn cuộc hành quân “ Lam Sơn 719 ” của quân đội TP HCM ( được Mỹ yểm trợ ) ra khu vực Đường 9 – Nam Lào. Đây là thắng lợi có ý nghĩa kế hoạch to lớn cả về quân sự chiến lược và chính trị, ảnh hưởng tác động can đảm và mạnh mẽ đến cục diện chung trên mặt trận ba nước Đông Dương .
Trước khi bắt đầu chiến dịch Đường 9-Nam Lào, Đại tướng Võ Nguyên Giáp- Tổng Tư lệnh QĐND Việt Nam đã hai lần vào làm việc với Bộ Tư lệnh Trường Sơn. Ảnh: TTXVN.

Hành quân “Lam Sơn 719” – Toan tính tham vọng chưa từng có của Mỹ và chính quyền Sài Gòn

Năm 1969, Richard Nixon trúng cử lên làm Tổng thống Mỹ trong toàn cảnh Mỹ phải xuống thang cuộc chiến tranh, triển khai đàm phán rút dần quân viễn chinh về nước. Tuy nhiên, với thực chất ngoan cố và hiếu chiến, Nixon chủ trương liên tục theo đuổi cuộc cuộc chiến tranh xâm lược Nước Ta, đề ra kế hoạch “ Việt Nam hóa cuộc chiến tranh ”, trong đó lấy quân đội Hồ Chí Minh làm nòng cốt, có sự phối hợp của một bộ phận đáng kể lực lượng chiến đấu quân Mỹ và vẫn do Mỹ chỉ huy trải qua mạng lưới hệ thống cố vấn quân sự chiến lược, phân phối tiền tài, vũ khí kỹ thuật, phương tiện đi lại cuộc chiến tranh văn minh .

Thực hiện kế hoạch mới vạch ra, trong hai năm 1969 – 1970, Mỹ và chính quyền sở tại TP HCM tăng cường bắt lính, củng cố tăng trưởng lực lượng ( đạt mức hơn 700.000 quân ), tăng nhanh những cuộc hành quân bình định, chiếm lại hầu hết vùng nông thôn to lớn, kể cả vùng cách mạng mới giải phóng trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968. Trước sự đánh phá quyết liệt của quân địch, cách mạng miền Nam gặp rất nhiều khó khăn vất vả : Ta bị mất đất, mất dân, thế và lực tiến công suy giảm ; hầu hết những đơn vị chức năng chủ lực Quân giải phóng hoặc phải kéo ra miền Bắc để củng cố, hoặc chuyển sang biên kia biên giới, 1 số ít đơn vị chức năng giải thể .

Lực lượng thông tin bảo đảm liên lạc thông suốt mọi tình huống, góp phần làm nên Chiến thắng Đường 9-Nam Lào, mùa xuân năm 1971. Ảnh: TTXVN. Trên cơ sở những hiệu quả đạt được trong bước đầu, từ cuối năm 1970, Mỹ và chính quyền sở tại Hồ Chí Minh quyết định hành động tập trung chuyên sâu lực lượng mở đồng thời ba cuộc hành quân quy mô lớn đánh phá tuyến chi viện kế hoạch Bắc – Nam ( đường Trường Sơn ) của cách mạng 3 nước Đông Dương trong mùa khô 1970 – 1971, đó là : Cuộc hành quân mật danh “ Lam Sơn 719 ” đánh ra khu vực Đường 9 – Nam Lào ; cuộc hành quân mật danh “ Toàn thắng 1/71 ” đánh lên vùng Kôngpôngchàm và Krachiê ( hướng đông bắc Campuchia ) ; cuộc hành quân mật danh “ Quang Trung 4 ” đánh ra vùng ngã ba biên giới Nước Ta – Lào – Campuchia .
Trong ba cuộc hành quân trên, cuộc hành quân mật danh “ Lam Sơn 719 ” đánh ra khu vực Đường 9 – Nam Lào có quy mô lớn nhất. Mỹ – chính quyền sở tại Hồ Chí Minh đã tung vào cuộc hành quân này những đơn vị chức năng thiện chiến và trừ bị kế hoạch, lực lượng lúc cao nhất lên tới 55.000 quân ( quân đội Hồ Chí Minh : 40.000 ; quân Mỹ : 15.000 ), kêu gọi hơn 500 xe tăng và xe bọc thép, gần 300 khẩu súng và 1.000 máy bay những loại ; đồng thời còn nhận được sự tương hỗ từ quân đội phái hữu Lào ( 9 tiểu đoàn thuộc hai quân đoàn cơ động GM30 và GM33 ) ở phía tây Đường 9. Mục đích của cuộc hành quân : 1 – Đánh phá, cắt đứt trọn vẹn từ gốc tuyến hiên chạy dọc chi viện kế hoạch Bắc – Nam của ta, làm suy yếu sức chiến đấu của cách mạng ba nước Đông Dương ; 2 – Thể nghiệm công thức cơ bản của kế hoạch “ Việt Nam hóa cuộc chiến tranh ” : quân đội TP HCM + cố vấn Mỹ + hỏa lực và phục vụ hầu cần Mỹ ; 3 – Thử thách quyết tâm, năng lực quân sự chiến lược của miền Bắc Nước Ta, tương hỗ cho cuộc cuộc chiến tranh xâm lược ở Lào và Campuchia ; 4 – Tạo sức ép trên bàn đàm phán tại Hội nghị Paris, buộc ta phải nhân nhượng, đồng ý giải pháp của Mỹ đưa ra. Địch dự kiến sẽ thực thi cuộc tiến công và những hoạt động giải trí đánh phá liên tục trong vòng hơn 3 tháng ( từ tháng 2 đến đầu tháng 5 năm 1971 ) .
Đại tá Nguyễn Văn Thọ- Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 3 Dù của Ngụy (bên phải) bị quân giải phóng bắt làm tù binh trong Chiến dịch Đường 9-Nam Lào. Ảnh tư liệu BT LS QSVN. Như vậy, cuộc hành quân “ Lam Sơn 719 ” thực sự là một bước phiêu lưu quân sự chiến lược, biểu lộ rõ những toan tính tham vọng chưa từng có của Mỹ và chính quyền sở tại TP HCM. Bởi ngay trong thời kì triển khai kế hoạch “ Chiến tranh cục bộ ” ( 1965 – 1968 ), khi có hơn nửa triệu quân viễn chinh Mỹ ở Nam Nước Ta làm nòng cốt, cộng với gần 600.000 quân TP HCM, địch lúc đó cũng chưa mở cuộc hành quân bộ binh quy mô lớn vượt biên giới ra khu vực Đường 9 – Nam Lào .

Đập tan cuộc hành quân “Lam Sơn 719” của địch – Bước ngoặt xoay chuyển cục diện chiến trường Đông Dương

Về phía ta, ngay trong thời gian nửa đầu năm 1970, khi đế quốc Mỹ hậu thuẫn các thế lực tay sai tiến hành cuộc đảo chính tại Campuchia, xóa bỏ nền hòa bình trung lập và mở rộng chiến tranh trên bộ sang Campuchia, Bộ Chính trị đã họp nhận định: Thời gian tới, âm mưu quan trọng nhất của Mỹ là tăng cường đánh phá tuyến chi viện của cách mạng ba nước Đông Dương. Từ đó, Bộ Chính trị giao nhiệm vụ cho Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng: “Phải có kế hoạch sẵn sàng đánh bại các cuộc tấn công lớn hoặc những hoạt động lấn chiếm, bảo vệ hành lang chiến lược của ta” (Trích Nghị quyết Bộ Chính trị ngày 19/6/1970).

Chấp hành chỉ huy của Bộ Chính trị đề ra, từ mùa Hè năm 1970, Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tham mưu bắt tay thiết kế xây dựng kế hoạch tác chiến cho mùa khô 1970 – 1971, trong đó thống nhất nhìn nhận : Mỹ và chính quyền sở tại TP HCM sẽ mở những cuộc hành quân bộ binh quy mô lớn vượt biên giới đánh phá tuyến vận tải đường bộ Trường Sơn ; đồng thời Dự kiến địch sẽ tiến công ở ba hướng : Đường 9 – Nam Lào, vùng ba biên giới Nước Ta – Lào – Campuchia và hướng đông bắc Campuchia, trong đó hướng đa phần là Đường 9 – Nam Lào. Đây là nhận định và đánh giá đúng mực, biểu lộ rõ trí tuệ năng lực, sự mẫn cảm, nhạy bén của cơ quan tham mưu và chỉ huy kế hoạch, đặt cơ sở cho hàng loạt thắng lợi về sau .
Quân giải phóng truy kích địch tại mặt trận Đường 9-Nam Lào. Ảnh: TTXVN.  Công tác chuẩn bị sẵn sàng đối phó với thủ đoạn và hành vi của kẻ địch được thực thi khẩn trương, tổng lực trên tổng thể những mặt, những hướng dự kiến. Riêng tại hướng hầu hết Đường 9 – Nam Lào, ngày 31/1/1971, Bộ Chính trị thông tư cho Quân ủy Trung ương : Nhất thiết phải đánh thắng, dù có phải động viên sức người, sức của và quyết tử như thế nào, vì đây là một trong những cuộc đọ sức có ý nghĩa quyết định hành động về kế hoạch. Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương hạ quyết tâm mở chiến dịch phản công Đường 9 – Nam Lào ( mật danh Mặt trận 702 ), đặt dưới sự chỉ huy trực tiếp của Bộ Quốc phòng. Thiếu tướng Lê Trọng Tấn – Phó Tổng Tham mưu trưởng được cử làm Tư lệnh. Thiếu tướng Lê Quang Đạo – Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị được cử làm Chính ủy, kiêm Bí thư Đảng ủy chiến dịch. Thượng tướng Văn Tiến Dũng – Tổng Tham mưu trưởng được cử làm đại diện thay mặt của Quân ủy Trung ương và Bộ Tổng tư lệnh trực tiếp chỉ huy Mặt trận. Lực lượng tham gia chiến dịch gồm nhiều đơn vị chức năng nòng cốt mạnh, gồm có : 5 sư đoàn bộ binh ( 308, 304, 320, 324 và 2 ), 4 tiểu đoàn tăng thiết giáp, 4 trung đoàn pháo binh, 4 trung đoàn pháo phòng không, 1 số ít tiểu đoàn đặc công cùng lực lượng tại chỗ của những mặt trận B4 ( Quân khu Trị – Thiên ), B5 ( Mặt trận Đường 9 – bắc Quảng Trị ), Đoàn 559 ( Bộ đội Trường Sơn ). Tổng quân số 60.000 người. Ngoài ra, chiến dịch còn có sự giúp sức, phối hợp ngặt nghèo từ nhân dân những bộ tộc và lực lượng vũ trang cách mạng Nam Lào, nhất là tại tỉnh Savannakhet ( nơi có Đường 9 chạy qua ) .
Chứng minh thư và các giấy tờ, tài liệu của lính Ngụy bị quân ta thu giữ trong chiến dịch Đường 9-Nam LàoChiến dịch phản công Đường 9 – Nam Lào khởi đầu từ ngày 30/1 và kết thúc vào ngày 23/3/1971, diễn ra vô cùng kinh khủng, chia thành 3 đợt :
Đợt 1 ( 30/1 – 7/2 ), địch điều động lực lượng ra khu vực phía bắc tỉnh Quảng Trị ( hướng đông Đường 9 ), đồng thời tổ chức triển khai nghi binh, chuẩn bị sẵn sàng tiến công. Ta tiến hành thế trận chiến dịch, tích cực đánh nhỏ nhằm mục đích tiêu tốn, làm chậm bước tiến của địch .
Đợt 2 ( 8/2 – 11/3 ), địch tổ chức triển khai vượt biên giới tiến công theo hướng chính diện bằng 3 cánh từ hướng đông ( theo trục Đường 9 là hầu hết ), phối hợp với quân ngụy Lào tiến công từ phía sau ( hướng tây ) vào khu vực Bản Đông ( Nam Lào ). Ta phối với Quân giải phóng Lào chặn đánh trên toàn khu vực, từng bước bẻ gãy những cánh quân, buộc địch phải co vào phòng ngự .

Đợt 3 (12/3 – 23/3), quân ta phối hợp cùng Quân giải phóng Lào tiếp tục tiến công tiêu diệt địch ở phía nam Đường 9, tập trung lực lượng vây ép Bản Đông. Bị tổn thất lớn, địch hoảng loạn rút chạy; ta truy kích diệt thêm một số, kết thúc thắng lợi chiến dịch.

Kết quả toàn chiến dịch, ta loại khỏi vòng chiến đấu hơn 21.000 quân nòng cốt địch, bắn rơi và hủy hoại 556 máy bay, 528 xe tăng, xe bọc thép, 112 khẩu súng, cối, thu giữ nhiều phương tiện đi lại cuộc chiến tranh và vũ khí, đập tan trọn vẹn cuộc hành quân “ Lam Sơn 719 ” của Mỹ và chính quyền sở tại TP HCM. Lần tiên phong, ta thực hành thực tế thắng lợi một chiến dịch phản công hiệp đồng binh chủng quy mô lớn đánh tàn phá một tập đoàn lớn quân nòng cốt tinh nhuệ nhất của địch .
Tròn nửa thế kỉ đã trôi qua, song chiến thắng Đường 9 – Nam Lào 1971 sẽ còn được ghi nhớ mãi. Ảnh: TTXVN. Với đại thắng Đường 9 – Nam Lào 1971, ta đã bảo vệ được vùng giải phóng quan trọng, giữ vững hiên chạy dọc luân chuyển kế hoạch Bắc – Nam, so sánh lực lượng và thế tiến công của cách mạng ba nước Nước Ta, Lào, Campuchia được củng cố một bước vững chãi. Về phía Mỹ và chính quyền sở tại Hồ Chí Minh, thất bại tại Đường 9 – Nam Lào 1971 lưu lại sự phá sản của công thức kế hoạch “ Việt Nam hóa cuộc chiến tranh ” ( quân đội TP HCM + cố vấn Mỹ + hỏa lực và phục vụ hầu cần Mỹ ). Từ đây, địch không còn năng lực mở những cuộc tiến công quy mô lớn ra vòng ngoài, mà buộc phải quay về phòng ngự bị động .
Tròn nửa thế kỉ đã trôi qua, tuy nhiên thắng lợi Đường 9 – Nam Lào 1971 sẽ còn được ghi nhớ mãi. Nhìn lại chiến công vang dội ấy, tất cả chúng ta thêm một lần nữa thấy rõ sự chỉ huy sáng suốt, đúng đắn và tài thao lược của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương ; đồng thời thấy được sức mạnh to lớn của tình đoàn kết, liên minh chiến đấu đặc biệt quan trọng Nước Ta – Lào trong thử thách ngặt nghèo của lịch sử vẻ vang. Từ đó, liên tục coi trọng giáo dục truyền thống cuội nguồn yêu nước, niềm tự hào dân tộc bản địa cho toàn Đảng, toàn quân và toàn dân hai nước, xem đây là bài học kinh nghiệm quý báu cho sự nghiệp kiến thiết xây dựng và bảo vệ Tổ quốc lúc bấy giờ. / .

Source: https://suanha.org
Category : Ngoại Thất